Siirtten Türkiye ve Dünyaya Kimler Geldi!
Şehrimizin yedi asırlık bir mazisi yardır. Yunanlı Yazar Ksenop'un Onbinlerin Dönüşü' de anlattığı yer ve Yunanlı Komutanın konakladığı alan Siirt'in Bağgöze (Lodi) ovasıdır.
Sekiz yıl önce Amerika Birleşik Devletleri'nde, New York'ta Metropolitan Müzesinde köklerimizi ararken, Arapça'mızın İspanyadan kaynaklandığını, Endülüs Emevilerinden ve Tarık Bin Ziyad'ın torunları olduğumuzun ipuçlarını bulmuştum.
Bu çalışmam sürüyor. Olanak bulduğumda Paris'teki Fransız Millî Kütüphanesi'ndeki Siirt'le ilgili el yazması esen inceleyip gerçeğe yaklaşacağımı umuyorum.
Siirt'in tarihi geçmişi çok zengin ve önemli olaylarla doludur. Bütün bunları bugün satışa hazır olan Bekir Sami Seçkin'in "Başlangıçtan Bugüne Siirt Tarihi" kitabında bulacağınızı müjdeliyorum.
(...)
Her biri ayrı bir kıymet olan günümüzdeki değerleri görüp iftihar etmemek mümkün mü? Ama şimdi daha iyi anlıyorum ki biz Siirtliler kendimize çok haksızlık ediyoruz. Bir yerli atasözümüzde ironik bir şekilde ifade edildiği gibi "Keçe male kore" "bintil beyt ayne iye avra" yani "Evin kızının gözü kördür". Biz, kendimizi göremiyoruz.
Oysa Siirtli kızlar güzel, delikanlılar yakışıklıdır, insanı mert çalışkan ve yurtseverdir. Aziz Cumhuriyetimizin temelinde harcı vardır. Atatürk'e her dönemde yardımcı ve destek olmuştur. Bürokrasinin tepelerinde her zaman Siirtliler var ola gelmiştir.
Erzurum Kongresi'nde Mustafa Kemal'in yanında Siirtli öğretmen Cemil Aydın vardır. İstiklal Savaşı'nda şoförü İbrahim Çavuştu. Büyük Taarruzda Mustafa Kemal'in yanında bulunan altı kişiden biri olan Mahmut Nedim Soydan da Siirtliydi. Latife Hanım nikahında yine bir Siirtli olan Halil Hulki Aydın vardı.
Atatürk'ün Siirtli dostları arasında son Nakilbuleşraf, Veysel Karani Türbedarı olan Seyit Abdulkerim Efendi (Nakipoğlu)'nun kendisine küheylan atını hediye ettiğini çok yakından biliyoruz.
Seyyit Abdulkerim Efendi Siirt'teki Müdaafa-i Hukuk cemiyetini, Halil Hulki Aydın, Müftü Ömer Atalay, Belediye Başkanı Hamit, Hazma Hilmi ve Bekir Sıtkı ile kurmuş daha sonra kuruculara Garzan Banka Müdürü Haydar Efendi (Kılıççıoğlu), Cemil Aydın, Şebap Özel, Muhammed Fahri Fırat, Yahya Hikmet Yavuz ve Bilal Evin (Yalım) katılmıştır.
Bu heyet İzmir'in işgalini telgraflarla protesto etmiş ve Türkiye'deki ilk mitingi Siirt'te gerçekleştirmişlerdir.
Sonra Cumhuriyet kurulup, TBMM açıldığında en demokratik muhalefeti yapan ve zamanın dalkavuklarına "Tabasbusu kelbiye" diyerek kınayan yine bir Siirt Milletvekili Kadri Bey (Oktay)dı. En yakışıklı Milletvekili seçildiğini biliyor muydunuz?
Ve yakın tarihteki devrimciler Mahir Çayan'la Kızıldere'de el ele olan Sabahattin Kurt ve 6. Filoyu denize döken yiğitlerden Fahri Aral da Siirtliydi, Erdoğan Tatlav da.
Türkiye Komünizmle Mücadele Demeği'ni kuran ve Genel Başkanlığını yapan Orhan Aksoy da Eruh'un Kiver köyündendi.
İnönü döneminde Paşanın en yakınında olan Milletvekillerinin üç Siirtli M. Emin Kılıççıoğlu, Lütfü Yavuz ve Sabri Çeliktuğ olduğunu biliyor muydunuz?
İcraatlarıyla Siirt'e damgalarını vuran en sevilen Belediye Başkanları rahmetli Hayrettin Özgen ile Edip Turhan farklı partilerde ezeli rakip bilinmelerine karşılık Diyarbakır'da liseyi aynı sınıfta okuyup aynı evi ve odayı paylaşan candan birer dost olduklarını biliyor muydunuz?
