Orhan Pamuk Uluslararası PEN'de Başkan Yardımcısı
Uluslararası PEN Yazarlar Birliği’nin 85. Olağan Kongresi Filipinler’in başkenti Manila’da yapıldı.
Cumhuriyet gazetesi yazarı Zeynep Oral, kongreyi aktardığı “Dünyada otoriter rejimler çoğalırken...” başlıklı bugünkü (6 Ekim) yazısında Uluslararası PEN’in beş yeni başkan yardımcısını da yazdı:
“Son bir yıl içinde Uluslararası PEN iki başkan yardımcısını yitirmişti. Toni Morrison bu dünyadan göçmüş; Mario Vargas Llosa görevinden istifa etmişti. İki yazarın eksikliği, 2021’de 100. yılını kutlayacak olan PEN’i zorluyordu.
Uluslararası PEN, Edebiyat Nobeli sahibi yazarlara başvurmuş ve içlerinden ikisi hemen olumlu yanıt vermişti: Svetlana Aleksiyeviç (2015 Nobel sahibi) ve Orhan Pamuk (2006 Nobel sahibi).
Bu iki isim dışında, biraz da coğrafi dengeler için Elena Poniatowska (Polonya-Meksika’dan), Luisa Valenzuela (Arjantin’den) ve Sionil José (Filipinler’den) eklenince Uluslararası PEN, 5 yeni başkan yardımcısına kavuşmuş oldu.”
Svetlana Aleksiyeviç hakkında
Yazar. 2015 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü aldı. Aleksiyeviç 1901 yılından bu yana verilen ödülü alan 14’üncü kadın yazar oldu.
1972'de üniversiteden mezun olmasının ardından yerel gazetelerde çalışarak muhabirliğe başladı. Ülkesini ve dünyayı etkileyen Çernobil faciası, Sovyetler Birliği'nin dağılması gibi olaylara tanık oldu. II. Dünya Savaşı ve Doğu Bloku'nun dağılması gibi süreçleri yaşayanlarla röportajlar yaptı. Daha önce de çeşitli ödüller kazanmış olan Svetlana Alexievich, 2000 yılında hakkında başlatılan soruşturma nedeniyle ülkesini terk etti.
Paris, Gothenburg ve Berlin’de kaldı. 2011’de ülkesine geri döndü. 1948 Ukrayna doğumlu Alexievich ilk romanını 1985’te yazdı: Savaşın Kadınsı Olmayan Yüzü. İki milyondan fazla satan kitapta II. Dünya Savaşı bir kadının monologları şeklinde anlatılıyordu. Son Tanıklar: Çocuksu Olmayan Öyküler’de savaşı kadın ve çocukların gözünden aktardı.
Ölümle Efsunlananlar 1993’te yayımlandı. Sovyetler Birliği’nin dağılması sonucunda umutsuzluğa kapılarak intihara teşebbüs eden insanların öykülerini anlattı. Eserleri arasında, Sovyet-Afgan Savaşı'nın ilk ağızdan anlatıldığı Çinko Çocukları, Çernobil nükleer faciasını ele aldığı Çernobil'den Sesler de bulunuyor.
Belgesel ve senaryo yazarlığı da yapan Aleksiyeviç'in kitapları Türkçe dahil 19 dile çevrildi. Aleksiyeviç, internet sitesinde kendisini şöyle anlatıyor:
Hayatı gözlemler, nüanslar, detaylar için araştırıyorum. Çünkü benim yaşama olan ilgim böyle bir olay değil, böyle bir savaş değil, Çernobil değil, böyle bir intihar değil. İlgilendiğim şey insana ne olduğu, zamanımızda ona ne olduğu. İnsan nasıl davranır ve tepki verir? Biyolojik insanın içinde ne kadar olduğu, zamanının insanının ne kadarı, insanın ne kadar insanı olduğu.
Orhan Pamuk hakkında
Yazar. 2006 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi.
Liseyi İstanbul’daki Amerikan lisesi Robert Kolej’de okudu.
