Surlar ve Sırlar Beşinci Baskıda

Dört ay önce yayımlanan "Diyarbekir Diyarım, Yitirmişem Yanarım"ın ikinci baskısıyla iki yıl önce bize ulaşan "Sırrını Surlarına Fısıldayan Şehir, Diyarbakır" ın beşinci baskısı birbirine karıştı.

Diyarbakır'ın ismini "Sırlarını surlara fısıldayan şehir"e dönüştüren çalışma bu yıl dördüncüsü yapılan Diyarbakır Kültür Sanat Festivalinin "Sırlar Surlarını Paylaşıyor" sloganının da esin kaynağı oldu.

Kendisine geçit veren kadim Dicle nehriyle, Karacadağı, Kırklar dağıyla, yitik Ermeni, Süryani, Yahudi mahalleleriyle, göçmüş hemşehrileriyle, sinemaları, adetleri, aşkları, yarenlik kültürüyle...Ve onca yoksunluğa, yoksunluğa, zorluğa, zora rağmen tatlı bir tebessüme, neşe bulmaya büyük katkısı olan, kendine özgü nüktedanlığıyla; soyut bir mekân olarak değil, bir şehir olarak, bir hayat olarak anlatıyor Diyarbakır'ı kitabında Şeyhmus Diken.

O nedenle Kürtçe romanın ustası Mehmed Uzun; "Diyarbakır, harcı acı ve hüzünle karılmış, ama umudu her zaman diri tutmuş, ebedi kent...Diyarbakır, bedeninde derin yaralar açılmış yaralı kent...Diyarbakır, ahir zamanlardan bu yana, zamanın ve insanın sayılamayacak kadar çok musibet ve felaketine karşı durabilmiş dayanabilmiş kent. Bir erdemli yürek. Diyarbakır; acısı, hüznü ve umudu henüz yeterince seslendirilmemiş kent."

Ve yine Uzun'un ifadesiyle, "Şeyhmus Diken, Diyarbekir'in sesidir. Yumuşakça, dostça akan ses. Anlamlı, ferahlatıcı ses" diyor Sırını Surlarına Fısıldayan Şehir, Diyarbakır'ın önsözünde.

Uzun'un Diken anlatımını, Festivalde Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir tarafından şehrin fahri hemşehrisi ilan edilen gazeteci Ragıp Duran sürdürüyor: "Şeyhmus Diken Diyarbekir'in sır katibidir."

"Diyarbekir Diyarım, Yitirmişem Yanarım"

Diken, bu son kitabında, şehrin son yetmiş-seksen yıldaki değişimine tanıklık etmiş eski Diyarbakırlılarla sohbet ediyor... Diyarbakır'ı "Diyarbekir" olarak bilen kıdemli hemşehriler...

İletişim Yayınları kitabı şöyle tanıtıyor: "Öleyazmış zenaatları; unutulmuş âdetleri, dostlukları, yarenlikleri; makamlı ezanları; yitik mezarlıkları; bitik kiliseleri; ruhu kaçmış sokakları... anlatıyorlar. Olgun bir şehir kültürü içinde yaşamanın tadını hatırlıyorlar: Arif insanlar için "Diyarbakır mezunu" tabirinin kullanılmasına vesile olacak kadar nam salmış bir şehir kültürünün... "

Diken'in iki kitabından söz edince, Metis Yayınları'ndan 2001'de çıkan "Güneydoğu'da Sivil Hayat" unutulmamalı elbette.

Kitap kendisi de aktif bir sivil toplumcu olan Diken'in 39 kuruluşun temsilcisiyle yaptığı görüşmeler sonucu ortaya çıkan kitap bölgede sivil toplum uğraşı verenlerin sorunlarının, hedeflerinin ve özlemlerinin bir dökümü.

Özetle, hala okumadıysanız üç kitap kitapçı raflarından size göz kırpıyor; alın, peş peşe okuyun, bir solukta... (NM/EÜ)

* Şeyhmus Diken Sırrını Surlarına Fısıldayan Şehir Diyarbakır. İletişim Yayınları 5. Baskı. Haziran 2004. İstanbul