Tütünde Sözleşmeli Üretime Adım Adım
Yeni Tütün Kanunu'nda yer alan, "sözleşmeli tarım ve artırma satış yöntemiyle tütün alınıp satılacağı" hükmü çerçevesinde gündeme gelen sözleşmeli üretime yönelik çalışmalar devam ediyor.
Yeni Yasa'ya göre, tütün üreticisi ile tütün ihracatçısı (alıcı-tüccar) arasında tütün alım satım sözleşmesi yapılması planlanıyor.
Sunel Ticaret Türk AŞ Murahhas Azası Noyan Kazım Gürel üretici ile en geç bayram sonrası yapılacak sözleşme için, şu sırada anket çalışmaları yaptıklarını söyledi.
Üreticilere yeni dönem ürünleriyle ilgili sorular yönelttiklerini, amaçlarının potansiyel hakkında bilgi almak olduğunu kaydeden Gürel, yapılacak sözleşmenin bir anlamda üreticinin garantisi olacağını anlattı.
Üretici için artık devlet garantisinin kalktığını vurgulayan Gürel, sözleşmenin üreticinin yararına olacağını belirtti:
* Tütün üreticisi ile tütün alıcısı arasında gerçekleştirilecek sözleşme ile, üretici kendisine nasıl bir fiyat seviyesinde ödeme yapılacağını ve ne kadar üretim yapması gerektiğini bilecek.
* Üreticiye verilecek fiyatlar; kalite tespiti yapıldıktan sonra belirlenecek.
Eksper Yerine, "Alıcının Teknik Elemanları"
Tütün Eksperleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Gülpınar, sözleşme taslaklarının ortada dolaştığını ancak, bunların somut, net ve resmi çalışmalar olmadığını söyledi.
Bazı firmaların hazırladığı sözleşmelerde, alıcıların yükümlülüklerine hiç değinilmediğini belirten Gülpınar, şu bilgileri verdi:
* Alıcı ile ilgili olarak hukuki yükümlülük düşünmedikleri anlaşılıyor. Bu durumun üreticiler açısından problem olacağı ifade ediliyor.
* Maliyetle ilgili girdilerin üreticiler tarafından karşılanacağı, bu konuda alıcıların herhangi bir yükümlülük üstlenmeyi düşünmedikleri vurgulanıyor.
* Risklerin üretici tarafından üstleneceği ifade ediliyor.
Ödemelerde ihtilaf olursa...
* Ödemeler, konusuna gelince... Tütünlerin, alıcıların teknik elemanları tarafından muayene edileceği ve fiyatının belirleneceği noktası var. 'Alıcının teknik elemanları' tabiri yeni duyduğumuz bir tabir.
* Aslında yasada tütünün muayene, bakım gibi işleri kimin yapacağı belli, bunlar tütün eksperleri.
* Sanıyorum tütün eksperlerini işin dışında tutmaları söz konusu. Dolayısıyla yasaya aykırı bir durum bu. Değerlendirmelerde ihtilaf olması halinde, sorunun bir komisyonda çözülmesi esas alınıyor. Ödemelerin teslimden itibaren 10 gün içinde yapılması öngörülüyor.
Üreticinin tazminat isteme hakkı var ama...
* Eğer ödeme yapılmazsa satıcı, tahkime başvurup, gerektiğinde ürün bedelinin yüzde 50'sine kadar tazminat talep etme hakkına sahip gözüküyor.
* Eskiden üretici malını teslim ettiği halde, parasını alamamışsa, alıcılara birtakım yükümlülükler getirilmişti. Bu zorlayıcı bir hükümdü.
* Şimdi ise; tam tersi. Ödeme 10 gün içinde yapılır deniyor ama, ödemenin yapılmaması halinde, bununla ilgili bir yükümlülük yok. Ona karşılık eğer üretici malını teslim etmezse ya da başkasına verirse üreticiye yüzde 50 tazminat ödettirme gibi hükümler var.
* Üreticiyi bir taraftar olarak görmekten çok, ırgat olarak görme mantığıyla yapılmış bir çalışma bu. Üretenin hiçbir hakkı yok, ürettirenin her türlü hakka sahip olduğu bir çalışma... Bana uygulanabilir gibi gelmiyor." (NU)