İstanbul Teknik Üniversitesi’nde üç yıl mimarlık okuduktan sonra, mimar ve ressam olmayacağına karar verip okulu bıraktı ve İstanbul Üniversitesi’nde gazetecilik okudu. Pamuk, yirmi üç yaşından sonra romancı olmaya karar vererek başka her şeyi bıraktı yazmaya başladı. İlk romanı "Cevdet Bey ve Oğulları" 1982’de yayımlandı ve Orhan Kemal ve Milliyet Roman Ödülleri’ni aldı.
Pamuk ertesi yıl "Sessiz Ev" adlı romanını yayımladı ve bu kitabın Fransızca çevirisiyle 1991’de Prix de la Découverte Européene’i kazandı. Venedikli bir köle ile bir Osmanlı âlimi arasındaki gerilimi ve dostluğu anlatan romanı "Beyaz Kale" (1985), pek çok dile çevrilerek Pamuk’a uluslararası ününü sağlayan ilk romanı oldu.
1985-88 arasında New York’ta Columbia Üniversitesi’nde misafir öğretim üyesi olarak bulundu. "Kara Kitap"ı 1990’da Türkiye’de yayımladı. Fransızca çevirisiyle Prix France Culture Ödülü’nü kazandı. Osmanlı ve İran nakkaşlarını, Batı dışındaki dünyanın görme ve resmetme biçimlerini bir aşk ve aile romanının entrikasıyla hikâye ettiği "Benim Adım Kırmızı" adlı romanı 1998’de yayımlandı. Bu kitapla Fransa’da Prix du Meilleur Livre étranger, İtalya’da Grinzane Cavour (2002) ve İrlanda’da International Impac-Dublin (2003) ödüllerini kazandı.
Yurtiçinde ve yurtdışında çeşitli gazete ve dergilere yazdığı edebi, kültürel makalelerden oluşturduğu geniş bir seçmeyi 1999 yılında "Öteki Renkler" adıyla yayımladı. “İlk ve son siyasi romanım” dediği "Kar" adlı kitabını 2002’de yayımladı. Kitap, New York Times Book Review tarafından 2004 yılının en iyi 10 kitabından biri seçildi.
Pamuk’un 2003 yılında yayımladığı "İstanbul", yazarın hem yirmi iki yaşına kadar olan hatıralarını aktardığı bir hatıra kitabı, hem de kendi kişisel albümüyle, Batılı ressamların ve yerli fotoğrafçıların eserleriyle zenginleştirilmiş, İstanbul üzerine bir denemedir. Kitapları 59 dile çevrilmiş olan, bütün dünyada on milyondan fazla satmış olan Pamuk, pek çok üniversiteden şeref doktorası aldı.
Almanya’nın kültür alanındaki en seçkin ödülü olarak kabul edilen Barış Ödülü, 2005’te Orhan Pamuk’a verildi. Ayrıca "Kar" Fransa’da her yıl en iyi yabancı romana verilen Le Prix Médicis étranger ödülünü aldı. Aynı yıl "Prospect" dergisi tarafından dünyanın 100 entelektüeli arasında gösterildi ve 2006 yılında Time dergisi tarafından dünyanın en etkili 100 kişisinden biri seçildi. Pamuk 2006 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü aldı. Pamuk, 2009’da Harvard Üniversitesi’nde verdiği Norton derslerini 2011 yılında "Saf ve Düşünceli Romancı" adıyla kitaplaştırdı. Son olarak 2012’de İstanbul’da Masumiyet Müzesi’ni açtı ve müzenin kataloğu "Şeylerin Masumiyeti"ni yayımladı. 2014 yılı Aralık ayında "Kafamda Bir Tuhaflık" adlı kitabı yayımlandı. www.orhanpamuk.net
Elena Poniatowska hakkında
Gazeteci, yazar.
Gazetecilik kariyerine 1953 yılında Meksika'daki Excelsior gazetesinde başladı. Poniatowska, La gazetesi Cineteca Nacional'ın (Ulusal Film Arşivi) kurucularından. Jornada ve Siglo XXI , Meksika'nın en prestijli yayınevlerinden biri. Ayrıca feminist dergisi Fem'in 1976'da kurulmasına yardım etti .
