Önen:İşkenceyi Önlemede İki Temel Unsur Eksik

Yavuz Önen, Avrupa Birliği'nin (AB) genişlemeden sorumlu komiseri Günter Verheugen'in Türkiye ziyareti sırasında insan hakları örgütlerinin gündeme getirdiği "sistematik işkence"ye ilişkin inceleme yapmak amacıyla geçtiğimiz hafta Türkiye'ye gelen, Avrupa Komisyonu Türkiye Masası Direktörü Mathias Rüte ile görüştüklerini bildirdi.

Rüte ile TİHV'nin 2003 değerlendirme raporu üzerine bir saat görüştüklerini söyleyen Yavuz Önen, "Belgelerimiz, yıllık raporlarımız herkese açık olduğu gibi, birçok kez Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) ve hükümete de iletildi; ancak bugüne dek dikkate alınmadı" dedi.

Zincirleme sorumluluk mekanizması

Hükümetin geriye çektiği Türk Ceza Kanunu (TCK) tasarısının henüz komisyonda olduğu sırada TİHV'nin bu alandaki belge ve raporlarının TBMM'ne iletildiğini ve "işkencenin önlenmesi için şu şu maddelerde değişiklikler yapılması gerekir" dendiğini anlatan Önen, önerilerinin genel olarak TCK'ya yansımadığı görüşünde.

"İşkence yapanlara verilen cezanın alt sınırının bir yıldan üç yıla, üst sınırının ise 8 yıldan 12 yıla çıkarılması kabul edildi."

"Ancak bu işin yalnızca hukuksal yanı. Bizim, işkencenin önlenmesi açısından idari ve politik sorumluluğu hedefleyen iki temel önerimiz var" diyen Önen bu önerileri şöyle anlatıyor:

* Birincisi ardışık inceleme ve sorumluluk zinciri oluşturmak. Yani işkenceyi yapan kadar idari ve üst düzey yöneticilerin de görevden alınmak gibi bir bedel ödemesi.

* İkincisi, cezaevi ve sorgulama merkezlerini ziyaret edecek, yetkilendirilmiş, sivil, uzmanlardan oluşan bağımsız heyetler oluşturulması. Bu tip kurulların oluşturulması Birleşmiş Milletler tarafından da tavsiye edilen öneriler arasında.

Ceza alan işkenceci sayısı: 4

"Gözaltında ölümlerin yaşandığı vak'alar var. Ancak bugüne dek ne bir komiser, ne bir emniyet müdürü veya Bakanın istifa ettiğini, ne de istifaya zorlandığını gördük" diyen Yavuz Önen "İşkence bir insanlık suçudur. 'İşkenceye sıfır tolerans' demek işkencenin yüzde yüz ortadan kaldırılması demektir" diyerek işkenceye karşı mücadelede sorumluluk zincirinin işletilmemesini eleştiriyor.

İşkence ile mücadelede yargının önemine de değinen Önen "yargı süreci uzun ve caydırıcı değil" diyor.

"Yargıda işkence sanıklarına ya alt sınırlarda ceza veriliyor veya ceza, para cezasına çevriliyor. Davaların bir bölümüm beraatla sonuçlanıyor. 2003 yılında izlediğimiz 41 işkence davasından yalnızca 4'ü cezayla sonuçlandı. Bu dördünden 1 tanesinde hapis cezası verildi. Diğerleri para cezasına çevrildi." (YS/BB)