"Sarı Yelekler"in Protestosu 4. Haftasında: Polisten Biber Gazlı Müdahale

Fransa'da petrol fiyatlarına getirilen ek vergileri protesto eden "Sarı Yelekler"in eylemi dördüncü haftasında.

Eylemciler ülke çapında hafta sonu sürecek protestolar için bugün sokağa çıktı.

Başkent Paris'te toplanan göstericilere polis biber gazıyla müdahale ederken 5 bine yakın protestocudan en az 272'sinin gözaltına alındığı bildirildi.

Öte yandan France 2 televizyon kanalına konuşan Fransa İçişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Laurent Lunez, ülke genelinde eyleme 31 bin kişinin katıldığını, gözaltına alınan kişi sayısının 700'e yükseldiğini açıkladı.

Gösterilerin ardından katılım sayısı 125 bin, gözaltı sayısı 1723 olarak açıklandı.

90 bin görevli var

Bugünkü eylemler öncesinde ülke çapında 90 bin, Paris'te ise 8 bine yakın güvenlik görevlisi önlem aldı. Eyfel Kulesi, Champs-Elysees Caddesi'nde mağaza, müze ve restoranlar kapatıldı.

Paris'in Garnier ve Bastille Opera binalarındaki programlar da iptal edildi. 30 civarında metro hattı durduruldu.

İçişlerinden uyarı: “Radikal unsurlar”

"Sarı Yelekler"in bu hafta sonu için yaptığı çağrı, "radikal unsurların" gösterilere sızma olasılığı olduğunu söyleyen hükümet tarafından tepkiyle karşılanmıştı.

Fransa İçişleri Bakanı Christophe Castaner ise, protestolar öncesi "şiddete müsamaha göstermeyeceğiz" uyarısında bulunmuş, "radikal örgütlerin Cumhuriyet'i devirmeye çalıştığını" öne sürmüştü.

Macron iptal kararı almıştı

Protestocular onu iktidara getiren ekonomik reform sözünü tutmadığı gerekçesiyle Macron'a tepkili.

Ancak giderek büyüyen protestoların ardından Macron hükümeti geri adım atmış ve gelecek yılki akaryakıt zamlarını iptal kararı almıştı.

Hükümetin bu adımı “Sarı Yelekler”de tutum farklılığına yol açtı. Kendilerini "Özgür Sarı Yelekler" diye adlandıran bir grup eyleme saatler kala, Başbakan Edouard Philippe ile görüşmeyi kabul etti. Bir grup ise hükümetle somut adımlar açıklanmadan görüşmeyi reddediyor.

Eylemciler ne diyor?

BBC'ye konuşan eylemcilerden bazılarının açıklamaları şöyle:

Beauvais'de yaşayan tır şoförü Freddie Bouvier: "Siyasetçilerden çeşitli sözler işitmekten bıktık. Fransızlar artık onlara inanmıyor. Akaryakıt zammının dondurulması iyi haber ama bunlar sadece laf. Biz hızla eyleme geçildiğini görmek istiyoruz."

Reims kentinde temizliğe giderek geçimini sürdüren Natacha Perchat: "Biz zengin değiliz. Kocam bir ulaştırma şirketi için çalışıyor. Daha ayın başındayız, şimdiden dardayız. Hükümet dar gelirlileri fena vurdu. Ay ortasında çocuklarımızın karnını doyurmak için hediye çeklerini kullanır olduk. Biz yaşamıyoruz, hayatta kalmaya çalışıyoruz ve bu bir skandal.”

"Sarı Yelekler"

Fehim Taştekin’in BBC Türkçe için kaleme aldığı "Sarı Yelekliler: 'Fransız Baharı' mı 'faşizmin ayak sesleri' mi?" başlıklı yazısından özetliyoruz:

* Sarı Yelekliler kurulu düzene güvenini yitirmiş kesimlerden oluşuyor. Sadece hükümet, Ulusal Meclis ve Senato değil, partiler ve sendikalardan ümidini kesmiş endişeli kalabalıklar.

* Geleceklerinden, ceplerine girip çıkan arasındaki artan dengesizlikten, dev şirketlere müşfik, alttakilere gaddar kesilen gidişattan mustaripler.

