Şilinin İki Darbeci Generali Tutuklandı
Emekli generallerden Cesar Raul Benavides ve Enrique Montero Marx, "Condor" ve "Colombo" operasyonlarındaki sorumluluklarından dolayı yargılanacaklar.
Diktatörlük döneminde gerçekleşen insan hakları ihlallerine dair dava ve soruşturmalara bakan yargıç Juan Guzman'ın kararı uyarınca 21 Şubat günü tutuklanan generallerden Benavides 1974 yılı Haziran ayından 1978 yılı Nisan ayına uzanan dönemde ülkenin içişleri ve savunma bakanlığı makamında bulunmuştu.
Hakkındaki yargı çağrısı 18 Şubat tarihinde açıklanan Montero ise "Colombo" operasyonunun hayata geçirildiği bu zaman zarfında içişleri bakanlığı sekreter başyardımcılığı sıfatını taşıyordu.
Kitlesel Temizlik Harekâtı: "Colombo"
1975 yılında düzenlenen "Colombo", Pinochet rejiminin ülkedeki muhaliflere karşı giriştiği kitlesel temizlik harekatıydı.
Dönemin basını ve resmi kurumları yoğun bir yanlış bilgilendirme kampanyasıyla desteklendiği harekât ertesinde kendilerinden haber alınamayan Devrimci Sol Hareket (MIR) militanı 119 kişiden 60'ının gerilla savaşı başlatmak üzere Arjantin sınırlarında üslendikleri ve And dağlarını aşarak Şili'ye girmeye hazırlandıkları sırada yaşanan örgüt içi hesaplaşmada arkadaşları tarafından vurulduğunu, diğerlerinin ise bu infazı gerçekleştirdikten sonra Avrupa ülkelerine kaçtığını açıklamışlardı.
"Condor" operasyonunda 3 bin ölü
Oysa, daha sonra tüm sorumluluğun Arjantin'deki Jose Lopez Rega liderliğindeki Triple A isimli antikomünist şebekenin üzerinde olduğu iddiası gündeme getirilmişti.
CIA (Amerikan Merkezi Haber Alma Teşkilatı) tarafından hazırlanan Güney Amerika ülkelerinin askerî diktatörlükler aracılığıyla yönetimi programının ismi olan ve "Güney Amerika Akbabası" anlamına gelen "Condor" ise Şili özelinde 11 Eylül 1973 tarihli askerî harekâtı işâret ediyor.
Condor harekatında üç bin kişinin öldürüldüğü kabul ediliyor.
Benevides yargılanmaya itiraz etmedi
Tutuklanan generallerden Benavides, 2003 yılında yaptığı açıklamalarla, kendisinin yargılanmasına itiraz etmeyeceğini açıklamıştı.
Generaller, ölümlerdeki sorumluluklarının yanı sıra haber alma hakkını engelledikleri gerekçesiyle de yargılanacak.
Yargıç Guzman'ın hazırladığı dosyada ismi geçen Pinochet'in bu dava kapsamında yargılanabilmesi ise ancak yüksek mahkemenin kararıyla mümkün olabilecek..
Arjantin ve Uruguay
Şili, askerî diktatörlük dönemi yöneticilerinin yargılanmasının gündeme alındığı tek Güney Amerika ülkesi değil.
1976-1983 yılları arasında iktidarı ellerinde bulunduran darbecilerin Raul Alfonsin'in 1983 yılında seçimle işbaşına gelen sosyalist hükümeti döneminde ağır hapis cezalarına çarptırıldığı ve ancak Carlos Menem'in iktidara geldiği 1990 senesinde affa uğradıkları Arjantin, diktatörlük dönemi yöneticilerini yeniden yargılamaya hazırlanırken Uruguay'ın görevi resmen 1 Mart günü teslim alacak olan Tabare Vazquez liderliğindeki yeni hükümetinin ise 1972 cuntasında yer alanların dokunulmazlıklarını kaldırması bekleniyor.
Kronolojik Hatırlatma
4 Eylül 1970: Devlet başkanlığı seçimlerini Halk Birliği listesi adayı Şili Sosyalist Partisi kurucusu Salvador Allende kazandı.
22 Ekim 1970: Genel kurmay başkanı Rene Schnneir bir suikast sonucu hayata veda etti. ABD başkanı Richard Nixon, Şili'ye ekonomik boykot uygulanmasına karar verdi.
2 Eylül 1972: Madenlerin kamulaştırılması kararı alan hükümet, oluşan kargaşa ortamı üzerine sıkıyönetim ilân etti.
4 Mart 1973: CIA desteğiyle örgütlenen grev dalgasının hayatı felç ettiği koşullarda gerçekleşen seçimlerden Hıristiyan Demokrat çevrelerde ittifak yapan Allende oylarını artırarak çıktı.
28 Haziran 1973:
Allende karşıtı darbe girişimi, Carlos Prats komutasındaki silahlı kuvvetler tarafından önlendi.
23 Ağustos 1973: Allende, yoğunlaşan baskılar üzerine görevinden istifa eden "anayasacı subaylar" akımının temsilcilerinden Prats'ın yerine Augusto Pinochet'i genel kurmay başkanlığına getirdi.
11 Eylül 1973: Pinochet liderliğindeki cunta hükümet darbesi gerçekleştirdi. Başkanlık konutunu terk etmeyen Allende teslim olmayarak intihar etti.
30 Eylül 1974: Darbe sonrasında Arjantin'e sığınan Carlos Prats ve eşi Sofía Cuthbert, çalıntı bir arabada ölü bulundular.
26 Haziran 1974: Bir kararname yayımlayan Pinochet kendisini Milli Şef ilan etti.
11 Eylül 1980: Hazırladığı anayasayla tüm yetkileri elinde toplayan Pinochet, iktidarını 1988 yılında halk oylamasına sunacağını açıkladı.
5 Ekim 1988: Oylamadan yenik çıkan Pinochet görevi 1990 yılında bırakacağını açıkladı.
16 Ekim 1998: 82 yaşındaki Pinochet İngiltere'de bir klinikte tedavi gördüğü sırada İspanyol yargıç Baltasar Garzon'un talebi üzerine tutuklandı
3 Mart 2000: Pinochet Şili makamlarının resmî talebi ve ilgili devletlerin onayı üzerine ülkesine iade edildi.
16 Ocak 2000: On yıldır iktidarda olan demokratik koalisyonun adayı Ricardo Lagos, ülkenin Allende sonrasındaki ilk sosyalist lideri sıfatıyla başkanlığa seçildi. (Tİ/GÇ/BA/TK)