Romanların Bahar Ayini (*)

Romanların yıl içindeki en önemli günlerinin başında Kakava gelir. Trakya'da Kakava ismiyle anılan kutlamalar, Anadolu'da "Hıdırellez" olarak biliniyor. Hıdırellez, Romanlarla sınırlı kalmayıp bütün Anadolu halklarının paylaştıkları bir kutlama günü haline geliyor.

Kırklareli'li araştırmacı Nafiz Karaçam, Romanların kutsal gününü şöyle anlatıyor:

"Kırklareli'de Hıdırellez yerine yapılan Kakava Şenlikleri'nin 6 bir yıllık geleneği vardır. Bu gelenek her yıl 6 Mayıs'in ilk saatlerinde başlayıp üç gün süren bir çeşit bahar ayinidir. Bölgeler ve yörelere göre değişşe de gelenek değişmez.."

Kurtarıcı gelecek

Çeşitli araştırmalara göre Kakava Mısır ve Ön Asya kökenlidir. İnanç içerikli eski bir halk kültürüdür. Romanların mitolojisi ve inancina göre Kakava eski Mısır'da Tanrı-Kral Firavun'un Kopt halkı (Kiptiler) ile birlikte yaşayan, kökeni başka bir halka zülm etmeye dayanan, "mucizevi" olayların zaman içinde inanca dönüşmesidir.

Olaylar Mısır'da zulüm görenlerin mucizevi biçimde kaçmasıyla başlar. Onları izleyen Firavun'un ordusu, askerleriyse sularda boğulup ölürler.

Kalanlar bir "Kurtarıcı"nın gelip kendilerini kurtaracağına inanırlar. Çünkü "Kurtarıcı" ölümsüzdür. Kurtarma olayının meydana geldiği gün olarak kabul edilen 6 Mayıs günü Romanlar akarsu boşlarına inerler. Mucizevi günün anısına sulara girerler. Çılgınca eğlenirler.

Kakava genişliyor

Zaman içinde Romanların yaşadıkları bölgeler değiştikçe, yeni kültürlerle karşılaştıkça Kakava'nın inanç kaynağı zenginleşmiş, çoğrafyazı genişlemiş, yeni figürler ve yeni inançlar alarak bugünlere gelmiştir.

Türklerin Anadolu'ya gelip İslamiyeti kabul etmelerinden sonra Romanların "Bahar Ayini"ne İslami bir motif olan Hızır - İlyas buluşması eklenir. Bu efsaneye göre ölümsüzlüğe erişmiş iki peygamber Hızır ve İlyas "Hıdırellez" günü buluşup görüşmüşlerdir. İki paygamberin isimlerinin birlikte okunmayısla "Hıdırellez" meydana gelmiştir. (Hızır adı Hıdır olarak da okunuyor.)

Hızır İlyas buluşması

Türk ve İslam inanışına göre Hıdırellez günü Hıdır-İlyas buluşmasıyla baharın gelişini kuutlamak için eğlenceler düzenlenir. İnanışa göre baharın müjdecisi olan Hızır Baba'nın türlü çiçeklerden örülmüş bir cüppesi vardır. Bastığı yerlerde güller açar. Bülbüller ötmeye başlar. Bahharın hareketliliği her yerde kendini hissettirir.

Hıdırellez dolayısıyla çeşitli eğlenceler düzenlenir. Halk o gün mesire yerlerine koşar. Niyetler çekilir, oyunlar oynanır.

(NA)

(*) Nazım Alpman'ın "Başka Dünyanın İnsanları Çingeneler" kitabından alınmıştır.