"TAHTERAVALLİDE YAŞAMAK"
O soru: Pandemi ne zaman bitecek?
*Fotoğraf: Pixabay.
The Washington Post'tan Marc Fisher, bilim insanlarıyla konuşarak hazırladığı makalesinde pandeminin ne zaman biteceği sorusunu sordu. Makaleyi Türkçe çeviriyle aktarıyoruz:
Temelde zaten bitti. Bu Ekim'de sona erecek. Ya da belki gelecek bahara ya da gelecek yılın sonlarına veya iki ya da üç yıla kadar bitmeyecek.
En saygın epidemiyologlardan, geçmişteki hastalık paniklerini atlatan halk sağlığı uzmanlarına, polemikçilerden siyasi partizanlara kadar, ABD'de yaşamının temel sorusuna kesin bir yanıt yok:
Drudge Report'un son zamanlarda manşetinde belirttiği gibi, "hiç bitecek mi? ya son?"
18 aydır ilk kez sınıflara dönen çocuklar ve son derece bulaşıcı delta varyantı vaka sayılarını ve ölümleri artırdığı için, birçok Amerikalı hayatta bir şeye geri dönmeden önce tam olarak ne olması gerektiğini merak ediyor. Bu yıl da, 2019 gibi yaşanıyor ve hissettiriyor.
Cevapların bazıları son derece alçakgönüllülükle, diğerleri matematiksel güvenle önerilen sürekli değişen bir senaryo şeklinde geliyor:
- Pandemi sona erecek çünkü ölümler nihayet her yıl gripten görmeye alışık olduğumuz seviyeye düşüyor. Ya da çoğu çocuk aşılandığında sona erecek. Ya da Amerikalılar nihayet günlük yaşamdaki tüm kısıtlamalardan yorulduğu için sona erecek.
İyimser tahminler
Pandemi boyunca sayısız tahmin asılsız çıktı. Bazı bilim insanları falcılık yapmamaya yemin ettiler.
Ancak insanlığa Covid-19'u bahşeden koronavirüs hakkında daha fazla şey öğrendikçe, modeller inşa ediyor, projeksiyonlar yapıyor ve insanların maskelerini çıkarıp hayatlarına devam edebilmeleri için geriye kalan engelleri anlatıyorlar.
İyi haber şu ki, iyimserlik için biraz sebep var.
San Francisco'daki California Üniversitesi'nde bulaşıcı hastalık uzmanı ve tıp profesörü Monica Gandhi, "Gerçekten, gerçekten oyunun sonunda olduğumuzu düşünüyorum" diyor ve ekliyor:
"Vakalar Eylül ortasından sonuna kadar düşmeye başlayacak ve Ekim ortasına kadar, virüsün sağlık profesyonelleri için endişe olarak kaldığı, ancak genel halk için gerçekten endişe kaynağı olmadığı bir yerde olacağız."
Gandhi iyimserliğini, önceki tüm solunum yolu virüs salgınlarının, aşılama veya doğal enfeksiyon yoluyla bağışıklığın kazanılmasıyla sona erdiği gerçeğine dayandırıyor.
Virüsler değişmeye devam etseler de, potansiyel olarak insanların savunmalarını alt ederek, "hızlı bir şekilde mutasyona uğrarlar, kendilerine bir maliyetle", zamanla zayıflarlar.
Gandhi, Amerika Birleşik Devletleri'ni o kadar sert vuran delta varyantının bu yaz bu virüsün gücünün zirvesi olarak kalacağına inandığını söyledi.
Ancak Gandhi daha önce yanıldığı konusunda uyarıyor: Şubat 2020'de Amerika Birleşik Devletleri'nin günde 100 Amerikalıyı öldüren bir hastalığa tahammül etmeyecek, insanlar bunu durdurmak için ne gerekiyorsa yapmak için bir araya gelecekti. Bu olmadı.
Kötü haber şu ki, şüphe duymak için çok fazla neden var.
"Bir belirsizlik anındayız"
Pennsylvania Üniversitesi'nde tıp etiği ve sağlık politikası profesörü Ezekiel Emanuel, "Bir belirsizlik anındayız ve insanlar belirsizlikle iyi geçinmiyorlar" dedi.
"İnsanlara bunun iki ya da üç yıl daha süreceğini söylemek gerçekten zor, ama pek çok çocuğun hastaneye kaldırıldığı ve günde bin kişinin öldüğü şu anki durumda kimsenin rahat olabileceğini sanmıyorum. Durum, şu an için normale dönmüyor."
Emanuel de kristal küresinin ara sıra bulutlu olduğunu belirtiyor:
Mart 2020'de ülkenin Kasım 2021 civarında normale döneceğini söyledi. Bunun için arkadaşları ona "Bay Karamsar" adını taktı.