Poniatowska, Mexico City'deki 1968 Olimpiyatları'ndan bir hafta önce polis baskısını protesto eden Meksikalı öğrencilerin yaşamlarını ve ölümlerini anlatan La Noche de Tlatelolco (1971) ile tanınıyor.
Poniatowska'nın bilinen eserlerinden bir diğeri, 1969'da yayınlanan ve binlerce Meksikalı kadının kollektif portresi haline gelen 1969'da yayınlanan Meksika'nın 1910 devrimine odaklanan, İsa Mio'dur (İşte Sen, Jesusa.)
Poniatowska, Meksika’nın kültürel ve politik ifadelerinin yayılmasına olan katkılarından ötürü 1979’da Meksika Ulusal Gazeteciliği Ödülünü aldı. Poniatowska bu ödülü alan ilk kadın oldu. 1932 Fransa doğumlu Meksikalı yazar, Meksika'da yaşıyor ve yazmaya devam ediyor. Bilgi ve fotoğraf kaynak: https://www.iwmf.org
Luisa Valenzuela hakkında
Roman ve kısa öykü yazarı. Arjantin'deki 1970'lerin diktatörlüğüne cevaben yazılmış çalışmaları ile tanınıyor.
Valenzuela, 1938’de Buenos Aires’te doğdu, uzun yıllar gazetecilik yaptı. Barselona ve Meksika'da uzun süre kalarak, Paris ve New York'ta da birkaç yıl yaşadı. Romanlar, öykü hacimleri, kısa öyküler ve makaleler dahil olmak üzere 30'dan fazla kitap yayınladı.
Çalışmaları İngilizce, Fransızca, Almanca, Hollandaca, İtalyanca, Portekizce, Sırpça, Korece, Japonca ve Arapça'ya çevrildi.
Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika'daki üniversitelerde ders verdi atölye çalışmaları yaptı. On yıl boyunca La Nación gazetesinin Grafik Ekibi'nin editörlüğünü yaptı ve ünlü eserleri 1965 yılında Kraft Ulusal Ödülü'nü aldı.
Toplumun hiyerarşik yapılarına feminist bakış açısıyla yaklaşan, şiirsel, deneysel bir üslupla kaleme aldığı eserleriyle 1970'li yıllarda ülkeye hâkim olan diktatörlüğü, patriarkayı, toplumsal cinsiyete dayalı iktidar ilişkilerini sorunlaştırdı. Yazarın ilk romanı olan Aztek Çiçeği (1966) aynı zamanda Türkçeye çevrilen ilk eseridir.
Brezilya Edebiyat Akademisi Machado de Assis Madalyası, Porto Riko Üniversitesi Astralba Ödülü ve Gente de Letras Derneği'nin Esteban Echeverría Ödülü sahibi. 1989'dan beri Buenos Aires'te yaşıyor. (https://www.luisavalenzuela.com)
Francisco Sionil José hakkında
Filipinli 94 yaşındaki yazar Francisco Sionil José'nin romanları, kısa öyküler ve kurgusal olmayan eserleri, Filipin toplumunun toplumsal dayanaklarını, sınıf mücadelelerini ve sömürge tarihini vurguluyor. Epik eseri olan Rosales Saga ile tanınıyor.
Yazma kariyerine 1949'da başlayan José, 35'den fazla kitap yazdı, kitapları 20'den fazla dile çevrildi ve dünya çapında yayınladı. Ayrıca 1958'de Filipin Merkezi'ni kurdu, gazetecilik ve yayıncılık yaptı.
José, Ramon Magsaysay Gazetecilik, Edebiyat ve Yaratıcı Sanatlar Ödülü (1980), Filipin Ulusal Sanatçısı (2001), Pablo Neruda Centennial Ödülü (2004) ve Fransız Sanat ve Harfler Düzeni (2014) ödülü sahibi. (http://www.fsioniljose.com) (DB)