"On sene daha seçim yapmayalım tamam, ama nedenini bilelim"

*Tevfik Başak Ersen, Laki Vingas, Toros Alcan, Can Ustabaşı ve video konferansla katılan Moris Levi.

İzmir Musevi Cemaati Vakfı'nın ev sahipliğinde düzenlenen Despertar İzmir – Cemaat Vakıfları Zirvesi ikinci gününde İzmir'de devam ediyor.

İkinci gün, 9 yıldır yapılamayan vakıf seçimleri ve yeni yönetişim modelleri masaya yatırıldı.

Vakıflar Meclisi Eski Üyesi Tevfik Başak Ersen'in moderatörlüğünde düzenlenen "Cemaat Vakıflarında Yönetici Seçimleri ve Yeni Çağ Yönetişim Modelleri" paneline Surp Haç Tıbrevank Ermeni Lisesi Vakfı Başkanı Prof. Dr. Toros Alcan, Yeniköy Panayia Rum Ortodoks Kilisesi ve Mek. Vakfı Başkanı Laki Vingas, Cemaat Vakıfları Temsilcisi S. Can Ustabaşı ve Türkiye Hahambaşılığı Vakfı Başkanvekili Moris Levi fikirlerini paylaştı.

"Darbe, kırgınlık, üzüntü" 

Cemaat Vakıfları 1. ve 2. Dönem temsilcisi Laki Vngas ise şunları söyledi:

"Bir cemaatin mensubu olabiliriz ama özü bir değerler topluluğu, ama 9 yıldan beri seçimlerin olmaması çok büyük bir darbe, kırgınlık, üzüntüdür. Aynı zamanda bir endişe kaynağıdır. Acaba neden devletimizin refleksleri rahat değil, özgüvenli davranmıyor. Bizim vakıflarımız çok daha özgüvenli, çekinmiyoruz, artık konuşuyoruz. 9 yıldır yeni bir yönetmelik çıkmaması seçme seçilme hakkı ve hukuka haksızlık.
"İhtiyaçlarımızın, haksızlığın altını çizmeye devam edeceğiz. Bizim gibi kadim toplumların çok fazla kurumları yok. 

"Bu süreçte 7 bakan değişti"

"Seçim yönetmeliği neden iptal edildi o zaman? Çünkü daha iyisi yapılacaktı. Bir önceki muğlaktı, açık kapı vardı. Ermeni ve Rum toplumunda kavga ve ayrışmalara sebep oluyordu. O çerçevenin kalın hatlarla belirginleştirmek devletin görevi. Rum toplumu olarak beklemek, rica etmek bir tarafa kalıyor. Artık hukuki bir yapıya oturuyor diye rahatladık. 2008'de yeni bir yönetmelik çıktı. Yine muğlaklıklar vardı. Size daha iyi bir şey yapalım dediler. Yeni taslaklar istediler. Taslakları gönderdik. Ermeni, Rum, Süryani, tüm topluluklar gönderdi. Bu sefer de çok taslak gönderdiniz dediler. Bütün toplumlar kamu kuruluşları taslak götürdü. Devlet budur zaten, nabzı yoklar. İsterse 25 tane taslak gitsin, ne fark eder ki. Sen istedin biz verdik. Farklı görüşler olabilir. 2013'te bir gün toplantıdayken karar verdik, üst yönetimle görüşüldü, iptal ettik ve o gün bu gündür hâlâ seçimler yapılmıyor.

Bu süreçte 7 bakan değişti, Cumhurbaşkanı sistemine geçildi. Özerk bir krumken Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlandı. İsterdim ki devlet kurumlarının temsilcileri de aramızda olsun. Asıl karar vericilerle tartışmak isterdik."

"Daha iyisi yapılmak üzere iptal edildi"

Cemaat Vakıfları 3. Dönem Temsilcisi Toros Alcan şunları söyledi: 

"Birlikte iş yapmanın geliştirileceği modeller olmalı. Ben 12 yıldır vakıflarla ilgili çalışıyorum. Cemaat vakıflarını anlamak için milllet sistemini de anlamak gerekir. Bugünü anlamak için Osmanlı milllet sistemini anlamak gerekir. Vakıfların nasıl yöneticileceği her darbede yeniden şekilleniyor. En son 2008'de yasa çıktı. Bu seçimlerin nasıl yapılacağıyla ilgili bölüm var. Bizim bugün seçim yönetmeliği dediğimiz şu: Kanunun uygulanması için yönetmelikleri çıkıyor. İlgili genel müdürlük tarafından. Ayrıntıları vakıflar genel müdürlüğü hazırlıyor. Bütün azınlık vakıflarını tek bir yönetmelikle seçmeye çalışıyoruz, o nedenle bu sorunlar yaşanıyor. İptal edildi, daha iyisi yapılmak üzere. Yapılamadığı gibi yeni yönetmelik de yayınlanmadı. Umarım en kısa zamanda bu yönetmelik çıkar."

