Penguenler - Hayvanlar - Başbakanlar
Davalılar vekili bu davaya karşı verdiği yanıt dilekçesinde; karikatürlerin Başbakan'ın Musa Kart'a karşı açtığı tazminat davasında tazminata hükmedilmesi nedeniyle karikatürist meslektaşlarına destek olmak amacıyla çizildiğini ve "kedi ve hayvan olarak çizilmenin rahatsızlık yaratmaması gerektiğini ifade etmek, eylemin dava yoluyla cezalandırılmaya çalışılmasını eleştirmek amacıyla" Penguen Dergisinin böyle bir kapakla yayınlandığını ve hukuka aykırılık bulunmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.
Ankara 1. Asliye Hukuk Mahkemesi Esas 2005/105, Karar 2006/ 26 sayılı ve 14.02.2006 tarihli kararı ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Başbakanı ve AK Parti Genel Başkanı'nın manevi tazminat istemini reddetmiştir.
Mahkemenin yargıcı Beyhan Azman gerekçeli kararında; davanın konusunun yayınlanan karikatürlerin hukuka aykırı olup olmadığı ve kişilik haklarına saldırı teşkil edip etmediğinin tespiti olduğunu belirterek gerekçeli kararını oluşturmuştur. Mahkemenin gerekçeli kararına göre :
"Geniş kitlelere ulaşan karikatürler madem ki Ülkenin Başbakanı ile ilgilidir Hukuka ve Adalete duyulan güvenin sarsılmaması için Yargı ve Hakim siyasi düşünce ile hareket etmemeli, zamana, kişiye, şartlara göre değişiklik gösteren sübjektif bir değerlendirmeden ibaret olacak hüküm yerine, toplumu oluşturan her bir bireyin kendi düşünce evreninde yapacağı yargılama sonucu vereceği hükme uygun Hukuk kurallarına göre uyuşmazlığa çözüm getirmelidir.
"Hukuk, normatif karakteri ile kurallar koyup insanlardan bunlara uymasını beklerken bir yandan da idesi ve nihai amacı durumundaki Adaleti sağlamak için somut olayın kendisine has şartlarını göz ardı etmemelidir. Aksi halde hakkaniyete uygun bir karar verilemez.
Karikatür, kişi ya da olayları gülünç alışılmadık, çelişkili yanlarını yakalayarak, bazen de yazı ile desteklenen, abartılmış çizgilerle mizaha dönüştürme sanatıdır. Amacı insanların anlık algılarına yönelerek güldürmek ve güldürürken düşündürmektir.
"Konu olarak çoğu zaman insanı ele alır. Ancak esasında ele aldığı insan değil, onun tutum ve davranışlarıdır.İnsanı konu alan karikatürler barındırdıkları mizah unsurları nedeniyle kişiyi gülünç duruma düşürebilirler.
"Bu açıdan bakıldığında karikatürün kişiyi toplum içinde gülünç duruma düşürdüğü için kişilik haklarını ihlal ettiği her zaman ileri sürülebilir. O zaman da karikatürün aslında bir sanat türü olmadığı, sadece hakaret etmenin bir yolu olduğu sonucu çıkar ki bu sonuç da karikatürü tamamen yasaklamayı gerektirir.
Tazminat hakkın korunmasında kullanılan bir yoldur, ancak bu yolu fikirlerin serbestçe ifade edilmesinin karşısında bir silah durumuna getirmemek gerekir. Zira bilim ve sanatçıları, düşünürleri, yazarları, şairleri tazminat silahı ile susturulmuş bir toplumda ilerlemeyi sağlayacak fikir zenginliği ortamının oluşması beklenemez.
"Fikir öyle bir şeydir ki, kimine göre doğru olan öbürünün doğrusu olmamaktadır. Hatta bu doğrular zamana göre kişinin kendisinde bile değişebilmektedir. Düşünce ve fikirler olumluyu değil, olumsuzu da içerebilir. İncitici, aykırı ve endişe yaratıcı da olabilir.
"Önemi olan değer yargılarına ilişkin düşünce ve fikirlerin serbestçe ifade edilebilmesidir. İnsanları, tüm varlıkları, sanatı seven kişilerin ilerleyip gelişmesi için gerekli ve zorunlu koşullardan, çoğulculuğun, hoşgörünün ve açık fikirliliğin bir gereği olduğu için demokratik toplumun temel taşlarından biri, hatta en önemlisi Düşünceyi Açıklama Ve Yayma Özgürlüğüdür.
"Sanatçıların fikir ve düşüncelerini serbestçe açıklayabilmesi ile toplumun demokratikleşme katkısı gözardı edilemez. Ancak bu özgürlüğün de tüm özgürlükler gibi sınırları vardır. Anayasa'nın Temel Hak ve Özgürlükler bölümünde yer atan Türk Medeni Kanunu'nun 24. ve 25. maddesinde yine özel yasalarda güvence altına alınmış bulunan kişilik haklarına saldırıda bulunulmaması da yasal ve hukuki bir zorunluluktur.
"Bu nedenle karikatürlerin toplumun tümünde veya bir kesiminde infiale sebebiyet vermemesi, gerçekte var olmayan bir durumu, olguları kasten çarpıtmak suretiyle varmış gibi göstermeye çalışmaması, kişileri yada kurumları toplum içinde küçük düşürücü ve bu durumdan maddi veya manevi çıkar sağlamayı amaçlamaması gerekir. Bu kriterler gözetilmeden çizilen karikatürler hukuka aykırı olur.
"Dava konusu karikatürlere gelince: Mizah dergisinde "Karikatürist Musa Kart, Tayyip Erdoğan Kafalı Kedi Çizdiği İçin Ceza Aldı..." yazısı ile karikatüriste karşı açılan davaya tepki ve eleştiri amacıyla yayınlandığı, gerek davalıların beyanlarından, gerek davaya konu karikatürlerden açıkça anlaşılmakladır.
"Toplumu etkileme ve ileriye götürme gücüne sahip olan davacının sahip oldukları güç nispetinde eleştiriye açık olması ve katlanması gerekir. Bu nedenle karikatürlerin hakaret amacını, taşımadığı, kişilik haklarını ihlal etmediği kanaatine varıldığından davanın REDDİNE karar verilmiştir."
Bu gerekçeli karara göre; penguenler, kurbağalar, develer, maymunlar, yılanlar, ördekler, filler, zürafalar ve inekler, dünyadaki tüm ülkelerin başbakanlarına, politikacılarına, siyasetçilerine ya da sadece insanlara benzetilerek karikatürlerinin çizilmesinden dolayı kişilik haklarının ihlal edildiği iddiasıyla karikatüristlere karşı manevi tazminat davası açmamalıdırlar.
Kaybederler... Ya da "Hayvanlar Alemi" kitabının yazarı davacı olmamalıdır. (Fİ/BA)