Türkiye'yi Kimler Yönetiyor?
Gazeteci-Yazar Mehmet Halis İş ve Sosyolog Mehmet Bedirhanoğlu "Türkiye'yi yönetenler"le ilgili bir yıllık çalışmaları 1920-2009 tarihleri arasındaki TBMM'de görev yapan bakanların özelliklerinin derlenmesinden oluşuyor.
Araştırmada, Türkiye'yi yöneten 5 icra vekilleri heyeti ile 60 hükümet konu edinmiş, 846 bakan incelenmeye alınarak liderlik özellikleri analiz edilmeye çalışılmış.
Türkiye'yi yöneten ilk icra kurulundan 60. hükümete kadar iş başına gelen ve Türkiye'yi yöneten bakanların ortak özelliklerinin neler olduğu ortaya çıkarılmış.
İş ve Bedirhanoğlu "Yönetici sınıfın taşıdığı özellikler ile halkın sosyolojik özelliklerinin ne denli uyumlu/uyumsuz olduğu, yönetici sınıfın halkı ne kadar temsil ettiği bu araştırma ile netleştirilmeye çalışıldı" diyor.
Araştırmada, üst düzey yöneticilerin, cinsiyeti, medeni durumları, çocuk sayıları, eğitim durumları, meslekleri, hangi ülkelerde eğitim aldıkları, doğum yerleri, yabancı dil bilenlerin sayısı, bildikleri yabancı dil sayıları, hangi dilleri konuştukları, bakanlık sayıları, tekrar bakanlık yapanlar ve yaş dağılımları ile ilgili elde edilen bulgular değerlendirilmiş.
Bakanlar erkek
Araştırmanın bir sonucu bakanlık düzeyinde cinsiyet dağılımındaki eşitsizlik. 846 bakandan 832'si erkek, 14'ü kadın.
Bakanlardan 733'ü yani yüzde 86,5'i evli.
Çocuk sayıları incelenirken 77 bakana ait verilere ulaşılamamış. Kalan 690 bakanın sahip olunan çocuk sayıları bakımından en büyük grubu yüzde 44'lük oranla "2 çocuklu" olanlar oluşturuyor. Yüzde 21,4'ünün 3, yüzde 15,1'inin tek çocuğu var. 690 bakan içinde 47'sinin çocuğu yok, 61'inin 4, 30'ununsa 5 ve 5'ten fazla çocuğu var.
Bakanların eğitim durumları incelendiğinde, yüzde 84'ü üniversite, yüzde 7,6'sı harp okulu veya harp akademisi, yüzde 2,2'si lise mezunu olduğu görülüyor.
66 bakan profesör, 25 bakan ise özel liselerde eğitim görmüş, onlardan 8'i Robert kolejli ve 5'i de Galatasaray Lisesinden mezun.
Hukukçu kökenli bakanların oranı yüzde 23,6.
Hukukçuları yüzde 12,7 ile Mülkiyeliler, yüzde 11,9 ile mühendisler, yüzde 5,7 ile doktorlar, yüzde 5,7 ile askerler yüzde 5,1 ile İktisatçılar takip ediyor.
Halis ve Bedirhanoğlu önemli bir ayrıntı olarak özellikle Cumhuriyetin ilk yıllarında asker, hukukçu, doktor ve mülkiyeli kökenlilerin ağırlığının oldukça fazla olduğunu ancak zamana paralel olarak asker kökenlilerin yoğunluğunda bir azalma görülmesine karşın hukukçuların ve mülkiyelilerin yoğunluğunda bir azalma olmadığını söylüyor.
Kabineye en fazla bakan gönderen üniversiteler Ankara ve İstanbul'daki üniversiteler.
27 bakan üniversite eğitimini yurtdışındaki üniversitelerde görmüş.
Kabineye sadece Bingöl ve Iğdır'dan bakan girmemiş. Doğum yerlerine göre kabinelerde en fazla yer alan iller sırasıyla İstanbul, İzmir, Trabzon, Ankara, Bursa, Sivas yer alıyor.
Yurt dışında doğanların oluşturduğu grup ise İstanbul'dan sonra sıralamada ikinci geliyor.
Yurtdışında doğanların yaklaşık yarısı Yunanistan ve civarında doğanlardan oluşuyor. Onları Balkan ve Kafkas kökenli olanlar takip ediyor.
Herhangi bir yabancı dil bilmeyenlerin sayısı 109. Bakanların yüzde 85,8'i en az bir yabancı dil biliyor.
Bakanların sadece yüzde 14,1'i herhangi bir yabancı dil bilmiyor. Yüzde 41,2'si iki ve daha fazla yabancı dil biliyor.
1960'tan sonra bakanların yaş ortalamasında az da olsa düşme görülüyor.
25 bakan ya trafik kazasında ya da kanser ve benzeri bir hastalığa yakalanarak hayatını kaybetmiş, bir bakan (Namık Gedik) intihar ederek, üç bakan (Adnan Menderes, Hasan Polatkan, Fatin Rüştü Zorlu) idam edilerek, 6'sı kanserin birkaç çeşidi ile, 3'ü kalp krizi, 2'si suikast, 3'ü de trafik kazası sonucu hayatlarını kaybetmişler. (EZÖ)