Ardından Bayar dönemi, Adnan Menderes'in ekonomik Danışmanı Prof. Memduh Yaşa, Sanayi Danışmanı da Baki Erden idi. Sonra hemşehrilerimizin Bakanlık çağı açıldı.
Mehmet Nebil Oktay ile başlayıp Münir Rauf Güney'le süren A. Talip Özdemir ile pekişen gayretli ve azimli Devlet Bakanı Prof. Dr. M. Salih Yıldırım, Oktay Vural ve Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik'le noktalanmış bulunuyor.
Başbakanımız Dış İlişkiler Danışmanı İstanbul Milletvekili Egemen Bağış'ın Siirtliliğini ve parlak geleceğini unutmayınız.
Bu bayrağın yakında yeni burçlarda görülmesi en halisane dileğimdir. Çünkü siyasi birikimleri Zeki Çeliker'i Türk Parlamenterler Birliği Başkanlığı'na taşımıştır.
Misbah Ongan ve Sururi Baykal'ın parti sözcülüğünü, Erdal Koyuncu'nun Genel Saymanlığını unutmuyoruz. A. Rezak Ceylan, İdris Arıkan ve Nizamettin. Sevgili'ye rahmetler diliyorum.
Politikada bu denli etkili Siirtliler yargıda da hepimizin göğsünü kabartıyor.
Yargıtay'da Daire Başkanı olmuş Edip Şimşek ve Siret Atalay'ı İdare Mahkemesi'nde Hayrettin Özdemir, Hukukçuları Fahri Batur, Tuncay Atakan, Orhan Yardım, Hamit Şakir Saraçoğlu ve Haluk Emrağ tamamlıyor. Ve en son Yargıtay Üyesi olan ilk hemşehrimiz Taci Bayhan.
Valilerimiz Münir Raif Güney, Saffet Arıkan Badük ile sınıf arkadaşım Şefik Kalkan, Hikmet Tan ve onlarca Kaymakamdan Nihat Nalbant, Aydın Akkor ve İzzettin Sevgili.
Tarihçimiz Şirvanlı Prof. Dr. Hamza Eroğlu ve başlangıçtan günümüze Siirt tarihini bu şehre armağan eden Bekir Sami Seçkin.
Hekimlerimiz ilk kadın doktorumuz Dr. Hulkiye Turgay, Veli Doktor Vehip Arıkan, Dr. Mustafa Özekinci ve önemli bir Politikacı olan Dr. Veysi Oran.
Amerika'da Dr. Kutlu Oktay, Türkiye'de Prof. Dr. Ümit Özekinci, Prof. Dr. Tahsin Yaşar ve dört tabip kardeşlerini, Dr. Ümit Nurettin Özak, Prof. Dr. Bingür Sönmez, Prof. Dr. Ali Ceylan Erden, Otomasyonda Prof. Dr. Yusuf Çelik, Gıda Mühendisliğinde Prof. Dr. Ali Rıza Tekin, Eğitimde Daire Başkanları Nezir Kahraman ve Sadettin Sabaz, Sağlık Yönetiminde Veysi Kubba.
Ya Paşalarımız Fuat Yılmaz, Erşan Kayra, Murat Bayram, Galip Mendi;
Bu isimlere son katılan Sadi Öner Kurmay sınıfı dışından paşa olan tek isim olması her Siirtlinin övüneceği bir husus değil mi?
Ve Genel Müdürlerimiz Kemal Işık, Taci Bayhan, Mithat Yümlü, Abdullah Bağış, Suat Yüksek, Faysal Geyik, İlhan Orhan, Orhan Büyükbay, Feyzullah Toprak ve Yener Cander.
Banka sahipleri ve yöneticileri İş Bankası kurucusu Mahmut Saydan, Prof. Dr. Sait Kemal Mimaroğlu, Nezir Bakır, Bedri Sayın, Vasfi Amcaoğlu, Tayran Demir, ilk Fabrikatör Sanayicimiz Celal Aral.
İlaç, Seramik ve Dokuma Sanayiinde Ethem Sancak, Süleyman Pamukçu, Suat Kayhan ve Türkiye'nin sermaye uzmanlarından Şaban Erdikler. Turizmde Haşim Öztanık, İhracatta Nihat Yüksek, Mali müşavirlikten Adnan Geyik, İnşaatta Namık Ögetürk, Yusuf Özgöncü, Güven Kuzu, Yılmaz Helvacıoğlu, Cumhur Alp, Görgin Yeşilbaş, Necdet Ekinci.