"Sistem, insanımızın önüne geçti"

Cemaat Vakıfları 4. Dönem Temsilcisi Moris Levi ise şöyle konuştu:

"Yönetmeliğin iptal edilmesiyle son derece acı verici bir dönemin başında bu görevi devraldım. Herkesin gördüğü dile getiremediği kurumlarımız, insanın önüne geçti ne yazık ki. Bizim kurumlarımız ibadethane, okullar, hastaneler, kurumlar, bizim cemaatimiz insanlarına hizmet etmek zorunda. Oysa aynı yöneticilerle iş devam ettiği zaman yönetici varlığı, sistem insanımızn önüne geçti. Muhafazakarlık her zaman vardı ama yıkıcı bir muhafazakarlık başladı eski yönetcilerle. Yeni yöneticiler yeniliğe açık olurlar, o dönemin ihtiyaçlarını görürler. Seçimler olamadığı için  uzun zamandır bunu göremiyoruz. Toplum ileri gitti, değişti. Yeni nesilller için heyecan verici bir şey olmaktan çıktı. 

Unutmayalım ki devlet çerçeveyi çiziyor. Alanı belirleyen yasaları düzenliyor devlet. Çizdiği çerçevede bizim işimize karışmasını istememek hakkımız."

"Hastaneler istisna dendi, ama mantığı açıklanmadı"

Şimdiki dönem temsilci Can Ustabaşı ise süreçle ilgili şu bilgileri paylaştı:

"On sene daha seçim yapmayalım ama nedenini de bilelim neden seçim yapılmadığına dair. Yeni yönetmelikle ilgili olarak İçişleri Bakan Yardımcı ve İller İdaresinden bazı bürokratlar ve Vakıflar Genel Müdürlüğünden bir heyet cemaatlerimizi ziyaret ettiler. Bunu 2 tur yaptılar. İhtiyaçları, sorunları değerlendirdiler.

"Bu görevi Haziran 2021'de devraldım. Seçim yönetmeliği Cumhurbaşkanı talimatıyla 2022 Nisan'da çıkacak dendi. İçinde bulunduğumuz ay. Genel Müdür Yardımcısına seçim yönetmeliği ile ilgili bir şey varsa benimle, vakıflarla paylaşılması gerektiğini söyledim. Yanıt alamıyordum, ama son bir ay içinde farklı bir gelişme oldu. Bir taslak metin bana verildi. Ve kimseyle paylaşmamam istendi. Herhangi bir yanlış yönetim çıkmaması adına çaba sarf ettim. İki konu vardı, biri seçim çevresi, biri de siz de duymuşsunuzdur hastanesi olan vakıfların yeni yönetmelikte istisna kabul edilmesi. Hastanesi olan vakıfların seçim yasağı devam edecek, 9 sene önce de böyle olmuştu. Daha iyisini çıkaracağız dediler ama kime göre? Açık olmayan bir ifade. Çıkarsa hastaneler istisna olacak dendi ve bunun mantığı ne diye sorduğumda mantıklı bir cevap alamadım. 

"Muallakta bırakılan ifadelerle Türkiye'de tarihleri çok eskilere dayanan kadim toplumların kendi yöneticilerini seçmesi konusunda kapalı tutulması çok üzücü. Bunu yapan devlet idaresi de son 20 yılda olumlu gelişmeler de yaptı. Okulların açılması, gayrimenkuller olsun. Bir taraftan bu olumlu tarafları da görüyoruz.

"Geldiğimiz noktaya bakarsak, seçim çevresi ve hastanelerin istisna kabul edilmesiyle ilgili konuyu gerekli yerlere ilettim. Son olarak, cemaat vakıfları ve benden giden geri bildirimlerin kabul görebilecek bir yönetmeliğin kaleme alındığı bilgisi geldi. Bakanlar düzeyinde toplantı yapılıp onay alındıktan sonra bizimle paylaşılacak. Şu anda bu aşamadayız. Bizimle paylaşılacak olması olumlu."

(AÖ)