TÜRKİYE KAMUOYU DİNAMİKLERİ ARAŞTIRMASI
Yüzde 73 Başkanlık İstemiyor
7 Haziran Genel Seçimleri öncesi Açık Toplum Vakfı, Koç Üniversitesi ve ABD Ohio Devlet Üniversitesi’nin desteğiyle yapılan Haziran 2015 Seçimleri Türkiye Kamuoyu Dinamikleri Araştırması’na göre, ekonomi kötüye gidiyor diyenlerin oranı artarken halk işsizlik ve ekonomik krizi en büyük sorun olarak görüyor.
Seçmenlerin sadece yüzde 27’si başkanlık sistemini desteklerken, Türkiye’de ifade özgürlüğü sorunu olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 56.
Araştırmada dikkat çeken bir başka nokta ise halkın önemli bir kısmının seçimlerde oy sayımının doğru yapılmayacağını düşünmesi. Seçmenlerin yüzde 22’si oy sayımlarının doğru yapılacağına “hiç inanmıyorum” derken, yüzde 24’ü “pek inanmıyorum”, yüzde 22’si “inanmama eğilimindeyim” derken sadece yüzde 23 “oyların doğru sayılacağına inanıyorum” diyor.
Koç Üniversitesi İktisadi ve İdari bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ali Çarkoğlu ve Yrd. Doç. Dr. Selim Erdem Aytaç ile Ohio Eyalet Üniversitesi’nde Doç. Dr. Erik Nisbet tarafından kurgulanan Haziran 2015 Seçimleri Türkiye Kamuoyu Dinamikleri Araştırması’na Sabancı Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu ile Yrd. Doç. Dr. Özge Kemahlıoğlu da katkıda bulundular.
Saha çalışmaları Frekans Araştırma tarafından 19 Mart – 26 Nisan 2015 tarihlerinde gerçekleştirilen araştırmada 49 ilde 2201 katılımcı ile yüz yüze görüşüldü. Katılımcılar Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’nden rastgele örneklem ile seçildi.
İşsizlik ve ekonomik kriz
* Son bir yılda “ekonomi kötüye gidiyor” diyenler yüzde 30’dan yüzde 48’e yükseldi.
* Yüzde 39 ile işsizlik ve yüzde 13 ile ekonomik kriz Türkiye’nin en önemli iki sorunu olarak görülüyor. Ekonomik kriz sorununu dile getirenler 2011’e göre iki kat arttı.
AKP nerede iyi, nerede kötü?
* AKP hükümetinin icraat başarısı sorulduğunda 2011’e göre olumlu görülen alanlar; türban ve başörtüsü sorunu, sağlık hizmetleri, kentsel dönüşüm, terörün azaltılması.
* AKP hükümetinin performansının 2011’e göre olumsuz bulunduğu alanlar ise şunlar oldu: Yoksulluğun azaltılması, Kuzey Irak-Suriye politikası, rüşvet ve yolsuzluk, ekonomik büyüme, AB üyeliği, Kürt çözüm/barış süreci, işsizlik, hukukun üstünlüğü, kadın hakları, çevre koruma, eğitim hizmetleri.
Başkanlık istemiyoruz
* Seçmenlerin yüzde 27’si Türkiye’nin başkanlık sistemi ile daha iyi yönetileceğini düşünürken, bu oran AKP’li seçmenler arasında yüzde 43.
* Türkiye’de ifade özgürlüğü sorunu olduğuna inananların oranı 2011’de yüzde 44 iken, 2015’de yüzde 56’ya yükseldi.
Seçim güvenliğine inanılmıyor
* Seçmenlerin yüzde 22’si oy sayımlarının doğru yapılacağına “hiç inanmıyorum” derken, yüzde 24’ü “pek inanmıyorum”, yüzde 22’si “inanmama eğilimindeyim” derken sadece yüzde 23 “oyların doğru sayılacağına inanıyorum” diyor.
