Türkiyeye Yaşar Kemal Mahkumiyeti
Romanya, Rusya, Slovakya ile ilgili davaları ele alan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), yazar Yaşar Kemal ve CSY Yayınevi'nin başvurusu üzerine Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 10. maddesini ihlal ettiğini oybirliğiyle kabul etti.
Dün kararını açıklayan AİHM, CSY Yayınevi'ne gider ve masraf karşılığında 1.500 Euro ödenmesine karar verdi.
İfade özgürlüğü ihlal edildi
Sözleşmenin 6 ve 7. maddelerine aykırılık iddialarını reddeden mahkeme, maddi tazminata yer olmadığını, 10. maddesinin ihlal edildiğine dair tespitin, yazarın manevi zararını gidermeye yeteceğine karar verdi.
2 Şubat 1995'te çıkan "İfade Özgürlüğü ve Türkiye" başlıklı kitaptaki "Türkiye Üzerinde Kara Bulutlar" ve "Zulmün Artsın" yazıları nedeniyle yazar Yaşar Kemal ve kitabı basan CSY Yayınevi sorumlusu yargılanmışlardı.
Aynı gün toplatılan kitaptaki yazılar, Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte Türk yetkililerinin Kürt sorununa bakışını eleştiriyordu.
Bir beraat bir mahkumiyet
Kitaptaki "Zulmün Artsın" yazısı nedeniyle Terörle Mücadele Yasası'nın 8. maddesi ve Türk Ceza Kanunu'nun 313/2. maddesi olmak üzere iki dava kapsamında yargılanan kişiler, 1 Aralık 1995 günü beraat etmişlerdi.
"Türkiye Üzerinde Kara Bulutlar" başlıklı yazıya TCK'nın 312. maddesi uyarınca açılan dava ise 7 Mart 1996'da, yayınevi sorumlusunun ertelemeli 3 milyon 491 bin 666 lira para cezasına, yazar Yaşar Kemal ise ertelemeli 20 ay hapis, 466 bin 666 lira da para cezasına mahkum edilmesiyle sona ermişti. DGM, "Irk faklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa tahrik" edildiğine hükmetmişti. 18 Ekim 1996,Yargıtay kararı onadı.
Yazar barışı savundu
Söz konusu yazılarda şiddete, silahlı direniş veya isyana teşvik edilmediğine dikkat çeken mahkeme, tam tersine Yaşar Kemal'in yazılarında "Kürt Sorununun barışçı yollardan çözülmesi gerektiğinin savunulduğunu" açıkladı.
Yazara verilen cezanın ağırlığına işaret eden AİHM, kitabın toplatılmasının "demokratik bir toplumda gereksiz olduğunu" bildirdi.
Yazar politikaları eleştirdi
Mahkeme, politik bir söylemle kaleme alınan yazılarda, Güneydoğu'da yürütülen askeri operasyonların eleştirildiği, uygulamalarla Kürtlerin topraklarından kovulmasının amaçlandığı iddia edildiği, kimlik ve kültürel özerkliğe ilişkin mücadelelerinin kırılmaya çalışıldığına dair fikirlerin dile getirildiğini tespit etti.
Yazının bazı bölümlerinde sert bir söylemin kullanıldığına dikkat çeken AİHM, bu yolla şiddete teşvik etmekten çok, taraflardan birinin çatışma içerisinde gösterdiği değişmez tutumunun bir yansıması olduğuna işaret etti. (NK)