Seçim Dönemlerinde Hak Haberciliği: Deprem bölgesinden gazeteciler Atölye BİA'da buluştu
IPS İletişim Vakfı/bianet, Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) ve Oslo Metropolitan Üniversitesi (Gazetecilik ve Medya Uluslararası Merkezi, JMIC) işbirliğiyle yapılan “Seçim Dönemlerinde Hak Haberciliği” projesi kapsamında, 11-14 Aralık tarihlerinde atölyeler düzenlendi.
Atölye BİA’da yapılan atölyelere, 6 Şubat depremlerinden etkilenen sekiz kent ile depremzedelerin en çok göç ettiği kentlerden Mersin ve Van’dan 11 gazeteci katıldı.
“Seçim Dönemlerinde Hak Haberciliği” projesi, hem yerel gazeteciliği güçlendirme hem de depremzede gazetecileri desteklemeye odaklanıyor.
Katılımcılarla birlikte, 31 Mart 2024’te yapılacak yerel seçimler öncesi, iktidarın bir yıllık ‘yeniden inşa’ sözlerini insan hakları perspektifiyle incelediğimiz haberler yapacağız. Projeye katılan gazeteciler hangi kesimlerin ihtiyaçları karşılanamıyor, devam eden ihtiyaçlar neler, süreçte yaşanan sorunlar neler oldu gibi sorular üzerinden bir araştırma dosyası hazırlayacak ve bunu bianet’te yayımlayacağız. Özetle insan hakları odağı ve deprem haberciliğini birleştirmeye, depremin yarattığı tahribat üzerinden hem talep yükseltmeye hem de sorunları ortaya çıkarmaya çalışacağız.
Birinci gün (11 Aralık)
Etkinlik, IPS İletişim Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Nadire Mater’in açılış konuşmasıyla başladı.
Mater buluşmayı, 'hatırlama, yeniden düşünme ve paylaşma buluşması' olarak nitelendirerek, “Gazetecilik tartışmalarında medya sahiplik yapısı, örgütlenme sorunları, devlerin sürekli icat ettiği yeni kısıtlamaları, ölüm, hapis, işsizlik tehditlerini daha az, ‘gazeteci’yi daha çok konuşmayı öneriyoruz” dedi.
“Sansüre gerek bırakmayan otosansür biz gazetecileri ne kadar kuşatıyor?” diye soran Mater, otosansürün gazetecilerin içinde nasıl büyüdüğünü konuşmak istediklerini söyledi.
Mater ayrıca, yerel seçimler öncesi deprem bölgesindeki ‘hak haberciliği’ pratiklerinin önemine dikkat çekti.
bianet Proje Editörü Ege Öztokat ve Atölye BİA Araştırma Koordinatörü Dr. Sinem Aydınlı da programın tanıtımını yaptı.
Konuşmaların ardından Prof. Dr. Nilgün Toker, “2023’e Bakış: Türkiye Okumaları” başlığıyla çevrimiçi sunum yaptı.
bianet Genel Yayın Yönetmeni Murat İnceoğlu ise “Temel Gazetecilik Hatırlatmaları ve Hak Haberciliğine Giriş” başlıklı atölyede konuştu.
“Deprem bölgesinde yaşananları biliyoruz, anlatan arkadaşları dinliyoruz ama bunu sizin gibi yaşamadığımız için aynı hassasiyeti kurma imkânımız yok” diyen İnceoğlu, deprem bölgesinde yerel gazeteciliğin önemine dikkat çekti.
bianet kadın ve LGBTİ+ haberleri editörü Evrim Kepenek, “Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik” başlıklı atölyeyi sundu.
Toplumsa cinsiyet odaklı haberler yapılırken nelere dikkat edilmesi gerektiğini anlatan Evrim Kepenek, “öznenin tekrar mağdur edilmemesi” uyarısı yaptı.
“Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik yapan bir gazeteci kendisini sürekli olarak güncellemeli, feminist hareketle ve LGBTİ+ hareketi ile dirsek temasında olmalıdır” diyen Kepenek, meslek örgütlerinin ve bianet’in hazırladığı rehber kitapları katılımcılarla paylaştı.
