Talât Sait Halman Çeviri Ödülü Siren İdemen’e

İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından ilk kez verilen Talât Sait Halman Çeviri Ödülü’ne Siren İdemen layık görüldü.

İdemen şiir, öykü, roman gibi edebiyat yapıtlarının nitelikli çevirilerini desteklemek amacıyla verilen ödülü Georges Perec’in La Boutique Obscure: 124 Rêves adlı eserinin Karanlık Dükkân: 124 Rüya adlı çevirisiyle kazandı.

Talât Sait Halman Çeviri Ödülü için yayınevleri ve çevirmenlerden gelen başvuruları yazar Doğan Hızlan’ın başkanlığında, yazar, çevirmen ve eleştirmen Sevin Okyay, yazar ve çevirmen Ahmet Cemal, yazar ve çevirmen Yiğit Bener ve yazar ve çevirmen Kaya Genç’ten oluşan Seçici Kurul değerlendirdi. Ekim ayında duyurulan ödül için 2015 yılı içinde tamamlanmış şiir, öykü, roman olmak üzere 50’ye yakın başvuru yapıldı.

Ödül töreni dün gece Martı Istanbul Hotel’de gerçekleştirildi.

Ödülü Siren İdemen’e verilemesinin nedenini törende Doğan Hızlan şu sözlerle açıkladı.

“Siren İdemen, yazarın kendine özgü dilini ve üslubunu Türkçeye büyük bir yetkinlikle uyarlamış, yazarın sık başvurduğu sözcük, hatta ses ya da ses birimi, hece düzeyindeki hınzırca dilsel oyunlar için son derece yaratıcı karşılıklar üretebilmiştir. Bunu yaparken metnin engin kültürel alt katmanlarını ve üstü kapalı göndermelerini es geçmemiş, ya metne yedirerek ya da gerekli yerlerde titiz bir çalışmanın ürünü olan yetkin çevirmen notlarıyla okurların metnin tüm katmanlarına ulaşabilmelerini sağlamıştır. Sonuç olarak Siren İdemen, hem de Perec gibi dilini ustalıkla kullanan bir yazarın çetrefilli metnini yazarınkine eşdeğer bir yazınsal estetik düzeyinde kendi dilinde yeniden üretmeyi başardığı için bu ödüle hak kazanmıştır.”

Hızlan konuşmasında çevirmenlerin adının da yazarlar gibi kitabın kapağına yazılması ve bir nevi yazar olarak kabul edilerek kitabın içinde hayat hikayesine yer verilmesi gerektiğini belirtti.

Siren İdemen hakkında

1961 yılında İstanbul’da doğan Siren İdemen, Fransızcayı Galatasaray Lisesi'nde öğrendi.

Kurucuları arasında yer aldığı Express, Roll ve Bir+Bir dergilerinde muhabirlik, yazarlık ve editörlük yaptı.

İdemen’in çevirdiği kitaplardan bazıları şunlardır; Ricardo Guiraldes - Bozkırdaki Gölgeler (1983), Jean Leca - Uluslar ve Milliyetçilikler Milliyetçilikler (1998), Annie Ernaux - Kürtaj (2000), Annie Ernaux - Babam (2001), Habib Suadiya - Kirli Savaş (2001), Enki Bilal - Dört? (2010), Enki Bilal - Mahlukk (2011), Hubert Reeves - Meraklısına Evren (2012), Bertrand Santini - Yark (2014), M. Cieutat, P. Rouyer - Haneke Haneke’yi Anlatıyor (2014) ve George Perec - Karanlık Dükkân (2015).

Talât Sait Halman hakkında

1931 yılında İstanbul’da doğan Talât Sait Halman, 1951’de Robert Koleji’ni bitirdikten sonra, yüksek lisansını 1954 yılında Columbia Üniversitesi’nde tamamladı. Otuz yıl ABD’de Columbia, Princeton, Pennsylvania Üniversiteleri’nde öğretim üyeliği yaptı.

10 yıl boyunca New York Üniversitesi’nde profesör ve Yakın Doğu Dilleri ve Edebiyatları Bölüm Başkanı olarak çalıştı. 1998 yılında Bilkent Üniversitesi’nde Türk Edebiyatı Bölümü’nü ve Merkezi’ni kurdu ve yönetti. Bilkent Üniversitesi’nde, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Dekanı olarak görev yaptı.

