YENİ RAPOR
"Özbek ev işçisi virüs bulaştırıyor diye odaya kapatıldı"
Haberin İngilizcesi için tıklayın
“Özbekistanlıyım...Karı koca yaşlı bir çiftin yanında çalışıyorum iki buçuk senedir. Çalışma iznim yok. Çalıştığım iş yerinde yaşadığım önemli bir sorunu yazıyorum.
"Oturma iznini almak için postaneye gittim. Ayrıca otobüsle ya da minibüsle de değil çalıştığım yerin özel şoförüyle gidip geldiğim halde bize virüs bulaştırırsın diye bir hafta boyunca odama hapsedildim.
"Hapisim devam ediyor yemeğimi kapı önüne bırakıyorlar. Bu duruma dayanamıyorum. İşi bırakmayı düşünüyorum. Bırakmak istediğimde neyle karşılaşacağımı bilmiyorum. Çok üzülüyorum, bir insana bu yapılmamalı...”
Ev işçisi 2, lise mezunu, mesleki tecrübe 2 buçuk yıl
“Herkes korkuyor, kimse bizi işe almıyor... Oğlum işe gidiyordu, oğlumun da işleri haftada üç güne düşürüldü... Bir makarna bile bulamadığımız günler oldu inanır mısınız?”
Ev işçisi
“Beslenemiyoruz...Nasıl sağlıklı beslenebiliriz... Paran varsa hayat var... ”
Ev işçisi 17, ilkokul mezunu, mesleki tecrübe 10 yıl
"Çalışmıyorum, kirayı, faturaları ödeyemiyoruz, sonumuz ne olacak...Karanlık günlerden geçiyoruz... İşimiz duaya kaldı...”
Ev işçisi 15, ilkokul mezunu, Mesleki tecrübe 30 yıl
Tanıklıklar, Ev İşçileri Dayanışma Sendikası’nın (Evid-Sen) “Küresel Salgın Döneminde Çalışma Hakkı ve Diğer İnsan Hakları İhlalleri Bağlamında Ev İşçilerinin Karşılaştıkları Sorunlar Raporu”ndan.
Rapor, sendikanın başkanı Gülhan Benli, ev emekçisi Arzu Çelebi ve raporun yazarlarından Ceyhun Güler’in katıldığı çevrimiçi toplantıyla kamuoyuna duyuruldu.
Ayrıca, sendika hem ev işçisi çalıştıran iş verenler, hem de ev işçileri için bilgilendirme broşürleri hazırladı. Broşürler İngilizce ve Türkçe olarak yayınlandı.
Kiralarını ödeyemediler
Raporda öne çıkanlar şöyle:
*Anket formunu yanıtlayan ev işçilerinin yüzde 56,8’i bu dönemde işten çıkarıldıklarını ifade etti.
*Ev işçilerinin yüzde 5,2’sinin ise salgın döneminde ücretsiz izne çıkarıldığı görüldü.
*Ev işçilerinin yüzde 70,4’ü kirasını ödeyemedi.
*Yaşılan verilerle de uyumlu şekilde salgın öncesinde kayıt-dışı ve düzensiz olarak çalışan ev işçileri, küresel salgın döneminde işsizliğe ve gelir kaybına ilişkin sorunlardan daha çok etkilendi.
*Araştırma katılımcıların yüzde 83,7’si sigortasız çalıştırıldıklarını belirtirken, sigortasız çalışanların büyük çoğunluğunun gündüzlü çalışan ev işçilerinden oluştuğu dikkat çekiyor.
*Ayrıca anket formunu yanıtlayan ev işçilerinin yüzde 68’i hali hazırda işsiz olduğunu belirtti.
*Sağlık hakkına erişim de ev işçilerinin sıklıkla dile getirdikleri sorunlar arasında yer aldı.
*Katılımcı ev işçilerinin çoğu kayıt-dışı çalışmaları nedeniyle sağlık güvencelerinin olmadığını ve bu nedenle sağlık hakkına erişimde sıkıntı yaşadıklarını ifade etti. Araştırma kapsamında anket formunu yanıtlayan ev işçilerinin yüzde 83,5’i yeterli ölçüde sağlık hakkına erişemediğini belirtti.
*Korona döneminde yüzde 83’ü kredi borcunu ödeyemedi ve yüzde 56’sı icra ile karşılaştı.
Rapor, uluslararası ve ulusal anlamda bu alanda çalışan sivil toplum örgütlerine de gönderildi. Ayrıca, rapor, kamu yöneticilerine de ulaştırılacak.
