İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ'NDEN AİHM BAŞKANI’NA FAHRİ DOKTORA UNVANI
Spano: “Ödülü akademik özgürlük adına kabul ediyorum”
İstanbul Üniversitesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Başkanı Robert Ragnar Spano’ya “Fahri Doktora” unvanı verdi.
Üniverstenin İletişim Birimi’nden Tuğçe Ayçin’in haberine göre, tören, İstanbul Üniversitesi Rektörlük Binası Doktora Salonu’nda gerçekleştirildi.
TIKLAYIN - Rejim fotoğrafında bir AİHM Başkanı
TIKLAYIN - "AİHM Başkanı, AYM'ye kararlarımı uygula mesajı verdi"
“Üniversitemizin kadrosu nitelikli”
Törenin açılış konuşmasını İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak yaptı. Ak, şöyle dedi:
“İstanbul Üniversitesi, dünya üniversiteleri akademik sıralamasında ilk 500’ün içinde yer alan tek Türk üniversitesidir. 16 fakülte, 12 enstitü, 2 yüksekokul, 2 meslek yüksekokulu ve 633 programıyla Türkiye’nin lider üniversitesi konumunda bulunan üniversitemizin en büyük gücü; uluslararası başarılara sahip olan ve öğrencilerini 21. yüzyılın dijital dünyasında mesleklerine en iyi şekilde hazırlayan nitelikli öğretim kadrosudur.
“Türkiye’nin 11 araştırma üniversitesinden biri olan İstanbul Üniversitesi, 77 uygulama ve araştırma merkezi, 145 araştırma laboratuvarı ve 783 araştırma projesiyle toplumumuza hizmet etmekte, bilimin ışığında ilerlemektedir.
‘Amacımız tüm insanlığa hizmet’
“İstanbul Üniversitesi, kütüphanelerindeki 2 milyondan fazla kayıtlı eserle çağdaş, güçlü ve zengin bir bilgi ve belge merkezi konumundadır; Nadir Eserler Kütüphanesi’ndeki 93 bin eserle tarihe ışık tutmaktadır.
“154 farklı ülkeden gelen 8 bine yakın uluslararası öğrencisiyle kültürlerarası iletişimin kapılarını aralayan üniversitemiz, bilimsel çalışmaların yanı sıra; kültür, sanat, müzik ve spor gibi önemli alanlarda da öğrencilerine geniş imkânlar tanımakta; onların sağlıklı bireyler olarak yetişmesi için büyük gayret göstermektedir. İstanbul Üniversitesi sadece ülkemize değil; bilimsel çalışmaları ve üst düzey eğitim kalitesiyle tüm insanlığa katkı sunmayı amaçlamaktadır.”
“Saadet hocamızın hukuk ve adalet konusundaki çabaları takdire şayan”
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi ve AİHM Türkiye Hâkimi Doç. Dr. Saadet Yüksel’in, İstanbul Üniversitesi’nin evrensel değerlerin yaygınlaşmasına sunduğu katkının en güzel örneği olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ak, “Saadet Hocamızın hukuk ve adalet konusunda gösterdiği çabalar takdire şayandır” dedi.
“Hukuk fakültemiz insan haklarına hizmet ediyor”
Konuşmasına, 1959 yılında Avrupa Konseyi bünyesinde kurulan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, temel insan haklarının korunmasında çok önemli görevler icra ettiğini belirterek devam eden Ak, İstanbul Üniversitesi’nin, bünyesinde barındırdığı Hukuk Fakültesi ile hem hukuk eğitimi vermekte olduğunu hem de yetiştirdiği başarılı hukukçularla demokratik topluma, hukuk devletine ve insan haklarının geliştirilmesine hizmet ettiğini söyledi.