Şimdiki mesajı da en az önceki kadar hoş karşılanmıyor:
- Delta varyantının yayılması, aşılara karşı direncin devam etmesi ve özellikle yaygın endişe nedeniyle çoğu insanın normal faaliyetlerine devam etmeye hazır olması en az 2022 baharı ve muhtemelen çok daha uzun bir süre olacak. Çocukların da henüz aşıya uygun olmadığı düşünüldüğünde...
O nokta ne zaman?
Uzmanların görüşlerindeki farklılıklara rağmen, en büyük soru hakkında bir fikir birliği var: Pandemiler bir nevi bitiyor. (Sıtma gibi istisnalar olsa da.) İnsan müdahalesi ile yalnızca çiçek hastalığı etkili bir şekilde ortadan kaldırıldı.
Ancak birçok pandemi endemik hale gelir, yani artık acil olmayan bir şeye dönüşürler, daha ziyade bir sıkıntıya, insanların grip veya soğuk algınlığı gibi basitçe başa çıkmayı öğrendiği çirkin, hatta acı verici bir yaşam gerçeğine dönüşürler.
Soru, bu noktaya ne zaman ve nasıl ulaşacağımız.
Ülkenin en önde gelen epidemiyologlarından ve halk sağlığı uzmanlarından bazıları, farklı nedenlerle zaten orada olduğumuzu söylüyor.
Stanford Üniversitesi'nde tıp ve sağlık ekonomisti profesörü Jay Bhattacharya, "Hastalığın acil aşaması sona erdi" dedi ve ekledi:
"Artık acil durum duygusunu ortadan kaldırmak için çok çalışmamız gerekiyor. Covid'i insanları etkileyen 200 hastalıktan biri olarak ele almalıyız."
Bhattacharya için normal hayata dönüşü sağlayan en önemli motor, "gerçekten ölüme karşı koruma sağlayan" aşılar oldu.
"Bu mucizevi bir gelişme ve bunu kutlamalıyız."
Özellikle en savunmasız nüfuslar - yaşlılar ve önceden var olan sağlık sorunları olan insanlar - için ölümleri ve hastaneye yatışları azaltarak "büyük ölçüde başardık ve bana göre, salgının son noktası bu çünkü gerçekten bundan daha iyisini yapamayız."
Virüs mutasyona uğramaya devam edecek ve hem mevsimsel hem de coğrafi kümelerde salgınlar olmaya devam edecek, ancak "vaka sayıları üzerinde panik yapmak, yersiz paniği sürdürmek için bir reçetedir" dedi.
Delta'nın ardından bağışıklık
Bhattacharya, pandemi öncesi faaliyetlerin çoğuna devam etmeye hazır. Kısa süre önce ilk yurtdışı gezisini İngiltere'ye yaptı ve "maskeyle bile harikaydı" dedi.
Gandhi de Delta varyantı kadar korkutucu ve tehlikeli olduğu sonucuna vardı, "Delta varyantı deli gibi bağışıklığa neden olduğu için pandeminin zirvesindeyiz. Delta bir kasırga gibi geliyor ama gidiyor, arkasında çok fazla bağışıklık var."
Hızlı yayılması ve bazı insanlar üzerindeki şiddetli etkisi korkutucu olsa da, Delta varyantının gizli bir faydası var: Gandhi'ye göre, gelecekteki varyantların daha ölümcül olma olasılığını azaltıyor.
Gandhi, Covid ortadan kalkmayacak - "onu kapacağız" diyor - ancak bağışıklık arttıkça virüs daha az zarar verecek. İnsanlar soğuk algınlığı veya griple olduğu gibi bununla da uzlaşacaklar.
Gandhi, şu anki en büyük sorunun korku olduğunu, "her iki tarafta da pandemiye karşı aşırı korku" olduğunu söyledi. "Demokratlar ölüm oranını abartıyor ve Cumhuriyetçiler bunu hafife alıyor."
Bilim insanı, "Bu, normal yaşama dönüşü engelleyen psikolojik ve politik engeller üretiyor" diye de ekliyor.
Son anketler, çoğu Amerikalı'nın pandemi algısının bu yaz, Delta varyantı baharın iyimserliğini ortadan kaldırmasıyla belirgin şekilde değiştiğini gösteriyor.
Nisan ve Ağustos aylarında yapılan NBC News anketlerinde, Amerikalıların koronavirüsün en kötüsünün geride kaldığını söyleyenlerin oranı yüzde 61'den yüzde 37'ye düştü.
Gandhi, sorunun bazı Demokratların grip mevsiminde katıldıkları faaliyetlere tereddüt etmeden devam etmeye direnmelerinde ve bazı Cumhuriyetçilerin kalabalık kapalı alanlarda aşı yaptırmayı veya maske takmayı reddetmesinde yattığını söyledi.
"En mavi eyaletlerden birinin en mavi şehrinde yaşıyorum ve virüse karşı bu derin korkunun, karantinaların olağanüstü kabulüne ve okulların kapalı tutulmasına yol açtığını görüyorum" dedi.