TIKLAYIN – Raporun tamamını okuyun
TIKLAYIN - Raporun İngilizcesi'ni okuyun
“Yetkililerden somut adım bekliyoruz”
Sendika yöneticisi Gülhan Benli toplantıda şunları söyledi:
“Bakanlıklarla ve yetkililerle konuştuk sorunların çözülmesi için ancak yeterli adımlar atılmadı. Biz sendika olarak ev emekçilerinin sorunların çözülmesi için somut adımlar atılmasını istiyoruz.
"Önümüzdeki günlerde Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile görüşmek istiyoruz. Yerel yönetimlere ulaşıp onlarla konuşmak istiyoruz. Birlikte nasıl çözümler üretiriz? Bunları konuşmak ve adım atmak istiyoruz. Biz yapacağımız her girişimi yaptık artık somut adımlar atmak gerekiyor. Bu adımları yöneticilerden bekliyoruz. Bunu ancak hep birlikte yapabiliriz.”
Ev emekçisi: “Çöp kutusu değiliz, iş güvencesi istiyoruz”
Toplantıda konuşan ev emekçisi Arzu Çelebi de şunları söyledi:
“Biz ev işçileri olarak çalışma hakkımızı kullanırken haklarımızdan yararlanamıyoruz. Yasal desteğe ihtiyacımız var. Biz bir çöp kutusuyuz, eşyayız gibi davranıyorlar.
"Çalıştığımız yerlerde iftira atıyorlar. Benim gibi birçok örnek var. Sesimizi duyuramıyoruz. Yasal haklarımız var. Bizim de işçi olduğumuzun kabul edilmesi gerekir. Bizim de haklarımızın verilmesini istiyoruz. 35 yıldır ben bu mesleği yapıyorum ama hiçbir garantim yok.
"Bizim işçi olduğumuzu kabul ederlerse önümüzdeki gelecek nesiller daha da rahat edecek. Biz de hemşireler, doktorlar gibi, bir meslek olarak tanınmasını istiyoruz. Benim sigortam yok yeşil kartım var. Ben sağlık sorunumu böyle çözdüm ama çözemeyen binlerce ev emekçisi var.”
Raporun yöntemiRapor'un ilk bölümünde gerek literatür taraması gerekse bilgi ve belge tarama tekniğiyle insan hakları içinde yer alan çalışma hakkı ile araştırma kapsamında elde edilen bulgular arasında bağlam itibariyle gerekli ilişki kuruldu. Bu doğrultuda bir yandan çalışma hakkının temel ulusal ve uluslararası dayanakları üzerinde durulurken diğer yandan ev işçilerinin mevcut durumlarına ilişkin hem ulusal hem de uluslararası bir analiz çabasına girildi. Ayrıca Evid-Sen tarafından düzenlenen uluslararası Webinar'dan elde edilen bilgiler doğrultusunda ev işçilerinin salgın döneminde yaşadıkları sorunlara ilişkin küresel bir durum serimlemesi de gerçekleştirildi. Rapor'un ikinci bölümünde ise alanda elde edilen nitel ve nicel bulgular belirli bir bütünlük içerisinde anlaşılır bir şekilde ortaya konulmaya ve tartışılmaya çalışıldı. Bu kapsamda ev işçilerinin Türkiye'de yoğun olarak istihdam edildikleri İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya ve Adana'dan ev işçileri ile iletişime geçildi. Kısacası bu Rapor aracılığıyla, emekleri çoğu zaman görünmez, değersiz, kırılgan ve güvencesiz kılınan Türkiye'deki ev işçilerinin küresel salgın sürecindeki sorunları ve bu sorunlarla bağlantılı şekilde ortaya çıkan hak ihlalleri üzerinde duruldu. Anket formunu yanıtlayan ev işçilerinin araştırmaya yoğunluk sırasına göre İstanbul, Bursa, İzmir, Ankara, Antalya ve Adana'dan katılım sağladıkları görüldü. Katılımcıların tamamı kadın ev işçilerinden oluşurken, yüzde 24,5'i 21-34 yaş, yüzde 34,1'i 35-44 yaş, yüzde 22,6'sı 45-54 yaş, yüzde 10,7'si 55-64 yaş aralığında. Araştırmaya katılan ev işçilerinin yüzde 20,1'i okuryazar, yüzde 28,6'sı ilkokul, yüzde 24'ü ortaokul ve yüzde 22,3'ü lise düzeyinde eğitim almış ve yüzde 64'ü evli olduğunu belirtti. Soru formuna cevap verenlerin yüzde 63'ü yatılı çalışan ev işçilerinden oluşurken, yüzde 12,6'sı gündüzlü tam zamanlı ve yüzde 24,3'ü ise gündüzlü yarı zamanlı veya düzensiz olarak çalışan ev işçilerinden oluştu. |
(EMK)