“Spano’ya başarılı çalışmaları için şükranlarımızı sunuyoruz”
Uluslararası gelişmeleri yakından izleyen İstanbul Üniversitesi Senatosu’nun, AİHM Başkanı Robert Ragnar Spano’ya başarılı çalışmalarından dolayı “Fahri Doktora” takdim etmeye karar verdiğini kaydeden Ak, Spano’nun şahsında AİHM’nin tüm mensuplarına gösterdikleri özen ve başarılı çalışmalar için şükranlarını sundu ve şöyle dedi:
“Sayın Spano’ya ‘Fahri Doktora’ takdim törenimize katıldığı için teşekkür ediyor; İstanbul Üniversitesi olarak tüm dünyada demokrasinin, hukukun, insan haklarının ve özgürlüklerin tam anlamıyla tesis edilmesi için çaba göstermeye devam edeceğimizi belirtmek istiyorum.”
Yüksel: Bu odada olmaktan şeref duyuyorum
Daha sonra söz alan İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi ve AİHM Türkiye Hâkimi Doç. Dr. Saadet Yüksel şöyle dedi:
“Bugün kendi okulumda, öğretim üyesi ve sonrasında ana bilim dalı başkanı olarak defalarca konferans ve toplantılara katıldığım, doktor unvanını aldığım bu tarihi odada sizlerin karşısında AİHM Türkiye Hâkimi olarak bulunmanın şeref ve mutluluğunu taşıyorum.
“AİHM, bağlı olduğu sözleşme, yargı çevresinde bulunan yaklaşık 800 milyon nüfus üzerindeki doğrudan yargı etkisi, koruduğu hakların kapsamı ve doğrudan icrai karar üretme yeteneğine sahip koruma sistemi ile dünyada bir ilk.”
“Sistemin belkemiği bireysel başvuru kakkıdır”
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında asıl olan unsurun; adalet ve barışın temeli olan, hukukun üstünlüğüne dayanan, gerçek bir demokratik siyasi rejimde hayata geçebilecek olan insan hak ve özgürlüklerinin korunması, geliştirilmesi ve her anlamda çoğulculuğun korunması olduğunun altını çizen Yüksel, sistemin belkemiği niteliğindeki en önemli hususun Strasbourg Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı olduğunu belirtti.
“İkincillik İlkesi ile yetki ve sorumluluk paylaşılmakta”
Devletlere ait olan, uluslararası bir mahkemeye şikâyet etme hakkının, şahıslara tanınarak bireyin uluslararası hukukun süjesi haline getirildiğini ve bu durumun sözleşmenin hazırlandığı tarih açısından ciddi bir ilerleme olduğunu vurgulayan Yüksel şöyle dedi:
“Sözleşmenin öngördüğü düzende, asıl olan hak, ihlallerinin öncelikle milli makamlar ve özellikle mahkemeler tarafından tespit edilip giderilmesidir. Bu düzende, Strasbourg Mahkemesi’nin milli makamlara göre ikincil bir görevi vardır; milli mahkemeler tarafından sağlanması gereken korumanın düzgün işlememesi veya eksik kalması halinde devreye girebilir. Bu yetki ve sorumluluk paylaşımı ilkesine ikincillik ilkesi adı verilmiştir.
"Bu ilke gereği, bir taraftan üye devletlere sözleşmenin öngördüğü hakları korumaya elverişli iç hukuk yolları kurma yükümlülüğü getirilmiş, diğer taraftan da etkili iç hukuk yolları tüketilmeden AİHM’ye başvuru yapılması yasaklanmıştır.”
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin, üye devletlere belirli bir takdir alanı tanıdığını ve bu takdir alanının, ikincilik ilkesinin bir tamamlayıcısı olarak görülebileceğini söyleyen Yüksel, ikincillik ilkesi gereği AİHM’nin görevinin, iç hukuktan çıkan bir eylem veya işlemin sözleşmede korunan bir hakkı ihlal edip etmediğini denetlemek olduğunu vurguladı.
Yüksel şöyle dedi:
“Son yıllarda mahkememizin de destek ve teşvikleriyle üye devletlerde ikincillik konusundaki farkındalığın ivme kazandığı görülmektedir. Bu farkındalık özellikle yeni kanun yollarının kurulması, pilot yargılama usulüne başvurma, bazı alanlarda yargısal süreç temelli inceleme adıyla anılan yeni inceleme türünün etkinliğiyle kendini göstermektedir.”
