Valinin İncelemesi Olumlu, Ancak Yetersiz

İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, Diyarbakır Valiliği'nin ilk kez hak ihlalleri raporlarını inceleyip yanıt vermesinin olumlu bir gelişme olduğunu açıkladı.

Diyarbakır Valisi Efkan Ala, İHD'nin Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarındaki raporlarını inceleyerek, 21 ayrı olayda hak ihlali yapılmadığı sonucuna vardı.

İHD Diyarbakır Şubesi Başkanı Av. Selahattin Demirtaş, bianet'e yaptığı açıklamada, ilk kez İHD'nin raporlarının dikkate alınıp üzerinde inceleme yapılmasını olumlu bulduklarını, ancak adı geçen 21 olaya ilişkin eksik ve yetersiz sonuçlar ortaya çıktığını söyledi.

Av. Demirtaş yaptığı açıklamada "Biz İHD olarak, her şeye rağmen bu yönlü bir gelişmenin memnuniyet verici olduğunu belirtiyoruz. Bu ve benzeri işbirliği yada diyalogun artarak sürmesi, insan hakları ihlallerinin önlenmesi konusunda katkı sunucu olacaktır. Sayın Valimizin uygulamaları kentteki sivil toplum örgütleri tarafından desteklenmekte ve takdir edilmektedir" dedi.

Vali bir ilki gerçekleştirdi

Bugün, adı geçen 21 olayı yeniden inceleyen İHD, yaptığı basın açıklamasında "Diyarbakır Valiliğinin bir ilki gerçekleştirerek, Derneğimizin raporlarını inceleyip sonuç çıkarmasını olumlu bir gelişme olarak değerlendiriyoruz. Şimdiye kadar yapılan uygulamalarda, hazırladığımız raporlar ve açıklamalarla ilgili olarak Valiliğin suç duyurusu nedeniyle hakkımızda 250' den fazla dava ve soruşturma açıldı. Ancak bu gün geldiğimiz noktada raporlarımıza daha farklı bir şekilde yaklaşıldığını görmek bizleri sevindirmiştir" dendi.

Açıklamada şu görüşlere yer verildi:

* Valiliğin inceleme yaptığı dönemlerde Diyarbakır Şubemize toplam 467 başvuru yapılmıştır.

* Ancak söz konusu incelemenin sadece 21 vaka açısından ve evrak üzerinden yapılması eksik ve yanlış sonuçların doğmasına yol açmıştır. Bu nedenle Valiliğin ilgili basın açıklamasında belirttiği hususlara ilişkin detaylı bilgileri yine Valiliğin açıklamasındaki numara sırasına göre ekte sunuyoruz.

* Bu verileri ayrıca bir dilekçe ile Diyarbakır Valiliği'ne sunarak, valiliğin çalışmalarına katkı sunmayı hedefliyoruz.

* Söz konusu raporlarımızda bahsi geçen ve aklanmaya çalışılan olayların tamamının eski Vali Nusret Miroğlu'nun faaliyet dönemine denk geliyor olması, incelemenin Emniyet Müdürlüğü tarafından yapılması ve bu şekilde şu andaki Valimiz Efkan Ala'ya eksik bilgi verilmesi dikkatlerimizden kaçmamıştır.

Valiliğin ve İHD'nin 21 olaya ilişkin değerlendirmesi

Valiliğin hak ihlali olmadığı sonucuna vardığı 21 olay ile bunları yeniden değerlendiren İHD Diyarbakır Şubesi'nce verilen yanıt şöyle:

1. Valilik: Silvan Kıraçtepe Köyü Yeşerdi Mezrası'nda bir kahvehane olmadığı, 28 Temmuz'da bölgede operasyon yapılmadığı, S.Ç. adlı kişinin jandarma tarafından gözaltına alınmadığı.

İHD: Diyarbakır ili Silvan İlçesi Gündecano Köyünde Kırathane olmadığı doğrudur, ancak bizim raporumuzda, Ş.Ç.'nin Gündecano Köyünde işçi olarak çalıştığı ve kahvehanede göz altına alındığı belirtilmiştir, kahvehanenin Gündecano köyünde olduğu iddiası raporumuzda mevcut değildir, Valilik göz altı işleminin olmadığını iddia etmektedir, oysa gözaltı olayının Silvan İlçe Merkezindeki bir kahvehanede yaşandığı doğrudur.

2. Valilik: Duru Jandarma Karakol Komutanlığı bölgesinde, 23 Haziran'daki operasyon sırasında atılan roket ve mermilerden makilik alanın yandığı, yangının söndürüldüğü, başka yangın olmadığı.