* Radikal sağ tabanın yüzde 82-85, sol tabanın yüzde 75-77 arasında destek verdiği bir eylemsellik söz konusu.

* Macron bir yandan öfkenin nedenlerini anlamaktan bahsederken, diğer yandan gösterileri aşırı sağla ilişkilendirdi.

* Homojen değiller. Altında farklı bir dinamizm yatıyor. Tetikleyici ana sebep akaryakıt zammı olsa da katılımcı profili ve öne çıkan hassasiyetler bölgelere ve semtlere göre değişebiliyor.

* Kimileri 1789'da vergilere isyan eden köylülerle kıyaslıyor. Bugün Sarı Yelekliler'e kırsal ve taşradan şaşırtıcı oranda katılım olması nedeniyle adil bir hatırlatma.

* Kimilerinin aklına, faşist hareket Action Française'in kurucusu Charles Maurras'ın takipçileri geliyor. Onlar monarşist, anti-semitik ve aşırı milliyetçiydi; 6 Şubat 1934'te parlamentoya yürürken şiddetle dağıtıldılar. Bu, pek insaflı bir kıyas sayılmaz. Sarı Yelekliler de önleri kesilmese belki Elysée Sarayı'na yürüyecekler ama cumhuriyetin düşmanı değiller.

* İktidar kanadı ise Poujadistlere gönderme yapıyor. 1953'te esnaf Pierre Poujade vergi denetçilerinin işyerine girmelerini engelleyerek vergi protestolarını tetiklemiş ve adı bir siyasi harekete dönüşmüştü. O da cumhuriyet karşıtı ve Yahudi düşmanıydı.

* Bazıları ise siyah ve Arapların Sarı Yelekliler'e katılmamasından hareketle ABD'de Başkan Donald Trump'ın "fakir beyaz" sınıftan gelen destekçilerine atfen aşağılayıcı bir ifade olarak kullanılan "White Trash"a (Beyaz Avam Takımı) göndermesi yapıyor.

* Göçmen ve yabancı karşıtı unsurlar nedeniyle entelektüel sol Sarı Yeleklilere hayli mesafeli yaklaşıyor. Bazı yerlerde İslamofobik ve homofobik tepkiler ya da göçmen ve yabancı düşmanlığı uç verirken bazı yerlerde özgürlükçü, eşitlikçi, kadın haklarından yana tutumlar öne çıktı.

Fransa’da akaryakıt fiyatları ve vergiler

Fehim Taştekin’in aktardığına göre, Fransa Avrupa'nın en pahalı petrolünü tüketiyor.

1 Ocak 2019'da yürürlüğe girecek planla dizele 6,5 sent, benzine 2,9 sent ek vergi gelecek. Şu anda akaryakıtta iki türde alınan verginin payı yüzde 60.

Ocak'tan bu yana dizel 7.60 sent, benzin 3.90 sent zam gördü. (Şu anda dizelin litresi 1.54 euro, benzininki 1.66 euro.)

2014'te ton başına 7 euro ile başlayan karbon vergisi, 2015'te 14, 2016'da 22, 2017'de 30, 2018'de 44 euroya çıktı.

Bu rakam 2019'da 55, sonraki üç yılda 65, 75 ve 86 euro olarak artacak. Bu kalemde 2019'da hedeflenen vergi miktarı 7.8 milyar euro.

Diğer nedenler

Taştekin’e göre, Sarı Yelekliler eylemlerinin diğer nedenleri de şöyle:

* Maaşlardan vergi kesintisi yüzde 37,3'ü bulurken Macron büyük şirketlere vergi indirimi yaptı.

* 1 milyon 300 bin euro üzerinde varlığı olanlar için konulmuş Servet Vergisi'nin kaldırması.

* İşten çıkartmaları kolaylaştıracak ve çalışanların tazminat haklarını budayacak şekilde çalışma yasasındaki düzenlemeler.

* Dar gelirli ve öğrencilerin bel bağladığı kira yardımlarında kesinti yapılması.

(TP)

* Fotoğraflar: Anadolu Ajansı