Robert Ragnar Spano’nun Türkiye davalarına katkıları
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile Türk yargısı ilişkisinin son döneminin, 2010 anayasa değişikliği ile başlayan ve Anayasa Mahkemesi’nin bireysel başvuruları inceleme yetkisini kullanmaya başladığı 2012 sonrası süreç olduğunu söyleyen Yüksel, bu dönemin önemli özelliğinin, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru imkânının tanınması ve bu çerçevede sözleşmeyi ilk elden uygulama yetkisinin verilmesi olduğunu belirtti.
Yüksel, Spano’nun Kasım 2013’te mahkemedeki görevine başladıktan kısa bir süre sonra, 2014 başında Türk davalarına bakan 2. Daire’ye geçtiğini ve o tarihten itibaren gerek Türk davalarındaki içtihada gerekse davaların etkin bir şekilde yönetimine değerli katkılarda bulunduğunu söyledi.
Spano’nun çok önem verdiği ikincillik prensibinin ve hukuk devleti prensiplerinin Türk davalarında da sıkı bir şekilde uygulanmasının denetçisi olduğunu belirten Yüksel, Spano’nun 2012 yılında yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru yolunun önemine her zaman dikkat çektiğini ve bu yolun; her türlü başvuru için, başvurucular tarafından mutlaka tüketilmesi gereken bir iç hukuk yolu olduğunun altını çizdiğini söyledi.
“Toplantı, birçok akademik ve hukuki iş birliğine kapı açacak"
AİHM Hakimliğine seçildiğinde Spano’nun bulunduğu dairede göreve başladığı için kendisiyle yakın çalışma fırsatı bulmuş bir yargıç olduğunu söyleyen Yüksel, Robert Spano’nun bugün sadece ikincillik ilkesini değil; hoşgörü, açık fikirlilik ve tolerans kavramlarını sözleşme anlamında, Avrupa Kamu Düzeni kavramından anlaşılması gereken hususları da AİHM nezdinde görünür kılmaya devam ettiğini belirtti.
Yüksel şöyle dedi:
“Sayın Başkan; hayatımızda tesadüf diye bir şey olmadığına dair inancımı size birçok kez ifade ettiğimi hatırlarsınız. Her şeyin bir amacı vardır. Bugünkü toplantı da hem ulusal hem de uluslararası düzeyde birçok akademik ve hukuki iş birliğine kapı açacaktır. Sizinle çalışma ve meslektaş olarak hukuki ve bilimsel uzmanlığınızdan yararlanma ayrıcalığına sahip oldum. Şimdi bu önemli olay münasebetiyle burada sizinle birlikte olma şansına sahibim.
"Yargıç Spano AİHM’nin en genç başkanıdır. Ancak kendisinin ifadesiyle; yaşın bu işteki başarıyla bir ilgisi yoktur. AİHM’nin en enerjik, en vizyoner ve en iyi başkanlarından biri olarak hatırlanacak kişi olan Spano’ya bu daveti kabul ettiği ve bugün bizimle birlikte olduğu için tekrar çok teşekkür ediyorum.”
“İnsan hakları hukukunda yargısal muhakemenin temeli olan ve şu an yargıç olarak uyguladığım ilkeleri öğrendiğim kendi okulumda tekrar bulunma fırsatı verdiğiniz için Sayın Rektörümüze, Sayın Dekanımıza ve bu törende emeği geçen tüm hocalarımıza saygı ve şükranlarımı sunuyorum.”
Ekmekçi: “İstanbul Üniversitesi, insan hakları alanında ilklere imza attı”
Doç. Dr. Yüksel’in ardından İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Vekili Prof. Dr. Ömer Ekmekçi konuştu.