İHD: Lice İlçesi yol ayrımında bulunan Duru Jandarma Karakoluna yakın bölgede ormanlık alanın bir çok yerinde yangın çıktığı ve yangına geç müdahale edildiği olayı Hasan Beksek adlı vatandaşın Derneğimize yapmış olduğu başvuru ve sonrasında yapılan yerel araştırmalarda doğrulanmıştır. Bu başvuru kayıtlarımıza çevre hakkı ihlali olarak geçmiştir. İhlali gerçekleştirenlere ilişkin herhangi bir bilgi edinilememiştir.

3. Valilik: Çınar Aşağıkonak köyünde R.A.'nın, baba ve kardeşlerinin gözaltına alınmadığı, arama yapılmadığı, jandarmanın "Bir Halkı Savunmak" isimli kitapla ilgili bilgisinin bulunmadığı.

İHD: Diyarbakır'ın Çınar ilçesinde Ramazan Ayaz'ın Babası ve kardeşleri gözaltına alınmış, Jandarma tarafından evlerinde arama yapılmıştır. Bu işlemlerin resmi kayıtlara geçmemiş olması, gözaltı ve ev arama işlemlerinin fiilen yapılması ciddi bir suçtur. Bu olayı, Ramazan Ayaz halen doğrulamaya devam etmektedir.

4. Valilik: Hevsel Bahçeleri'ndeki operasyondan Valilik Sosyal Yardımlaşma Vakfı tarafından evlere yardım amaçlı paketlerin dağıtıldığı.

İHD: İlimiz merkezinde Hevsel Operasyonlarından sonra halka gıda yardımı dağıtıldığı doğrudur, bizim iddiamız ise operasyonun sürdüğü on gün süresince gıda girişine izin verilmediği şeklindedir. Valiliğin açıklamasında ise operasyon sonrasından söz edilmektedir.

5. Valilik: Dicle Gençlik Merkezi'nin 14.09.2004'te savcılığın arama kararına istinaden arandığı.

İHD: Dicle Gençlik Derneğinde yapılan aramanın savcılık kararı ile yapıldığı doğrudur ancak arama sırasında dernekte bulunan İlker Boğa adlı dernek temsilcisinin arama sırasınca ellerinin ve ayaklarının elektrik kablosu ile domuz bağı şeklinde bağlanması olayı yaşanmış, bu durum olay yerine giden İHD yöneticileri tarafından tespit edilip bir tutanakla kayıt altına alınmıştır, bu vaka savcılığa intikal etmiştir.

6. Valilik: DEHAP Genel Başkanı Tuncer Bakırhan'ın 5 Eylül'deki mitinginin Açıköğretim Sınavı'na giren öğrencilerin başarılarının etkilenmemesi, aynı gün sınavda görevli ve sınava giren polislerin bulunması nedeniyle güvenlik zafiyeti doğabileceğinden ertelendiği.

İHD: 5 Eylül 2004 tarihinde Diyarbakır'da yapılacak olan mitingin ertelenme gerekçesi olarak aynı gün kentte yapılacak olan açık öğretim sınavı gösterilmiştir. Bu sınava girecek öğrencilerin miting nedeniyle ulaşımlarının engellenmemesi, ses ve gürültüden rahatsız olmamaları, sınava girecek olanlar arasında güvenlik personelinin de bulunduğu gibi gerekçeler sıralanmıştır. Oysa ki 5 Eylül'de Diyarbakır'da yapılacak olan açık öğretim sınavları toplam 29 okulda yapılmaktadır.

Bu okulların 15'i şehir merkezine 10 km. uzaklıktaki Dicle Üniversitesi kampüsünde, 14'ü de miting alanı olarak talep edilen Akyıl Petrol Meydanına 5 km. uzaklıktaki Dağkapı, Yenişehir ve Şehitlik semtlerinde bulunmaktadır. Yine bu okullarda yapılacak olan sınavlarda sadece sabah oturumu yapılırken, öğleden sonraki oturumların tamamı Dicle Üniversitesi Kampüsünde bulunan okullarda yapılmaktadır. Oysa miting saati olarak talep edilen saatler 13:00-18:00 saatleridir. Dolayısıyla Valiliğin erteleme gerekçesi gerçeği yansıtmamaktadır.

7. Valilik: 5 Ağustos'ta polis noktasına silahlı saldırı düzenleyen 2 teröristin silahlarıyla ele geçirildiği.

İHD: Bölgemizde yaşanan çatışmalarda yaşamını yitirenler, kim olduklarına bakılmaksızın "çatışmada yaşamını yitirenler" başlığı altında raporlarımıza aktarılmaktadır. A.D ve M.Ş.Ö adlı kişiler de çatışma sonucunda yaşamını yitirdiklerinden kayıtlarımıza geçmiştir. Söz konusu tespitte, Hevsel Operasyonu olarak bilinen olayda yaşamını yitiren örgüt üyeleri kast edilmektedir. Olayın yaşandığı doğrudur.