İkinci gün (12 Aralık)
“Gazeteciler için Dijital Araçlar” başlıklı atölyede Pikan Ajans Kurucu Ortağı ve İletişim Geliştirme Direktörü Pınar İlkiz konuştu.
bianet muhabiri Ali Dinç, “Video Teknikleri” başlıklı atölyesinde video çekim teknikleri ve video kurgu anlattı; video haberlerde dikkat edilmesi gereken noktalara ve kurgu programlarının özelliklerine değindi.
Programın son oturumunda ise Nadire Mater’in moderatörlüğünde, TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şube Başkanı Doç. Dr. Pınar Giritlioğlu’nun katılımıyla “Barınma Hakkı ve Yeni Dönüşüm Yasası” üzerine konuşuldu.
Üçüncü gün (13 Aralık)
Programın üçüncü günü, bianet Kürtçe editörleri Ferid Demirel ve Aren Yıldırım’ın yürütücülüğündeki “Kürtçe Hak Haberciliği” atölyesiyle başladı. Atölyede, Türkiye’de Türkçe dışındaki anadillerinde ve iki dilli yayın yapan medya organlarından örnekler verildi.
bianet Kürtçe’nin, bianet’in hak odaklı haberciliğini Kürt okura ulaştırdığını belirten Demirel ve Yıldırım, Kürtçe habercilik yapmak isteyen gazeteciler için atölyeler düzenlediklerini ve kaynaklar ürettiklerini aktardı.
Programın bir sonraki oturumunda “Medya ve Mülteci Hakları” üzerine konuşuldu.
bianet Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Vecih Cuzdan’ın yürütücülüğündeki atölyede terminoloji, haber dili ve yazımı üzerine sunum yapıldı; yerel basındaki mülteci temsilleri üzerine konuşuldu.
“Çocuk Hakları ve Eğitim” başlıklı atölyede ise bianet editörü Ruken Tuncel çocuk odaklı habercilikte dikkat edilmesi gerekenleri anlattı. Deprem bölgesindeki çocukların sürekli ‘zayıf, güçsüz, savunmasız’ olarak algılanmasına yol açacak haber dilinden uzak durulması uyarısı yapan Tuncel, çocukların şiddete ve istismara açık duruma getirilmemesi gerektiğini söyledi.
Programın son oturumunda ise bianet Multimedya Muhabiri Hikmet Adal, “Yargı Haberciliği” başlıklı atölyeyi sundu.
“Adliye 101” adlı sunumunda Türkiye’deki yargı sistemini anlatan ve yargı istatistikleri paylaşan Adal, gazeteci yargılamalarını da değindi. Adal, atölye katılımcılarıyla birlikte Adalet Bakan Yardımcısı Akın Gürlek’in şikâyetiyle bianet editörü Ayça Söylemez’e açılan davanın iddianamesini inceledi.
Atölyeye konuk olarak katılan Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) ise mahpus haklarına ilişkin aktarımlar yaptı.
Dördüncü gün (14 Aralık)
Programın son gününde, bianet muhabiri Tuğçe Yılmaz, “Çevre ve Sağlık Haberciliği” başlıklı atölyede haber yazımında nelere dikkat edilmesi gerektiğini anlattı. bianet’in haber yazımındaki dil politikasına dikkat çeken Yılmaz, çeşitli haberlerden örnekler verdi.
Yılmaz, atölyenin ikinci bölümünde yerel seçimlere giderken iklim ve çevre haberciliğinin neden önemli olduğuna ve bazı siyasi partilerde öne çıkan 'iklim krizi inkârcılığı' konusuna değindi. Atölyede ayrıca, deprem bölgesindeki asbest sorunu da ele alındı.
bianet Genel Yayın Yönetmeni Murat İnceoğlu ve bianet Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Vecih Cuzdan’ın katılımıyla yapılan “Haber Odası” etkinliğinde, proje kapsamında yapılacak araştırma dosyaları ve haberler üzerine konuşuldu.
Programın son oturumunda ise bianet Medya Gözlem Raportörü ve RSF Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu ise “Türkiye’de İfade Özgürlüğü ve Gazetecilerin Hakları” başlıklı sunum yaptı.
Program, değerlendirme ve deneyim paylaşımlarıyla son buldu.
(VC)