Prof. Dr. Ekmekçi, insan hakları hukuku ile ilgili derslerin ilk defa İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde müfredata girdiğini ve insan hakları hukuku dersinin ilk defa yine bu fakültede zorunlu ders olduğunu söyledi.
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin, insan haklarını odağına alan bir eğitim anlayışına sahip olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ekmekçi, şöyle dedi:
“Fakültemizde geçen yıl, bu anlayışın bir göstergesi olarak, insan hakları hukukunu daha da ileri taşıyacak hukukçular yetiştirmek üzere, İnsan Hakları Hukuku Ana Bilim Dalı kurulmuştur.”
“Spano, İnsan Haklarına teoride ve pratikte büyük katkılar sundu”
Spano’nun başta insan hakları hukuku olmak üzere kamu hukukunun birçok alanında önemli görevler üstlenmiş çok başarılı bir hukuk insanı olduğunun altını çizen Ekmekçi, Spano’nun bugüne kadar gerek eserleriyle gerekse yargısal içtihatlarla, hem teoride hem de pratikte insan haklarının korunması ve geliştirilmesine sunduğu katkıların büyük olduğunu söyleyerek şunları kaydetti:
“Spano’nun AİHM Başkanlığını üstlenmesiyle, ortaya koyduğu bu katkılar, tüm Avrupa Konseyi düzeyinde olduğu kadar, uluslararası alanda da artarak devam edecektir. Hukuk alanında, akademik vasıf ile avukatlık/hakimlik gibi uygulamaya dönük vasıfların tek kişide ve aynı yetkinlik derecesinde birleşmesine az rastlanır. Sayın Spano, bu nadir örneklerin başında gelmektedir. AİHM’nin en genç başkanı olması da bu eşine az rastlanır vasıflarının sonucudur.”
“Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, hukuki bir belge olmaktan öte"
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin sadece hukuki bir belge ve sözleşme olmaktan öte bir anlam taşıdığını ifade eden Ekmekçi, şöyle dedi:
“Bizzat sözleşmenin başlangıç kısmında ifade edildiği üzere, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, aynı zamanda İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa bütünleşmesinin hukuki araçlarından birisidir. Avrupa ülkeleri bakımından böylesine önemli bir rolü bulunan sözleşmenin denetim organı olan AİHM’nin etkili fonksiyon ifa etmesi, devletlerin iş birliğine bağlıdır."
İnsan hakları hukukunun amacının devletleri mahkûm etmek ya da sıkıştırmak olmadığına dikkat çeken Prof. Dr. Ekmekçi, insan hakları hukukunun amacının insan haklarının ulusal düzlemde içselleştirilmesini sağlamak olduğunu ve bunun da ancak devletlerin insan haklarını iç hukuklarına aktarmaları, benimsemeleri ve idari işlemlerine ve yargı kararlarına yansıtmaları ile gerçekleşebileceğini söyledi.
“Spano’ya Fahri Doktora vermekten gurur duyuyoruz”
Spano’nun AİHM’ye başkan olmasının, devletler ile Avrupa Konseyi arasındaki iş birliğine bağlı olan mahkemenin denetim sisteminin sürdürülebilir olması bakımından oldukça önemli olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ekmekçi, Spano’nun insan haklarının Avrupa düzeyinde korunmasına sunduğu katkılar nedeniyle her türlü takdiri ve bu çerçevede fahri doktora unvanını hak ettiğini belirtti ve şöyle dedi:
“Sayın Spano’ya davetimizi kabul ettiği için Hukuk Fakültemiz adına teşekkür ediyorum. Ülkemizin en köklü ve her anlamda en büyük fakültesi olan Hukuk Fakültemizin, hukuk biliminin temel ögesi olan insan haklarına verdiği değeri ifade etmek üzere bu unvanı Sayın Spano’ya takdim etmekten büyük gurur duyuyorum. Kendisinin en kısa sürede, artık onursal mensubu olduğu İstanbul Üniversitesi’ni bu kez öğrencilerimize ders vermek üzere ziyaret etmesi bizi çok mutlu edecektir.”
