Sevgililer Gününün Kanlı Elmasları

Uluslararası Af Örgütü'nün (UAÖ) Avustralya ve altı Avrupa ülkesindeki elmas perakendecileri ve tedarikçileriyle ilgili yaptığı bir araştırmaya göre, incelenen şirketler arasında, müşterilerine bu elmasların çatışmaların, kanlı iktidarların ve insan hakkı ihlallerinin sık sık yaşandığı topraklardan gelmesine dair bir açıklama yapabilenlerin oranı, yüzde 20'nin altında.

Elmas sektörü, bundan iki yıl önce, özdenetim sistemini kabul etmişti. Bu sistem, yazılı garantiler ve uluslararası Kimberly Yöntemi Belgelendirme Planı'nı destekleyen çalışma kurallarının uygulanmasını içeriyor.

Uluslararası Af Örgütü'nden Alessandra Masci, "Angola, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Liberya ve Sierra Leone gibi ülkelerdeki kanlı elmas ticareti, daha şimdiden, ülkelerin harap olmasına ve milyonlarca kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu." Masci'ye göre, bazı şirketlerin bu duruma tepkisi, "Bizi ilgilendirmez, hayatta daha önemli şeyler var" demek oldu.

Kaygısız sektör

Uluslararası Af Örgütü, Temmuz-Aralık 2004 arasında, Avustralya, Belçika, Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda ve İsviçre'deki şirketlere bir dizi mektup ve anket gönderdi.

Politikalarıyla ilgili yazılı bilgi talep edilen 291 şirketten yüzde 68'i yanıt vermedi. Yanıt veren 94 şirketin ise:

* Yüzde 63'ü (94'ten 59'u), kanlı elmaslar hakkında herhangi bir politikaları olmadığını itiraf etti;

* Sadece yüzde 36'sı kanlı elmaslara bulaşmamak konusunda politikaları olduğunu bildirdi. Ancak, bu konuda politikaları olduğunu söyleyenlerin %76'sı (34'te 26'sı) garanti sisteminin nasıl uygulandığına ve politikayı destekleyen ne gibi iç uygulamaları, prosedürleri ve denetim yöntemleri olduğuna dair detay vermedi.

* Yüzde 57'si, tedarikçilerinden elmasların savaş bölgelerinden olmadığına dair garanti vermelerini, çok ender olarak istediğini ya da hiç istemediğini belirtti.

* Müşterilerine kanlı elmaslardan uzak durduklarına dair standart bir uygulama olarak garanti verenlerin oranı %20'den az.

Geçen yaz, ABD ve Britanya'da bir başka araştırma daha yapılmıştı. İki araştırma karşılaştırıldığında, Avrupa ve Avustralya'daki elmas sektörünün, özdenetim politikalarının uygulanmasında ABD ve Britanya'nın çok daha gerisinde olduğu görülüyor.

Devlet ve tüketici denetimi gerekiyor

Araştırma sonuçları, devletlerin elmas sektörünü, özdenetim politikalarıyla ilgili daha çok denetlemesinin gerekli olduğunu gösteriyor. UAÖ, "Elmas sektörünün kendi özdenetim sistemini uygulaması, ve en önemlisi, kanlı elmasların ticaretini durdurmak için, hükümetler elmas şirketlerini sıkı denetim ve incelemeye tabi tutmalılar" diyor.

UAÖ'ye göre, kanlı elmas ticaretinin önlenmesi için elmas satıcıları üzerinde baskı uygulayarak, tüketiciler de bu konuda etkin bir rol oynayabilir. Sevgililer Günü tüketicilerin bu konuyu gündeme getirmesi için önemli bir gün. UAÖ, tüketicilere "Elmas satın alacakları zaman, mağazalardan, sattıkları elmasların savaş bölgelerinden olmadığını, yani insan hakları ihlallerine destek olmadığını gösteren yazılı garanti talep etmeliler" diyerek çağrıda bulunuyor.(TK/EÜ)