Sahte Rakı Değil, Kuralsız Piyasa Can Alıyor

Metil alkol ile üretilen rakının tüketici tarafından, tüketilirken veya öncesinde ayırt edilebilmesinin olanaklı olmadığını söyleyen meslek odaları,"Ancak tüketildikten sonraki belirtileriyle ayırt edilebilir. Etiket, kapak, şişe gibi unsurlardaki belirtiler, teknolojinin kullanımıyla her an değişebildiğinden, bu konuda yapılan açıklamalar tüketici için yanıltıcı olabilir" açıklamasında bulundu.

Gıda Mühendisleri Odası Başkanı Petek Ataman, Kimya Mühendisleri Odası Başkanı Ereli Özbozkurt ve Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Gökhan Günaydın, ölümlere neden olan sahte rakı olayına ilişkin yaptıkları ortak açıklamada, "Yaşananlar, kuralsız piyasa koşullarının, halk sağlığı açısından ne derecede vahim sonuçlar doğurabileceğine ilişkin acı örnekleri oluşturmaktadır" dediler.

Denetim görevi tarım bakanlığının

Gıda maddelerinin insan sağlığına uygunluğunu üretim pazarlama toplu tüketim yerlerinde denetleme görevinin Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'na ait olduğunu belirten meslek odaları "Görüldüğü gibi, yasal anlamda bir boşluk söz konusu olmayıp, sistemden ve uygulamadan kaynaklanan bir sorun yumağı bulunmaktadır" dedi.

Mühendislerin çözüm önerileri

Halk sağlığını doğrudan ilgilendiren genelde gıda, özelde alkollü içkiler alanında, yaşanan sorunların çözümüne yönelik etkin önlemlerin ivedilikle yürürlüğe sokulmasını isteyen meslek odaları konuya ilişkin değerlendirmelerin ve önerilerini şöyle sıraladı:

* Bütçe açıklarını kapatmak için, alkollü içkilere yapılan yüksek zamların sahtecilik ve kaçakçılığı tetikledîği açıktır. Rakı dışındaki diğer distile alkollü içkilerde de sahteciliğin olmadığını söylemek olası değildir.

Bugün rakıda ve votkada yaşanan sorun, yarın diğer distile içkilerde de görülebilir. Bu bağlamda, alkollü içkilerdeki yüksek vergi baskısının, sahtecilik cazibesini düşürecek oranlara çekilmesi, tüketicinin uygun fiyatlarla alkollü içkilere ulaşmasını sağlayıcı bir fiyat düzeyinin belirlenmesi gerekmektedir.

* İç piyasa denetimleri bütçe yetersizlikleri, teknik altyapı ve personel açığı ve her şeyden önce ilgili kurum ve kuruluşlarla sağlıklı bir organizasyon yapılamaması nedeniyle, gereğince yerine getirilememektedir. Ülke çapında birçok kayıtdışı işyeri ve işletmede üretim yapılmaktadır. Bu işyerleri her türlü denetimden uzak faaliyetlerini sürdürmektedirler.

Denetim erkinin kuvvetlendirilebilmesi için, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü içkiler Piyasası Düzenleme Kurumu'nun açıkları kapatılmalıdır.

* Gıda maddesi üreten ve satan işyerleri Türk Gıda Kodeksi'ne uygun üretim yapmak üzere Gıda Mühendisi, Ziraat mühendisi, Kimya Mühendisi veya Veteriner Hekim istihdam etmek zorundadırlar. Böylece işyerinin içsel denetimi sağlanmaktadır. Ancak, sorumluluğunun bilincinde olmayan işyerleri bu zorunlu hükmü angarya olarak algılamakta ve denetim eksikliğinden yararlanarak ya sorumlu yönetici çalıştırmamakta ya da sorumlu yöneticileri işyerindeki karar mekanizmasından uzak tutmaktadırlar.

Bu bağlamda idare, meslek odaları ile işbirliği yaparak, işyerlerinin sorumlu yönetici çalıştırıp çalıştırmadığı etkin olarak denetlemelidir.

* Gümrük kapılarının teknik donanım, eleman ve alan sıkıntıları nedeniyle gerekli kontrolleri yapamadıktan bir gerçektir. Gümrüklerden giren ürünlerin gıda maddesi olduğu ya da dışalımında kısıtlama olduğu beyan edilmediği sürece, gümrük görevlilerinin kaçak ürünü saptama olasılıkları çok düşüktür, kaçak girişler için gerekli tüm şartlar mevcuttur.

Bu bağlamda, Gümrüklerin yönetim kapasitelerinin geliştirilmesi gereklidir. Kaçakçılık ve kaçak üretim ile mücadele için cezalar artırılmalıdır.

* Tüketicilerin açıkta sunulan başta rakı 1üm alkollü içecekleri içerken sorgulayıcı olmaları ve içki şişelerini görmeleri, alışveriş sırasında kapak, etiket, barkod ve seri numarası kontrollerini yapmaları ve olabildiğince güvenilir buldukları yerlerden içki satın almaları önemlidir.

İçkilerde bandrol ve özel kapak uygulamasına geçilmesi en uygun yöntem olacaktır.

Metil alkol nedir, etkileri nelerdir?

Açıklamada, metil alkolün niteliklerine ve etkilerine de yer verildi:

Türk Gıda Kodeksi'ne göre rakıda bulunmasına izin verilen metil alkol miktarı en fazla 150 gr/hektolitredir.

Bu miktardan daha yüksek oranlarda metil alkol içeren ürünler insan sağlığı açısından riskli olarak değerlendirilir.

Metil alkol insanlar tarafından mevzuatta izin verilen dozların üzerinde tüketildiğinde zehirlenmelere neden olur.

Zehirlenme belirtileri 12-24 saate kadar görülmeyebilir. Metil alkolün bir diğer özelliği zehirleme dozunun değişkenlik gösterebilmesidir.

Zehirlenme mide bulantısı, karın ağrısı, baş dönmesi, güçsüzlük gibi belirtilerle başlar ve merkezi sinir sisteminde çökme, körlük, koma ve ölüm, bu olumsuz tablonun ciddi sonuçları olarak ortaya çıkar.

Metil alkol endüstriyel kullanımı olan bir üründür. Gıda maddelerinin üretiminde girdi olarak kullanılması kesinlikle yasaktır ve kullanılamaz.

Endüstride çözücü, antifriz, maket uçak ve araçlarda yakıt olarak kullanılan, ağırlıklı olarak tekstil, patlayıcı, kontrplak, boya, plastik ve diğer pek çok alanda tüketilen kimyasal ürünlerin sentezinde ana çıkış maddesidir. (KÖ/TK)