Polonya-AB üyeliği: Üyelik yanlıları sokaklarda

*Karikatür: Tjeerd Royaards/ Cartoon Movement. 

Polonya'da Anayasa Mahkemesi'nin Avrupa Birliği (AB) hukuku ile Polonya anayasasının çelişmesi halinde üstünlüğün anayasadan yana olacağını açıklamasının ardından başkent Varşova başta olmak üzere pek çok şehirde gösteriler düzenlendi.

Binlerce Polonyalı AB hukukuna uyulmaması ve Birlik ile olan bağların zayıflatılmasından ötürü sağ popülist koalisyonu yöneten Hukuk ve Adalet Partisi'ni (PiS) protesto etti.

Başbakan Morawiecki başvurmuştu

Voice of America'nın haberine göre sağ popülist Başbakan Mateusz Morawiecki'nin başvurusunun ardından Anayasa Mahkemesi AB hukukunun Polonya mevzuatından üstün olup olmadığını incelemeye almıştı.

İncelemenin sonucu 7 Ekim'de açıklanmış ve mahkeme AB üyeleri için bağlayıcı olan bazı hüküm ve kararların anayasa ile çatıştığını belirterek Polonya'nın AB üyesi olmasının yargı egemenliğini devretmesine neden olmayacağı vurgulanmıştı.

Muhalif lider Tusk: Demokrasi ihlali

Anayasa Mahkemesi'nin aldığı kararın ardından attığı tweet ile halkı sokağa davet eden muhalefet partisi Sivil Platform'un lideri ve eski Avrupa Komisyonu Başkanı Donald Tusk, iktidarı Polonya'yı AB'den koparmaya çalışmakla suçladı.

Birlik üyesi olmayan bir Polonya'da demokratik kuralların daha kolay ihlal edileceğini belirten Tusk'ın çağrısının ardından başta muhalefet partileri ve sivil toplum kuruluşları olmak üzere pek çok grup hükümeti protesto etmek için sokağa döküldü.

AB yetkilileri karara ne dedi? 

Anayasa Mahkemesi'nin aldığı karara AB içerisinde üst düzey bürokratlardan tepkiler geldi.

Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ve Fransız meslektaşı Jean-Yves Le Drian yaptıkları ortak açıklamada AB üyeliğinin ortak değer ve kurallara tam bağlılık getirdiğini belirterek üye ülkelerin buna uyması gerektiğini söyledi.

Bakanlara göre AB üyeliği devletlere ahlaki yükümlülükler kadar hukuki yükümlülükler de getiriyor.

Karara tepki gösteren bir diğer isim olan Avrupa Parlamentosu Başkan Yardımcı Katarina Parley, Polonya'da siyasi atamalarla oluşturulan Anayasa Mahkemesi'nin iktidarı uyması gereken Avrupa yasalarından kurtardığını söyledi.

Barley, AB Komisyonu'nun bu tutuma izin vermemesi gerektiğini ve başta covid-19 yardımları olmak üzere verilmesi beklenen destekleri durdurması gerektiğini belirtti.

"Yeni hak ihlalleri doğurabilir"

AB yasalarının iç hukuka göre üstünlüğünün kaldırılmasının Polonya'da geçtiğimiz yıllarda sıkça dile getirilen LGBTİ+ ve kadın haklarına yönelik ihlallere yenilerini ekleyebileceği endişesi uluslararası basında yer alan pek çok yoruma göre yersiz değil.

2020 yılındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin hemen öncesinde, Cumhurbaşkanı Andzrej Duda evlilik eşitliği ve evlat edinme haklarının yanı sıra okullardaki kapsamlı cinsel eğitime de karşı çıkarak geleneksel aileyi koruduğunu iddia eden "Aile Sözleşmesi"ne imzalayarak LGBTİ+ haklarını ihlal etmişti.

Duda yine aynı sene ''LGBT insan değil ideolojidir'' açıklaması yaparak LGBTİ+ bireyleri insan dışı, tehditkar bir ideoloji konumuna yerleştirmişti.

(DE/PT)