Sel ve Heyelan Önlemleri
Gözlemlere dayanan durum
* Bölgemizde birkaç gün devam eden yağmur sonrasında meydana gelen sel ve toprak kayması sonucu can ve mal kaybı büyük oldu.
* Artık yağışlar sonrası bilanço yerine alınması gereken önlemleri konuşmalıyız. Yeni felaketleri önlemek için tedbirleri önceden almamız gerekiyor. Bölgemizde bu konuda çalışmalar yapılmış, ancak gerektiği gibi devam ettirilmemiş veya sonuçlandırılmamıştır. Bazıları da öneri olarak kalmıştır.
* Doğu Karadeniz Bölgesi ülkemizin en yağışlı bölgesidir. Bu nedenle de sel ve heyelanlar sıkça olmaktadır.
* Bölgemizde insan-doğa ilişkilerinde doğaya yapılan bilinçsiz fiziki müdahaleler doğal dengeyi değiştirmektedir. Doğal yamaçlar herhangi bir müdahale olmadığı sürece dengededir.
Nedenler
* Heyelanların meydana gelmesine etkili bir faktör akarsuların yamaç topuklarını oymasıdır. Bunun sonucu vadi yamaçlarında heyelanlar meydana gelmektedir.Önlem alınması için heyelan bölgesinin yer üstü ve yer altı zemin karakterleri bilinmelidir.
* Bölgenin zemin özellikleri dikkate alınmadan yerel yönetimler tarafından verilen yoğun yapılaşma kararları;
* Belediyelerin sınırları dışındaki kontrolsüz yerleşimler,
* Hiçbir mühendislik imar kuralları dikkate alınmadan dere yataklarının daraltılması,
* Son yıllarda hızla gelişme gösteren sanayi tesislerinin, koruma tedbirleri alınmadan akarsu yataklarına yakın taşkın sahası içinde kurulması,
* Dere yataklarından bilinçsiz ve kontrolsüz malzeme alınması,
* Yüksek eğimlerde yerleşim ve değişik amaçlı kazılar yapılması, bölgede sel ve heyelanların meydana gelmesine neden olmaktadır.
Önlemler
* Her türlü yapılaşma için jeolojik-jeoteknik ve hidrojeolik çalışmalar zorunlu hale getirilmelidir.
* Doğu Karadeniz Bölgesi'nin potansiyel heyelan haritalarının tamamlanması gerekmektedir. Bu haritalar yerleşim alt yapı kararlarının alınmasında önemli olmaktadır
Jeofizik Odası'nın önerileri
Jeofizik Mühendisleri Odası Doğu Karadeniz İlleri Bölge Başkanı Nurettin Tandoğan doğal afetler karşısında can ve mal kaybını önlemek için alınması gereken önlemleri şöyle sıraladı:
1- Yapılaşma öncesi yer araştırması (zemin etüdü) mutlaka yaptırılmalıdır. Zemin etüdü yapılmadan yapı projelendirilmemeli ve inşaatlara ruhsat verilmemelidir.
2- Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki tüm dere yatakları taşkın koruma projeleri ile ıslah edilmelidir. Bununla ilgili Devlet su İşlerii'ne ( DSİ) ayrılan ödenekler artırılmalıdır.
3- Gerekli ıslah projeleri tamamlanmadan, dere yatakları ve çevresinde yapılaşmaya izin verilmemelidir.
4- Doğu Karadeniz Bölgesi'nin tamamı Afet Kararnamesi kapsamına alınmalıdır.
5- Heyelan ve sel riski taşıyan yerlerde yapılaşmaya asla izin verilmemelidir.
6- Köy yolu güzergahları gelişigüzel değil, ilgili teknik elemanlar (jeoloji-jeofizik- inşaat mühendisleri) tarafından bir ekip çalışması ile belirlenmelidir.
7- Dere yataklarından gelişigüzel kum-çakıl alımı durdurulmadır.
8- Yağışlı havalarda vatandaşlarımız, arazilerini sık sık kontrol etmeli bir değişiklik gördükleri zaman Bayındırlık İskan Müdürlüğü Afet İşleri yetkililerine haber vermelidir.
11-12 Kasım 2001 bilançosu:
Rize'nin Pazar, Fındıklı, Çayeli, Güneysu, Ardeşen, Çamlıhemşin, İkizdere ve Hemşin ileçeleri ile Artvin'in bazı ilçelerinde bir gecede metrekareye 171 kilogramlık yağmur düşmüştü.
* Ölenler: Halil Kuru, Emine Kaçali, Gülcan Altaş, Zekeriya Korkut, Yusuf Kesici, İdris Tolon, Muradiye Tolon, Yaşar Çiftçi.
* Yaralılar: Mustafa Döne.
* Kayıp: Kadir Çiftçi, Hasan Ataseven.
* Kapalı yol: 91 köy yolu ulaşıma kapandı.
* Hasar: 27 ev yıkıldı, 223 ev boşaltıldı, 19 hayvan telef oldu, 110 köy ve mahallede hasar 15 trilyon lira.
* Haberleşme: 36 yerleşim birimiyle iletişim kesildi.
* Enerji: 44 köyde elektrik kesildi.
* Su: 16 köy ve mahallenin suyu kesildi.
Geçmiş yıllardakiler
* 19-20 Temmuz 1990 Gümüşhane, Giresun ve Trabzon'u etkisine alan ortalama 5 saat süreli yağış şehir ve kırsal alanlarda su taşkınlarına sebep olmuş, birçok insanın ölümüne yol açmış, trilyonlarca lira zarara neden olmuştu. Zarar gören tesislerin yenisinin yapılması da uzun süre almıştı.
* 1991 yılında Trabzon-Maçka-Çatak'ta yine onlarca insanımız ölmüş, evler yıkılmıştı.
* 7-8 Ağustos 1998 tarihleri arasında yoğun şiddetli yağışlar sonucu Trabzon'a bağlı Beşköy beldesi, taşkın ve heyelan sonucunda neredeyse haritadan silinmiş, birçok insan ölmüş, birçok bina yıkılmıştı.(YÖ/NA)