Yoksullar Giremez

1 Ekim 2011'de yürürlüğe giren Yeni Hukuk Muhakemeleri Kanunu 'nun (HMK) tartışmalı 120. maddesi, geçtiğimiz hafta içinde hukuk çevrelerinden de birçok eleştiri almıştı.

Harç ve avans ödenmesi başlığını taşıyan madde 120 şöyle: 1- Davacı, yargılama harçları ile her yıl Adalet Bakanlığınca çıkarılacak gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarı, dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorundadır.

(2) Avansın yeterli olmadığının dava sırasında anlaşılması hâlinde, mahkemece, bu eksikliğin tamamlanması için davacıya iki haftalık kesin süre verilir.

Havva Kaya, hakkını aramaktan vazgeçti

Bu maddenin nasıl sorunlar doğurabileceğinin ilk örneği bugün Birgün Gazetesi'nin haberinde görüldü.

Bir inşaat firmasında 2010'dan beri sekreterlik yapan Havva Kaya, çalıştığı şirketten bir gün izin istedi. Şirket, Kaya'ya izin vermedi ve Kaya, bir gün mazeretsiz işe gelmediği için işten çıkarıldı.

Kaya'nın aylık ücreti 700 TL'ydi. İşe iade davası açmak istedi ve adliyede, HMK'nın 120. maddesi uyarınca ödemesi gereken gider avansının 617 TL olduğunu öğrendi.

Kaya, davadan vazgeçmek durumunda kaldı.

Kaya'nın avukatı Ceren Uysal durumu şöyle açıklıyor: "Burada bir mübalağanın söz konusu olmadığını açığa çıkarmak için bir örnek verelim; İşten çıkartılan ve işverenin kendisine haksız bir muamelede bulunduğunu düşünen bir işçi, işini geri almak için dava açmak isterse, bugün öncelikle adliye veznesine 617 TL ödemek zorunda."

"Kısaca, bir hafta önce 100 TL'nin altında bir tutarla dava açarak hakkını arayabilecek bir işçi, bugün neredeyse asgari ücret tutarında bir parayı bir seferde vezneye yatırmak zorunda kalacak."

"Bir ailenin bir aylık geçimine denk gelecek bu tutarın 'dava şartına' dönüştürülmüş olması, yargıda hızlanmanın, yargıya başvuru sürecinde işçi-emekçilerin elenmesine bağlandığını ortaya koymakta."

Çağdaş Hukukçular Derneği'nin bu  soruna karşı harekete geçeceğini söyleyen Uysal, gider avansı uygulamasının Adalet Bakanlığı tarafından hazırlandığını ve iptali için yasal yolların açık olduğunu hatırlattı.

"Bu süreci sonuna kadar götüreceğiz. Halkın hak arayışının önüne geçilmek isteniyor ve bu her anlamda bizleri de etkiliyor. Tablo bir bütün; ticarethaneye dönüşmüş avukatlık bürolarının önü açılıyor, adliyeler alışveriş merkezine dönüştürülüyor, mağdurlara cüzdanları oranınca hak arama 'hakkı' tesis ediliyor. Bu bütünlüklü saldırıya karşı mücadele etmek hepimiz için zorunludur."

Dava açmak ne kadar?

Yeni düzenlemede davadaki taraf sayısının beş katı kadar tebligat parasını peşin ödemesi gerektiriyor. Tebligat ücreti: 6 TL.

Davacı, dilekçesindeki sayı kadar tanıklık ücretini peşin yatırmak zorunda. Dava dilekçesinde tanık sayısı belirtilmemiş olsa dahi davacıdan, en az üç tanık ücreti ve tebligat parası yine peşin alınacak. Yeni tarifedeki tanıklık ücreti 15 -30 TL olarak belirlendi.

Keşif harcı 200 TL civarında; keşif ulaşım gideri de 75 TL.

Bilirkişi ücreti 150 TL ile 300 TL arasında değişiyor. (IC)