Tarlabaşı Yenileme Projeleri İptal Edildi

Acele kamulaştırma kapsamında yıkım ve inşaatların başlatıldığı Tarlabaşı'ndaki yenileme projeleri İstanbul 3. İdare Mahkemesi'nin kararıyla iptal edildi.

Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'nin (TMMOB) Tarlabaşı sakinlerinin müdahilliği ile 2008'de açtığı davada uzun süren hukuki mücadelenin sonunda emsal niteliğinde bir kararla sonuçlandı.

Kararın ardından bianet'e konuşan TMMOB İstanbul Şubesi Genel Sekreteri Ali Hacıalioğlu, "Planın hukuksuz olduğu yargı kararıyla ortaya çıktı" ifadelerini kullanırken şunları kaydetti:

"Daha önce birinci kademe mahkemesinin verdiği olumsuz kararı Danıştay bozdu. Bunun yeniden görüşmesi yönünde karar aldı. İstanbul 3. İdare Mahkemesi kararı tekrar değerlendirdiğinde projenin Beyoğlu kamu yararı olmadığı açıklamasıyla iptaline karar verdi. Yani şu anda orada yapılan yıkımların ve inşaatların dayanağı olan proje iptal edilmiş oldu.

"Bundan sonra yargı kararına uyulmalı"

"Hukukun işlediği bir yerde yargı kararlarına uygun davranması gerekir. Beyoğlu Belediyesi'nin verdiği ruhsatlarla yapılan inşaatların durması gerekir.

"Yenileme alanlarındaki uygulamalarda genel idare plana aykırı bir uygulamayı yasalmış gibi harekete geçirmiş oldu. Yenileme alanlarında planın bütünlüğüne aykırı bir proje ile inşaa faaliyet edilemez.

"Koruma planı neyse plana uygun bir yenileme projesi yapabilirsiniz. Ama bizde yaygın olan planı, projelere uydurmak. Bu bakımdan son derece anlamlı bir yargı kararıdır. Emsal niteliğindedir.

Tarlabaşı için yargı sürecinde neler oldu? 

TMMOB tarafından verilen karar metninde, 2008'de alınan karar ve hemen ardından başlatılan hukuk mücadelesi detaylarıyla şöyle:

• Beyoğlu Kentsel Sit Alanı içerisinde kalan ve 209'u Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurullarınca kültür varlığı olarak tescil edilmiş bulunan 269 binayı ve binlerce yoksul insanı kapsayan alan, 28.03.2006 gün ve 26122 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren Bakanlar Kurulu kararı ile yenileme alanı ilan edildi. 
• Kararın hemen ardından acele kamulaştırma kapsamına alınan bölgede yıkımlar ve inşaatlar başlatıldı. 
• Tarlabaşı sakinleri, ilgili bilim insanları, hukukçular, sivil toplum kuruluşları ve uluslararası kuruluşların ısrarlarına karşın 5366 sayılı yasanın bütün çelişkilerini taşıyan Beyoğlu İlçesi, Tarlabaşı Yenileme Alanı sınırları içinde bulunan 360, 361, 362, 363, 385, 386, 387, 593, 594 sayılı adaları kapsayan alana ilişkin yenileme projelerinin uygun bulunmasına dair İstanbul Yenileme Alanları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun 30.11.2007 günlü, 26 sayılı kararının ve kararın eki avan projelerin iptali istemiyle TMMOB tarafından mahalle sakinlerinin müdahilliği ile 18.04.2008 tarihinde dava açıldı.
• İstanbul 3. İdare Mahkemesi ise 16.06.2010 tarihinde "... tescilli yapıların imar hakları kısıtlanmış yapıların da değerlendirilebildiği ve hukuki kuralların oluştuğunun dosyadaki avan projelerde görüldüğü, yapılan uygulamanın planlama ilke ve tekniklerine uygun olduğu ve yapılan düzenlemede üstün kamu yararı bulunduğu..." yönündeki mesleki ve bilimsel açıdan kabulü mümkün olmayan bilirkişi raporunu dayanak alarak davanın reddine karar vermişti.
• Karar, TMMOB tarafından 01.12.2010 tarihinde temyiz edildi ve temyiz incelemesini gerçekleştiren Danıştay 14. Dairesi'nin verdiği kararda "anılan mevzuat hükümleri uyarınca; sit alanları ile sit alanlarına ait koruma alanlarının bölgenin gelişimine uygun olarak yeniden inşa ve restore edilerek, bu bölgelerde konut, ticaret, kültür, turizm ve sosyal donatı alanları oluşturulması aşamasında hazırlanan yenileme projelerinin, söz konusu alanları, koruma esasları ve kullanma şartları ile yapılaşma sınırlamaları, sağlıklaştırma, yenileme alan ve projeleri, uygulama etap ve programları, yaya dolaşımı ve taşıt ulaşımı, alt yapı tesislerinin tasarım esasları, yoğunluklar ve parsel tasarımları gibi hususları düzenleyen koruma amaçlı imar planlarına dayanması, söz konusu plan ilkeleri çerçevesinde hazırlanarak planla bütünlük oluşturmasının gerektiği açıktır " ifadeleri ve Danıştay 14. Dairesi'nin 16.04.2015 gün, 2013/5750 esas ve 2015/3121 karar sayılı kararı ile bozularak dava yeniden görülmeye başlamıştı.
• Danıştay kararıyla yeniden görülen dava sonucunda; T.C İstanbul 3. İdare Mahkemesi 16.10.2017 tarihinde 2017/2272 sayılı oybirliği ile aldığı karar ile; Beyoğlu İlçesi, Tarlabaşı Yenileme Alanı sınırları içinde bulunan 360, 361, 362, 363, 385, 386, 387, 593, 594 sayılı adaları kapsayan alana ilişkin yenileme projelerinin onaylandığı tarihte Koruma amaçlı imar planlarının bulunmadığı, proje onay tarihinden sonra onaylanan 21.05.2009 tasdik tarihli 1/5000 ölçekli ve 21.12.2010 tasdik tarihli 1/1000 ölçekli Beyoğlu Kentsel Sit alanı Koruma amaçlı Nazım Ve Uygulama imar planlarının İstanbul 10. İdare Mahkemesi tarafından 12 Nisan 2017 tarihinde iptal edildiğinden de bahisle; dava konusu kurul kararı ve eki yenileme projelerinin planlama esaslarına kamu yararına ve hukuka aykırı olduğu sonucuna vararak iptal etmiştir. (PT)