TÜİK yayımladı: Türkiye'nin yüzde 60'ı borçlu
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022’ye ilişkin ‘Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri’ yayımladı.
Buna göre, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı 2022'de aynı düzeyde kalarak yüzde 14,4 oldu.
Medyan gelirin yüzde 60'ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre hesaplanan yoksulluk oranı ise son yılda 0,3 puan artarak yüzde 21,6 olarak belirlendi.
Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 40'ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre de yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,9 puanlık azalış ile yüzde 7,6 olarak gerçekleşti.
Nasıl hesaplanıyor?Gelir ve yoksulluk hesaplamalarında; hanehalkı gelirleri, hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürülüyot. Toplumun genel düzeyine göre belirli bir sınırın altında gelire sahip olan bireyler göreli anlamda yoksul sayılıyor. |
Yoksulluk oranı en düşük haneler tek kişilik olanlar
Hane halkı tipine göre eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında, tek kişilik hane halklarında yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 1 puan artarak yüzde 7,5'e, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarında da 2,6 puan artarak yüzde 11,7'e yükseldi.
En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hane halklarının yoksulluk oranı 1,1 puan artarak yüzde 19,6'ya çıkarken, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının yoksulluk oranı ise 0,3 puan azalarak yüzde 13,9 'a geriledi.
Yükseköğretim mezunlarının yüzde 2,6'sı yoksul
Okur-yazar olmayan fertlerin yüzde 27,7'si, bir okul bitirmeyenlerin yüzde 24,4'ü, lise altı eğitimlilerin yüzde 13,8'i, lise ve dengi okul mezunlarının ise yüzde 7,8'i yoksul olarak hesaplandı.
Yükseköğretim mezunları ise yüzde 2,6 ile en düşük yoksulluk oranına sahip grup oldu.
Maddi ve sosyal yoksunluk oranı yüzde 16,6
Maddi ve sosyal yoksunluk oranı; 2021’de yüzde 18,1 iken 2022 anket sonuçlarında 1,5 puan azalarak yüzde 16,6 olarak tahmin edildi.
Maddi ve sosyal yoksunluk nedir?Maddi ve sosyal yoksunluk; otomobil sahipliği, ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme, evin ısınma ihtiyacını karşılayabilme, yeni eklenen mobilyaları eskidiğinde değiştirebilme, eskimiş giysileri yerine yenisini alabilme, düzgün iki çift ayakkabıya sahip olabilme, ayda en az bir kez tanıdıkları ile toplanabilme, ücretli boş zaman faaliyetlerine katılabilme, kendini iyi hissetmek için bir miktar para harcayabilme ve kişisel amaçlı kullanım için internet sahipliğini içeriyor. Maddi ve sosyal yoksunluk oranı da belirtilen bu 13 maddenin en az 7’sini karşılayamayanların oranı olarak tanımlanıyor. |
Sürekli yoksulluk oranı yüzde 14
Dört yıllık veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı da, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60'ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsıyor.
Buna göre, 2022 anket sonuçlarına göre sürekli yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,2 puan artarak yüzde 14 oldu.
Yoksulluk oranı en düşük Gaziantep, Adıyaman, Kilis'te
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'sine göre hesaplanan yoksulluk sınırına göre, gelire dayalı göreli yoksulluk oranının en yüksek olduğu bölgeler; yüzde 15 ile Adana, Mersin; yüzde 14,6 ile Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan ve yüzde 14,3 ile İzmir’de oldu.
Göreli yoksulluk oranı en düşük olan bölgeler ise yüzde 3,7 ile Gaziantep, Adıyaman, Kilis; yüzde 6,3 ile Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli ve yüzde 7,5 ile Erzurum, Erzincan, Bayburt oldu.
Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olanlar
TÜİK, göreli yoksulluk, maddi ve sosyal yoksunluk ve düşük iş yoğunluğu göstergelerinin en az birinden yoksun olma durumu olarak açıklanan yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olanların oranını ilk kez bu yıl hesapladı.
2022 sonuçlarına göre fertlerin yüzde 32,6'sı yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında kaldı. Bu oran yaş gruplarına göre incelendiğinde; 0-17 yaş grubunda yüzde 42,7, 18-64 yaş grubunda yüzde 30,2, 65+ yaş grubunda ise yüzde 20,5 olarak tahmin edildi.
Yüzde 56 kendi konutunda yaşıyor
Oturulan konuta sahip olanların oranı geçen yıla göre 0,8 puan azalarak 2022’de yüzde 56,7 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı yüzde 27,2, lojmanda oturanların oranı yüzde 1,1, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15,1 oldu.
Kurumsal olmayan nüfusun yüzde 33,6'sı konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu ile sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri vb. problemleri yaşarken, yüzde 21,7'si trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlarla karşılaştı.
Borçlu olanların oranı yüzde 59,4
Geçen yıla göre konut alımı ve konut masrafları dışında borç veya taksit ödemesi olanların oranı 4,3 puan azalarak yüzde 59,4 oldu.
Nüfusun yüzde 6,2'sine bu ödemeler yük getirmezken yüzde 17,7'sine çok yük getirdi. Hanelerin yüzde 59,6'sı evden uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 41,5'i iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, yüzde 31,1'i beklenmedik harcamaları, yüzde 20,4'ü evin ısınma ihtiyacını, yüzde 65,4'ü eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.
(HA)