Edebiyat-Sanat-Müzikte Devlet Orkestrası Şefi Devlet Sanatçısı Hikmet Şimşek, Gazeteci Fuat Yazgan, Şair-i Azam Hilmi Yavuz, ilahiyatçı Prof. Dr. İhsan Süreyya Sırma, Romancı Sururi Baykal, Öykücü Tecelli Sırmai, Ressam Aydın Bilgin, Tarihçi Sami Seçkin, Heykeltıraş Ahmet Yavuz, Edebiyat Eleştirmeni M. Nuri Yardım, Yılmaz Güney'in can yoldaşı Fuat Çelik, Tiyatro Sanatçısı, dizi Oyuncusu Ferit Yüksek, Evrensel Sanatçımız Sertap Erener ve diğer Sahne Sanatçıları Sibel Can, Gülben Ergen, Hazal. Emirkan, Hakan Altun ve Çahhor da Siirtlidir.
Güney Doğu'nun ilk bando şefi Rıfat Bakır en aziz hemşehrilerimizdendir. Ama Sabo Tete'yi ve Tefi'ni unutamayız ve Karayılanımız davulcu Kabadayi'yı.
Siirt'i birinci lige çıkaran Fadıl Akgündüz, UEFA Merkez Hakim Komitesi Başkanı Bülent Yavuz, Sporda Milli Formayı giymiş Misbah Ongan, Avrupa sahalarında bile top koşturan Benhur ve son Millimiz Hasan Özer iftiharlarımızda.
Diyarbakır Spor Başkanı Adnan Öktüren ile Tufan Öktüren de Spor yönetiminde Siirtli son iftiharımızdır. Güreş, Taekvvando ve Karatede sayısız değerimizi de unutmuyoruz.
Pratik zeka ve dehalarıyla Doğu ve Güneydoğuda ilk ampulü yakanlar motorcu Ethem ve Vahit Ustaların ilk hesap makinesini bulduklarını bilip yaratıcılığımızı kanıtlamışlardır.
Türkiye'nin ilk sosyalistinin ve en büyük yayın evlerinden bîrinin sahibi olan Enver Aytekin'in entelektüel yaşamını biliyor muydunuz?
Diplomaside de zirvedeyiz. Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletlerde ülkemizi yine Siirt'i temsil ediyor. Büyükelçi Volkan Vural ile Lahey Adalet Divanında Mehmet Güney'imiz var.
Peki televizyonumuzun yüz akı milli iftiharımız Coşkun Aral ve Erkan Tan'ı ve radyocu M. Fatih Yılmaz'ı ve yıldönümlerinde yarıştığımız Batman Gazetesi Sahibi Nizamettin Izgi, Köşe Yazarı M. Hüseyin Bilgin, Halka ve Olaylara Tercüman Yazı işleri Müdürü Aydın Candabakoğlu'nu müsaadenizle alnından öpeyim.
Sakın manevi değerlerimizi unuttuğumu sanmayın. Temiz toplumun simgesi yamalı cübbesini gördünüz mü Fakirullah Hazretlerinin? Ya gözlere ışık saçan Veysel Karani'yi.
Türkiye'nin ilk Astronomi Alimi İbrahim Hakkı'yı, Hallacı Mansur gibi "Gözümün gözü" diyen Sultan Memduh'un 50 bin beyitli k divanından haberdar mısınız?
İlim deryası Şeyh-ul Hazini, 1960 yılında bana insanlık aya gidecek ve yetinmeyip Mars'a ulaşacaktır diyen çağımızın müspet din bilgini Şeyh Celaleddin Hazretlerini bütün azizlerimizle birlikte rahmetle anıyorum.
Bütün güzelliklere günün modası babalara da değinmeden geçemeyeceğim. Çünkü bu alanda müşfik ve hamiyetse ver babalığın kurucuları da Siirtlidirler.
Hüsoların, Arap Nasrilerin, Çilli Burhanların kulaklardan silinmeyen erkekçe naraların günümüzde de torunları vakarla haykırıyorlar.
Hele hele Cingöz Recai'nin gerçekte Necmo Reğde olduğunu bilseniz zekamızın ölçüsünü anlardınız. İşte bende bütün bu güzellikleri yaratan ve toprağından fabrika fışkırmasa da haza insan fışkıran Siirtlileri sevdiğimi haykırmaya müsaade edin. (CK/BA)
* Cumhur Kılıççıoğlu'nun Siirt Berlediyesi'nin 2. Kültüe Sanat ve Tillo Bilim Şenliği'nde "80 yıllık Cumhuriyetin Siirt'te yetiştirdiği değerler konuşması metnidir.