Spano: “Bu prestijli ödülü almaktan onur duyuyorum”
Ekmekçi’nin konuşmasından sonra fahri doktora diploması takdim edilen Spano’ya İstanbul Üniversitesi rozeti takıldı. Diploma takdiminin ardından Spano konuştu, şöyle dedi:
“İstanbul Üniversitesi’nin köklü tarihini bilen birisi olarak bu prestijli ödülü onurla kabul ediyorum. Akademik özgürlüğün ve ifade özgürlüğünün demokrasi ve hukuk kuralları içerisinde son derece önemli.
“Avrupa İnsan Hakları Konvansiyonu’nun kalbinde yatan bu değerler hükümet ve tüm diğer aygıtlar tarafından dengeli ve eşit dağıtılmış şekilde paylaşılan bir sorumluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. “
“İstanbul Üniversitesi’ne şükranlarımı sunuyorum”
1990 ve 2000 arasında insan hakları korunmasının 10 yıllık dönemini gördüğünü ve konvansiyon içerisinde gözlem yapma şansını yakaladığını aktaran Spano, geçen yıl konvansiyonun 60. yılını kutladıklarını belirtti. Yargıçlar arasında Türk yargıçların da bulunduğunu kaydeden Spano, şöyle dedi:
“Yargıç Saadet Yüksel de bu prestijli ve saygın yargıçlar arasındaki yerini almıştı. Ve kendisi de bu görevi layıkıyla yerine getirmişti. Ben de kendisine hem bir meslektaş hem de aynı komisyonlarda yer almış biri olarak çok teşekkür etmek istiyorum. Bu ziyareti organize eden İstanbul Üniversitesi’ne derin saygılarımı ve şükranlarımı sunuyorum.”
“İnsan haklarını korumak özgür üniversitelerden geçer”
AİHM’nin insan hakları ile ilgili değerlerinin çok önemli ve her zamankinden daha anlamlı olduğunu vurgulayan Spano, üniversitelerde insan hakları ile ilgili olarak verilen eğitimin öneminin altını çizerek şunları kaydetti:
“İnsan haklarının yayılması, korunması, özgür ve kararlı bir tartışmayı anlamlı kılan bir süreç üniversitelerden geçer.
“Avrupa Konseyi’nin ulusları ilgilendiren birinci maddesi şunu söyler: Mahkemelerin de üst yapılarla denetlenmesi çok önemlidir. Bu da konunun doğasından kaynaklanan bir durumdur. Bu süreçlerin ortaya konmasını, üniversitedeki eğitimin kalitesinin ulusal yargıçlar üzerindeki etkisini yadsıyamayız. Yargıçlar, avukatlar ve bütün hukuk içerisinde operasyon gösteren çalışanların hepsinin herhangi bir ihlale yol açmadan görevlerini yerine getirmesi için gereken süreci sağlayacak olan şey üniversitelerin eğitimidir.”
“Eleştirel bakış yoksa toplum gelişemez”
Demokratik süreçlerin, herhangi bir tartışma olmadan tanımlanamayacağını belirten Spano, her insanın kendini ifade etme ve bu şekilde kendini geliştirme hakkına sahip olduğunu vurguladı, son olarak şöyle seslendi:
“Eleştirel bakış yoksa toplum gelişemez. Düşünce özgürlüğü ve ifade özgürlüğü, akademik dünyada da aynı şekilde önemlidir. Bana takdim edilen bu ayrıcalıklı ödülü de demokrasinin korunması, insan haklarının gözetilmesi, hukukun üstünlüğü ve akademik özgürlük adına kabul ediyorum."
AİHM Başkanı Robert Ragnar Spano’ya Fahri Doktora Takdimi Töreni, hediye takdimi ve toplu fotoğraf çekimiyle sona erdi. Törenin ardından İstanbul Üniversitesi Kampüs gezisi gerçekleştirildi. (EMK)
TIKLAYIN - 2017'den 2020'ye 270 Akademisyenin Beyanı bianet'te