Yolsuzlukta CHP’ye Kürt sorununda HDP’ye güven
* Seçmenler rüşvet ve yolsuzluk konusunda CHP’nin en iyi çözümü getireceğini düşünürken, Kürt sorununun çözümü noktasında da yüzde 61’le HDP’ye güveniyorlar. Eğitim, sağlık, sosyal politika, ulusal güvenlik ve ekonomi konularında ise AKP’ye güveniyorlar.
Hayat tarzını tehdit altında gören AKP’liler artıyor
* Seçmenlerin yüzde 45’i hayat tarzının tehdit altında olduğunu düşünürken, bu oran 2011’de yüzde 38’di. AKP’lilerin 2011’de yüzde 23’ü hayat tarzını tehdit altında görürken, bu oran 2015’te yüzde 29’a yükseldi. CHP’lilerde ise endişeli olanlar 2011’den 2015’e yüzde 67’den yüzde 70’e çıktı.
“CHP ve MHP sorunların çözümünde yetkin görülüyor”
Açık Toplum Vakfı’nın internet sitesinde yer alan bilgilere göre araştırma hakkında konuşan Prof. Dr. Ali Çarkoğlu, özetle şunları söyledi:
“Seçmenlerin Türkiye’nin en önemli sorunlarına en iyi çözümü hangi partinin getirebileceği konusundaki görüşleri konu başlıklarına göre farklılık gösterse de genel olarak Ak Parti muhalefet partilerinden daha yetkin görülmektedir.
“2007 ve 2011 seçimleri ile bugünü karşılaştırdığımızda ise seçmenler CHP ve MHP’yi Türkiye’nin sorunlarını çözmede belirgin derecede daha yetkin görmektedirler.
“Yüzde 45 demokrasi işleyişinden memnun değil”
“Bugün Türkiye’de demokrasinin işleyişinden memnun olmayanların oranı yüzde 45’tir. 2006’dan beri takip ettiğimiz bu gösterge 2011 yılında yüzde 33 ile en düşük seviyesine geriledikten sonra sürekli artış göstermiştir.
“İfade özgürlüklerine dair değerlendirmelerde 2007’den bu yana önemli bir değişim gözlenmese de buradaki değerlendirmeleri 2015 itibariyle oldukça kutuplaşmış olduğu göze çarpmaktadır.
“Muhalefet partileri seçmeni yüzde 75 oranında ifade özgürlüğü olmadığı kanaatindeyken AK Parti seçmeninin (%28 ifade özgürlüğünde sorunlar olduğunu belirterek) görece daha iyimser bir değerlendirme yaptığı gözlenmektedir.
“Bu bağlamda devletin insan haklarına saygı göstermediğini dile getirenlerin oranı da 2007’den bu yana sürekli artmış ve 2015 itibariyle yüzde 45 düzeyine ulaşmıştır.”
Yeni anayasaya evet
“Seçmenlerin yüzde 60’ı Türkiye’nin yeni bir anayasaya ihtiyacı olduğunu ifade etti. Bu oran HDP’li seçmenler için yüzde 80 düzeyine kadar ulaştı.
“Seçmenlerin yüzde 66’sı yeni anayasa için iktidar ve muhalefet partilerinin anlaşması gerektiğini düşünürken, Meclis’te çoğunluğu olan partinin istediği düzenlemeyi yapabilmesini savunan seçmenlerin oranı ise sadece yüzde 18. Bu oran AKP seçmenleri arasında ise yüzde 31.
Kürt sorununa bakış
“Kürt sorunu tartışmalarında, çözüm için yerel yönetimlere daha fazla yetki verilmesi, Anayasa’daki vatandaşlık tanımının daha kapsayıcı hale getirilmesi, genel af, kamu kuruluşlarında Türkçe dışında hizmet verilmesi ve ilköğretimin Türkçe dışında dillerde de yapılabilmesi gibi önerilere destek yüzde 50’nin altında.
“Seçmenlerin yaklaşık yüzde 60’ı Kürt siyasi hareketinin nihai hedefinin bağımsız bir devlet kurmak olduğunu düşünürken, bu oran HDP’li seçmenlerde ise yüzde 33.” (EKN)
