"Türkiye OHAL'de Keyfi Davranmadığını Avrupa Konseyi'ne İspatlamak Zorunda"

Hukukçu Benan Molu, Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş'un Olağanüstü Hal (OHAL) nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 15. Maddesine dayanarak sözleşmenin askıya alındığını açıklamasını bianet’e değerlendirdi.

"Avrupa Konseyi denetimi artacak"

“AİHS’in askıya alınması, Türkiye’nin sözleşme maddelerini ihlal edebileceği anlamına gelmiyor” diyen Molu şunları söyledi:

“OHAL ya da Sıkıyönetim ilan ediyorsanız, AİHS’in 15. Maddesine göre, AİHS’in askıya alındığını Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne bildirmekle yükümlüsünüz. Fransa’da da böyle oldu.

"Henüz kapsamlı bir açıklama olmadığı için sürecin ne getireceğini bilmiyoruz, ancak AİHS’in askıya alınmasıyla,  hiçbir hak ve özgürlük kullanılmayacak, Türkiye AİHS’e uymak zorunda olmayacak gibi bir algı oluştu.

"Aksine devlet, Avrupa Konseyi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde, OHAL yönetimi altında olduğu için, keyfi davranmadığı, ölçülü hareket etti, işkence yasağı ve yaşam hakkını koruduğuna dair daha detaylı denetimden geçirilecek, bunu koruduğunu ispatlamak zorunda kalacak.”

OHAL ilan edilmeden önce de gazete basma, toplanma ve gösteri yürüyüşü hakkının engellenmesi, haber sitelerinin sansürlenmesi gibi hak ihlallerinin gündelik hayatımızın parçası olduğunu dile getiren Molu, “Bunlara zaten alışmıştık. OHAL ayrıca ne getirecek, tüm bu ihlalleri nasıl artırabilirler, bilmiyorum” dedi.

Ne olmuştu?

Kurtulmuş, bugünkü açıklamasında OHAL nedeniyle AİHS’in 15. maddesine dayanarak sözleşmenin askıya alındığını açıklamıştı. Kurtulmuş, konuşmasında “Millete karşı hiçbir şey olmayacağının sözünü veriyoruz. AİHS’nin 15. maddesi çerçevesinde sözleşme askıya alınacak, bu üç ayda sözleşme işlemeyecek. Sokağa çıkma yasağı olmayacak, temel haklardan ödün verilmeyecek. Serbest piyasa kuralların işleyişinde en ufak bir aksama olmayacak” demişti.

AİHM'in hazırladığı ve Türkçe'ye çevrilmiş "Olağanüstü Hallerde Yükümlülükleri Askıya Alma" hakkında bilgi notu için tıklayın.

AİHS 15. Madde

Olağanüstü hallerde yükümlülükleri askıya alma

1. Savaş veya ulusun varlığını tehdit eden başka bir genel tehlike halinde her Yüksek Sözleşmeci Taraf, durumun kesinlikle gerektirdiği ölçüde ve uluslararası hukuktan doğan başka yükümlülüklere ters düşmemek koşuluyla, bu Sözleşme’de öngörülen yükümlülüklere aykırı tedbirler alabilir.

2. Yukarıdaki hüküm, meşru savaş fiilleri sonucunda meydana gelen ölüm hali dışında 2. maddeye, 3. ve 4. maddeler (fıkra 1) ile 7. maddeye aykırı tedbirlere cevaz vermez.

3. Aykırı tedbirler alma hakkını kullanan her Yüksek Sözleşmeci Taraf, alınan tedbirler ve bunları gerektiren nedenler hakkında Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne tam bilgi verir. Bu Yüksek Sözleşmeci Taraf, sözü geçen tedbirlerin yürürlükten kalktığı ve Sözleşme hükümlerinin tekrar tamamen geçerli olduğu tarihi de Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne bildirir.

Benan Molu kimdir?

İnsan hakları hukukçusu.  Galatasaray Üniversitesi Kamu Hukuku yüksek lisans öğrencisi. Anayasagundemi.com’da yazıyor.

Esra Demir Gürsel, Hülya Dinçer, Zeynep Kıvılcım ve Yrd. Doç. Dr. Gülşah Kurt ile birlikte 12 Levha Yayıncılık’tan çıkan “Üniversitelerde Disiplin Soruşturmaları: Öğrencilerin İfade ve Örgütlenme Özgürlüğü” kitabını yazdı.  (EA)