Ancak Gandhi, vaka sayıları düştükçe bu tereddütlerin hızla ortadan kalkabileceğini söylüyor.
Joker çocukların aşılanması mı?
Julie Swann, Gandhi'yi normal hayatın nasıl ve ne zaman geri dönebileceği konusunda aşırı iyimser olarak görüyor.
Kuzey Carolina Eyalet Üniversitesi'nde Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine H1N1 salgını konusunda tavsiyelerde bulunan sistem mühendisi Swann, "Yanılıyor" dedi. "Umarım söylediğinden daha uzun sürer çünkü bu çok daha güvenli olur."
Şimdilik, Swann tekrar yurt içinde seyahat etmeye başladı, ancak çocuğu aşılanana kadar, muhtemelen önümüzdeki Şubat ayına kadar yurt dışı seyahatine çıkmayı veya bir partiye gitmeyi hayal edemiyor. "Bu, tüm maçı değiştirir" diyor.
Joker, yetişkinler için olduğu gibi, çocukların da hızlı ve yaygın olarak aşılanması.
Roman yazarı ve eski New York Times muhabiri Alex Berenson, aşılar, maskeler ve diğer bu tür politikleştirilmiş halk sağlığı önlemleri üzerindeki ulusal bölünmenin, pandeminin ABD'de devam etmesinin nedeni olabileceğini söyledi.
Berenson'un aşıya karşı kışkırtması, aşı olmayı reddeden birçok kişi için popüler bir yardım kaynağı haline geldi, ancak aynı zamanda şirketin "COVID-19 yanlış bilgilendirme kurallarımızı tekrarlayan ihlalleri" nedeniyle Twitter'dan kalıcı olarak yasaklanmasına neden oldu.
Berenson bir oyun sonu arayışı hakkında "Politik olarak oraya nasıl gideceğimizi bilmiyorum" dedi. "Kafamızın çok karışık olduğu bir zamandayız."
Okurlarının "COVID ile işi çoktan bitti. Şahsen ben aylardır maske takmıyorum ve aşı olup olmadığım konusunda kimse bana hiçbir yerde meydan okumadı" dedi.
Ancak "belli ki çok sayıda Amerikalı farklı hissediyor" diye ekledi. "Süresiz hükümet kısıtlamaları altında yaşamaktan mutlular... Bu iki nüfus rahatça var olamaz. Bu tıbbi bir sorun değil. . . Bu siyasi ve sosyal bir sorun ve siyasi olarak çözülmesi gerekecek, sanırım."
Gelecek başkanlık seçimi?
Berenson, Amerikalıların şu anda maske zorunluluğu, temaslı takibi veya aşı pasaportu olmadan normal hayata dönebileceklerine inandığını söyledi.
Ancak ona göre "yapılabilecek" ve "irade" farklı ve normal yaşama dönme konusunda herhangi bir fikir birliği gelişmeden önce 2023'ün sonları veya - belki bir sonraki başkanlık seçiminden sonrayı- göreceğiz.
Stanford profesörü Bhattacharya, virüsün yarattığı korku ve endişeyi azaltma konusundaki herhangi bir fikir birliğinin, siyasi kampanyalardan ziyade halk sağlığı kampanyalarından ortaya çıkma olasılığının daha yüksek olduğunu söyledi.
Amerikalıları aşılanırlarsa birçok pandemi öncesi faaliyete geri dönebileceklerine ikna etmek halk sağlığı yetkililerine bağlı, dedi.
Örneğin Bhattacharya, bu sonbaharda bizzat ders vermeyi dört gözle bekliyor ve Stanford'un kampüsteki herkesin aşı olmasını gerektirdiği için öğrencilerle mutlu bir şekilde buluşacağını söyledi.
Buna karşılık, Emanuel Penn de yüzyüze öğretmenlik yapmak için geri döndüğünde, aşı ve maske zorunluğu olmasına rağmen "gerginim" diyor.
"Sürekli test olacağım, öğrenciler test edilecek ve sınıfa bir HEPA (hava) filtresi getiriyorum ve hala uzun süreli COVID konusunda biraz gerginim. Bunun yönü konusunda hala net değiliz. Zirveye ulaşmış olmamız makul, ancak diğer mutasyonların daha da verimli olması da makul."
Emanuel, "İnsanlar bu şey için 18 aydır oldukça tükenmiş durumdalar" derken ekliyor:
"Ve yorgunluk, yaşadığımız hızlı tahterevalli yüzünden daha da kötüleşti - maskelerinizi çıkarın, tekrar takın. Her şey çok kafa karıştırıcı ama dürüst olmak gerekirse: Ne zaman olduğunu bilmiyoruz. Nasıl olduğunu biliyoruz. Başka bir şey bilmiyoruz."
(PT)