Türkiye’nin ilk Kültür Bakanı ve ilk Kültür İşleri Büyükelçisi olan Halman, Birleşmiş Milletler’de başdelege yardımcılığı ve ABD PEN Derneği yönetim kurulu üyeliği görevlerini yürüttü. Dört yıl boyunca UNESCO yönetim kurulu üyeliği yaptı. 2003 yılından itibaren UNICEF Türkiye Milli Komitesi’nin başkanlığını ve 2008 yılında itibaren İKSV Mütevelliler Kurulu başkanlığını 5 Aralık 2014’teki vefatına dek sürdürdü.

Türkçe ve İngilizce telif ve çeviri 75 kitap ile 3000’i aşkın makale, inceleme ve deneme, 5000 üzerinde şiir çevirisi yayımlayan Halman’ın, klasik ve modern Türk edebiyatının başlıca eserlerinden örneklerin yer aldığı 30 civarında İngilizce kitabı bulunuyor.

Aldığı ödüller arasında Boğaziçi ve Ankara Üniversiteleri’nden onursal doktora, UNESCO Madalyası, Columbia Üniversitesi "Thornton Wilder" Çeviri Armağanı, “ABD’deki En Başarılı Türk Üniversite Öğretim Üyesi Armağanı”, TÜBA’nın ve TC Dışişleri Bakanlığı’nın Üstün Hizmet Ödülü bulunuyor.

Halman ayrıca, Kraliçe Elizabeth tarafından verilen “Sir” unvanı karşılığı olan “Knight Grand Cross, G.B.E., The Most Excellent Order of the British Empire” payesi sahibi.

2016 başvuruları

2016 Talât Sait Halman Çeviri Ödülü için başvurular Eylül 2016 tarihine kadar devam edecek. Yayınevleri veya çevirmenler, herhangi bir dilden Türkçeye çevrilmiş ve 2016 yılı içinde yayımlanmış edebiyat yapıtlarıyla ödül için başvurabilecekler. (YY)

Yekta Kopan'ın Siren İdemen'le yaptığı Radikal'de yayınlanan söyleşisinden...

Perec tam bir dil ve düşünce cambazı. Bu çeviriyi yaparken sizi heyecanlandıran ve zorlayan noktalar nelerdi?

Ülke ve dünya gündeminden ötürü üzerimizden karabulutların eksik olmadığı günlerde Perec’le haşırneşir olmak, onun iç dünyasında, zihninin labirentlerinde ilerlemeye çalışmak heyecan vericiydi. Anlatımın sınırlarını zorladığı kelime, ses “cambazlıkları” çeviri açısından belli bir güçlüğü taşısa da bunların her birine çözümler bulmak aynı zamanda zevkli bir oyun gibiydi. Benim açımdan bu çevirinin daha büyük zorluğu metnin tamamı Perec’in önceki kitaplarına ve hayatına göndermelerle dolu olduğu için bunları atlamamaktı.

Yayınevlerini, okurları ve edebiyat dünyasının bütün figürlerini kastederek soruyorum. Sizce biz çevirmenlere hak ettikleri değeri veriyor muyuz?

Bu soruya maalesef olumlu yanıt verecek kimse olduğunu sanmıyorum. Ancak bu, kelimenin tam manasıyla karmaşık ekonomik, siyasal, kültürel, sosyal devasa bir sorunun sonuçlarından biri. Birçok yayınevinin çevirmenle yaptığı sözleşme metinlerinin kendisi bile çevirmeni “aşağılar” niteliktedir.

Bir de öbür tarafa geçip sorayım. Yabancı bir dili bilen, eh biraz da okumuş yazmışlığı olan herkes çeviri yapabilir mi? Yani çevirmenler çeviriye hak ettiği değeri veriyor mu?

Bu soruya da olumlu yanıt vermek maalesef mümkün değil. Önceki soruyu yanıtlarken söylediğim gibi, bunlar çok girift, karmaşık bir büyük sorunun farklı veçheleri. Elbette “yabancı bir dili bilen, eh biraz da okumuş yazmışlığı olan herkes” çeviri yapamaz. Yabancı dili ve anadilini çok iyi bilmek, biraz değil çok okumuş yazmış olmak da iyi bir çeviri için yeterli değil bence. Her yazarın kendine ait bir dili, bir sesi var. Bir yazarı çok iyi çeviren bir çevirmen, aynı dilde yazan bir başka yazarı çeviremeyebilir. Bir yazarın bir eserini iyi çevirip, aynı yazarın başka bir biçimde yazdığı bir metni de çeviremeyebilirsiniz, orada o sesi yakalayamayabilirsiniz.

* Fotoğraf: Ilgın Eraslan Yanmaz

* Karanlık Dükkân 124 Rüya, Georges Perec, Metis Yayınları, Çeviri: Siren İdemen, Eylül 2015