8. Valilik: Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefetten 19 Temmuz'da gözaltına alınan 16 kişinin tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldıkları.

İHD: 19.07.2004 tarihinde Diyarbakır Ofis Semtinde yapılan bir basın açıklamasına güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucunda 9 kişi gözlem altına alınmış, bu kişiler gözaltına alınırken ve gözaltında bulundukları süre zarfında kendilerine kötü muamelede bulunulduğunu iddia ederek derneğimize ve Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığına başvuruda bulunmuşlardır. Burada hem toplantı ve gösteri hakkı hem de işkence yasağı hakkı ihlal edilmiştir. Bu konuyla ilgili olarak Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığınca açılan soruşturma sürmektedir. Olay, ulusal ve yerel basına da yansımıştır.

9. Valilik: 29 Mayıs 2004'teki festivalde Abdullah Öcalan ve terör örgütü lehine slogan atan öğrenci S.K'nın kasetlerden saptanarak 2 Temmuz'da gözaltına alındığı aynı gün serbest bırakıldığı.

İHD: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen kültür festivalinde yasadışı slogan attığı iddiasıyla Derneğimize başvuruda bulunan kişi Valiliğin açıklamasında yer aldığı gibi S.K. değil, Polat Güllü'dür. Raporumuzda da Polat Güllü adlı vatandaşın başvurusuna yer verilmiştir.

Bu kişi üniversite öğrencisi olup, bir konser sırasında slogan attığı iddiasıyla konser sonrasında üniversite kampusünde sivil polislerce göz altına alınıp emniyete götürülmüştür. İHD'ye göre; bu kinin derhal savcılığa çıkarılması gerekirdi, bunun yerine göz altına alınarak nezarete konulması hak ihlalidir. Ayrıca slogan atma fiili şiddet içermeyen bir düşünce ifade biçimidir. Bunun da suç olarak kabul edilmesi insan haklarına aykırıdır.

10. Valilik: Mardinkapı'da 1 bekçinin ölümü, 1 polisin yaralanmasına ilişkin 28 Temmuz'daki eyleme katıldığı ihbar edilen 3 kişinin Silvan'da gözaltına alındıktan sonra savcılıkça serbest bırakıldıkları.

İHD: Silvan İlçesinde 4 kişi, Mardinkapı Polis noktasına yapılan saldırı ile ilgili olarak haksız bir şekilde göz altına alınmışlardır. Göz altına alınma işleminin haksız olduğu , bu kişilerin savcılık tarafından serbest bırakılarak haklarında herhangi bir soruşturma başlatılmamış olmasından da anlaşılmıştır. Haksız göz altı, kişi güvenliği hakkı ihlalidir.

11. Valilik: Araçlarında el bombası bulunan baba - oğulun konu ile bağlantıları saptanamadığından serbest bırakıldığı.

İHD: Bu kişilerin göz altına alınmış olması kayıtlarımıza "göz altına alınanlar" başlığı altında geçmiştir. İHD, yaptığı çalışmalarda kaç kişinin göz altına alındığını tespit ederek buna bağlı olarak göz altına alınan kaç kişinin işkence ve kötü muameleden şikayetçi olduğunu tespit etmeye çalışmaktadır. Ayrıca İHD, göz altına alma işlemin,n kendisini hak ihlali olarak tanımlamaktadır. Bize göre; kişiler yakalanabilir ancak nezarete koymak yerine derhal savcılığa çıkarılmalıdır.

Bütün ifade alma ve delil toplama işlemini savcı kendisi yapmalıdır.Savcı, ancak gerek duyduğu durumlarda kolluktan yardım almalıdır. Fakat uygulamada savcılar bütün ifade alma işlemini kolluğa yaptırdıkları için, kolluk ta, ifade almak insanları göz altına alarak nezarethanelere koymaktadır. Bu işlemler insan haklarına ve kişi güvenliği hakkına aykırıdır. Kişilerin yasal bir dayanak sonucunda göz altına alınmaları, bu durumu insan haklarına uygun hale getirmez.

12. Valilik: 6 Ağustos'ta gözaltına alınan 16 kişinin tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldıkları,

İHD: 6 Ağustos tarihinde, Diyarbakır'ın Balıkçılarbaşı semtinde yapılmak istenen bir basın açıklamasına güvenlik güçleri hukuka aykırı bir şekilde müdahale etmiş, olay sırasında 16 kişi darp edilerek göz altına alınmıştır. Bu durum hem ifade özgürlüğü, hem toplantı gösteri hakkı, hem işkence yasağı hakkı hem de kişi güvenliği hakkının ihlalidir. Bu olay ulusal ve yerel basın organlarında da yer almıştır.

13. Valilik: Örgüte katılmak üzereyken gözaltına alınan 4 kişiden birinin tutuklandığı.