Sîmir Rûdan: Albûmçêkirin belko ji zarokçêkirinê zehmettir be
Sîmir Rûdan, ji Cizîra Botan e û ew bi mûzîka modern, stranên bi gotina wî "çîrokî" dibêje. Me li kafeyeka Stenbolê hevdu dît û me li ser navê bianet/kurdî pirsên xwe jê kir.
Dema ez guhdarîya stranên te dikim hema bêje hemû stranên te de çîrokekê dibînim. Tu xwe wek çîrokbêjekê, dengbêjekê dibînî?
Belko nêzîkê “çîrokbêj”ekê bim. Di çanda bîyaniyan de jî gotinek holê heye. Mesela ji bo Leonard Cohen û Bob Dylan dibêjin “storyteller” yanî çîrokvebêj. Çandek holê heye yanî. Rast e, stranên min de çîrok hene lê forma mûzîka min ne dengbêjî ye, niha ew form ji min dûr e.
Stranên te de gotin jî mûzîk jî aîdî te ye. Em dizanin ku demarek zehf zengîn li Botanê heye. Tu rehên (kokên) çîrokên xwe bi kîjan kanîyê av didî?
Ew çîrok, ew reh hinekî bi jana Botanê tên avdan. Botan navenda janê ye tu jî dizanî. Min zarokatîya xwe sala 1990an de li Cizîrê bihorand, ez neh-deh salî filan bûm. Wê çaxê travmayek ser me çêbû, di nav nexweşîye de em mezin bûn. Mesela stranên xwe yên “Bajarî” û “Birîna Reş” de ev tişt xuya dibe.
Ev çîrokên ku te albûma xwe ya “Çîrokî” de nivîstî û xwendî hatine serê te?
Ev pirsek balkêş bû. Ez dibêjim hûner her çiqas koka xwe ji jiyanê, ji mirovî bistîne jî, di heqê filan kesekê/î de rasterast agahîyan nade me. Eger vî tiştî bike wî çaxî ew nabe hûner, dibe wek belgeyekê. Huner ne tiştek holê ye, tiştek afirînerî ye, kurgu ye. Di derek ya strana xwe de belku ez jî hebim ema ev naye wê maneyê ku ew hemû tişt hatine serê min. Mesela me behsa strana “Bajarî” kir. Wê stranê de xortek heye koç kiriye, me jî koç kiriye, yanî hatiye serê min. Ema dîya min û bavê min ji min re negotiye; “Vegere mala xwe!” (Nîşe: Di strana ‘Bajarî’ de gotinek holê heye)
Navê albûma te bellî ye? Guhdar yê kengê guhê xwe bidin albûma te ya nû?
Min heyîva din dest bi qeydan kir. Ez dixwazim di van sê-çar mehan de biqedînim ema nikarim bêjim yê tam di vê mehê de biqede. Naxwazim ecele bikim, di hemdê xwe de çêbe çêtir e. Navê albûmê jî hê kifş nebûye. Ema ez dikarim vê bêjim; navê albûma pêşîye “Bi Çîrokî” bû, ev navê konseptê bû, min ne navê stranekê li albûmê kiriye. Ez naxwazim navê stranekê albûmê bikim, mesela deh zarokên te hene, ema tu navê zarokekê li hemû zarokan dikî. Yanî çi heqê te wan zarokên din heye? Piçekê neheqîye jî. Jixwe yên bêjin min zarokên te hene, gerek ez bêjim zarokekê ye min heye, ev e min çêkir. (kenê xwe dike)
Bi rastî jî albûm çêkirin belko ji zarok çêkirinê zehmettir be. Tu dizanî, çend sal wextê te distîne. Dema ez strana xwe guhdarî dikim û ne keyfa min be aciz dibim.
Ez dizanim ku tu ji çîrokan hez dikî. Tu dikarî ji albûma duyemîn behsa çîroka stranekî bikî?
Berîya niha 3-4 salan li Cizîrê ez bi malbata xwe re dijîyam, cîranek ya me hebû. Cîrana me navê wê “Jirmam Leylê” (Jinap/Jinmam Leylê) bû, me jê re welê digot. Jirmam Leylê jinikekî nexweş bû. Nexweşîyên Jirmam Leylê zehf bûn. Ne dikarî rabe ser xwe, biçe bigerî, tahmekê jiyanê bistîne. Her dem mal de bû û du-sê torbe îlacên wê hebûn. Paşê ji nexweşîyan mir. Li ser mirina wê min stranek got.
Strana “Jirmam Leylê” de ez vê dibêjim: “Mirina te re neqehirîm ez, lê jiyana te re girîn hin kes…”
Di albûma "Peşk"ê de te helbestek ya Bro Omerî xwend bi navê "Berfîn"ê. Çîroka wê çi ye, kê teklîfî te kir?
Dema ku teklîf ji min re hat ez li Stembolê bûm. Mirady telefon da min. Got min "Em dixwazin ji helbestên Bro Omerî re muzîkê çêkin, tu jî dixwazî helbestek ya Bro Omerî re muzîkê çêkî?" Min qebûl kir. Ji nav helbestên Bro Omerî de helbesta wî ya bi navê Berfîn min hilbijart. Gotinên wê kurt û kurmancî bûn, di (du) rêzik bûn, keyfa min jê re hat. Madem welê kurtê em bêjin: "Niha têgiham, çima wilo serhildêr in? Berfîn, wan ji te dilop dilop wergirtine sorexwîn..."
Navê te çawa derket meydanê?
Hûner tiştekê çîrokî ye, min xwest çîrokeka navê min jî hebe. Sîmir di gelek mîtolojiyan de bi navê phoenîx, sîmurg an jî zûmrûd-û anka tê zanîn. Mane û çîrokên wê zehf in. Min beşa felsefê xwendiye. Dibe ku min ji ber vê ji çîrokên Teyrê Sîmir hez kiribe. Maneya Rûdan jî bûyîn, an jî qewimandin e. Ev nav jî li min balkêş hat. Min ev herdu nav çawa peyda kirin ez wê bejim. Ferhengeke min a bi Kurdî hebû. Sor bû û gelek stûr bû. Min serî heta binî li hemû bêjeyên vê ferhengê nêrî. Bi vî awayî min navê Sîmir Rûdan hilbijart.
Eleqa te û mûzîkê çawa dest pê kir?
Min digot qey zanîngehê de dest pê kir, çimkû wî çaxî min dest bi lêdana enstrûmanan kiribû. Paşê min ferq kir ku eleqa min û mûzîkê diçe heta zarokatiyê. Havînên Cizîrê ez ê biçûma li ser textê razanê, li ser banî. Min ê konser bidana xwe, bê guhdarvan. Çi stranên min dizanî min digotin.
Heftîyekî ya Sîmir Rûdan li Stembolê çawa derbas dibe?
Kurt û kurmancî monoton derbas dibe (piştî vê gotinê dikene)
(TS/MB)
Wêne: Ahmet Can