Tarihsel Olgu Olarak “Gezi”

“Gezi Parkı Olayları, İnsan Hakları Hukuku ve Siyasi Söylem Işığında Bir İnceleme” adlı rapor, Gezi direnişine insan hakları ve hukuk yönünden, somut olayların ışığında bakıyor. Rapor, kitap olarak İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları’ndan İnsan Hakları Hukuku Çalışmaları kapsamında yayınlandı.

Kitapta, Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden 10 araştırmacının imzası var: Gökçeçiçek Ayata, Pınar Çağlı, İdil Elveriş, Sevinç Eryılmaz, İdil Işıl Gül, Ulaş Karan, Cansu Muratoğlu, Ezgi Taboğlu, Lami Bertan Tokuzlu, Burcu Yeşiladalı.

Gezi direnişini farklı bir yönden değerlndiren kitap, hem tarihe not düşüyor hem de “Gezi kronolojisi” ile yıllar sonra soracağımız “Ne olmuştu?” sorusuna hukuki açıdan da yanıt veriyor.

Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü, Prof. Dr. Turgut Tarhanlı’nın yazdığı önsözde sadece “ne” sorusunun değil, “nasıl” sorusunun da sorulmasının ve cevaplarının aranmasının önemine değiniliyor:

“Bu rapor, ‘nasıl’ sorusunu insan hakları hukuku ve siyasilerin söylemi başlıkları altında sormayı ve cevaplarını tartışmayı hedefliyor.”

Tarhanlı’nın kitabın tanıtım yazısında da “gerçek arayışı” vurgusu öne çıkıyor:

“Büyük toplumsal olaylar meydana gelip, toplumun tüm kesimlerinde derin etkiler yarattıktan sonra kendilerini bir anlamda ‘tarihin kollarına’ bırakır. Ünlü bir düşünürün dediği gibi normal dönemlerde ‘yirmi yılda’ gerçekleşecek olaylar, adeta ‘yirmi günde’ toplumu sarsarak yaşanırken, sonuçları da değişik biçim ve yöntemlerle tartışılmaya başlanır. Bununla birlikte, bu sürecin hemen başlarında; yaşayanlar, yaşamış olduklarının heyecanı ile kimi ‘öznel’ yorum ve tanıklıklarda bulunup, gerçeğin sadece bir yüzünü yansıtacak, bundan sonradır ki, yaşananlar tarihin nesnel, eleştirel labirentlerinden geçerek, gerçek anlamda ‘tarihsel olgu’ şekline bürünecektir. Geçen yaz başında tüm Türkiye’yi sarsan Gezi Parkı Olayları için de artık böyle bir süreç başlamış bulunmaktadır.”

“Peki gerçek neydi? Bu gerçeğe ulaşmak için atılacak ilk adımlar nelerdi? İşte sizlere sunduğumuz bu ‘ilk’ sayılabilecek rapor, Gezi Parkı gerçeğini insan hakları hukuku ve siyasilerin bu süreç içindeki söylemlerini esas alarak ‘Ne?’ sorusunu değil, ‘Nasıl?’ sorusunu sorarak, cevaplarını da tartışmayı hedefliyor.”

“Gezi”deki hak ihlalleri

Kitaptaki 15 başlık şöyle: Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesi ve Taksim Kışlası’na İlişkin Süreç; Olay Örgüsü; Yaşam Hakkı; Kötü Muamele Yasağı; Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı; İfade, Toplanma ve Örgütlenme Özgürlüğü; Akademik Özgürlükler; Sağlık Hakkı; Konut Dokunulmazlığı; Mülkiyet Hakkı, Çalışma Hakkı; Seyahat Özgürlüğü; Hak Arama ve Cezasızlık; Gezi Parkı Olaylarında Yabancıların Durumu; Siyasetçilerin ve Üst Düzey Kamu Yetkililerinin Söyleminde Gezi Parkı Olayları.

Kitabın başlıkları, aslında Gezi direnişi sırasında hangi hak ihlallerinin yaşandığının da bir özeti gibi.

Rapor/kitapta, hak ihlallerinin anlatılmasının ardından, konuyla ilgili ayrıntılı değerlendirmeler ve tavsiyeler bölümü de bulunuyor. (AS)

* “Gezi Parkı Olayları, İnsan Hakları Hukuku ve Siyasi Söylem Işığında Bir İnceleme”; Gökçeçiçek Ayata, Pınar Çağlı, İdil Elveriş, Sevinç Eryılmaz, İdil Işıl Gül, Ulaş Karan, Cansu Muratoğlu, Ezgi Taboğlu, Lami Bertan Tokuzlu, Burcu Yeşiladalı; İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları İnsan Hakları Hukuku Çalışmaları; Kasım 2013, 211 sayfa.