Nartan ve Anadiller

Yıllar önce, genç bir karı koca çocuklarının bir rahatsızlığı için muayenehaneme gelmişlerdi. Nartan isimli bu şirin çocuk muayene olmakta biraz isteksizdi.

Anne babası,'Çerkesçe konuşursan daha rahat muayene edebilirsin" dedi. İlginç bir şekilde çerkesçe konuşunca beni daha rahat ve güvenli bulmuş ve daha rahat diyaloğa girmişti. Nartan o zamanlar 2 -3 yaşlarında ve kendi yaş grubuna uygun bir Çerkesçe konuşuyordu. Ailesine bunu nasıl başardıklarını sorunca, evde kendisi ile sadece Çerkesçe ile konuştuklarını belirtiler.

Nartan belli aralıklar ile gözlük kontrolleri için sürekli muayenehaneme geldi ve ben her gelişinde onunla sürekli Çerkesçe konuşarak rahat diyalog sağladım. Çerkesçe konuşmamdan dolayı bana olan yakınlığında açıkça hissediyordum.

Böylece bir kaç yıl geçti. Bir gün yine son kontrollerden biri için geldiklerinde, her zamanki gibi ben yine Çerkesçe ile konuşunca, bana ilk defa Türkçe olarak karşılık verdiğini gördüm. Tekrar tekrar her seferinde Çerkesçe sorular sormama rağmen  anadiliyle konuşturamadım. Hem üzüldüm hemde hayal kırıklığına uğradım tabii.

Anne ve babası, son zamanlarda bütün uğraşlara rağmen artık Nartan'ı Çerkesçe konuşturamadıklarını söylediler. Neden belli idi, Nartan büyüyüp oyun çağına gelmiş ve sokak arkadaşlıkları başlamıştı ve bu şekilde hakim kültür ve dilin hakimiyet alanına girmişti. Ailenin koruyuculuğu ve dış etkilerden izolasyonu sona ermişti.

Nartan'ın başına gelenler sadece bir örnekti ve hakim dil ve kültürün içinde yaşayan bir çoklarının da başına gelenlerin aynısıydı. Burada aile kendine düşeni yapmıştı ama kaçınılmaz bir sondu bu. Bu anlatılanlar 25 sene öncesindeydi.

Günümüzdeki iletişim ve etkileşim araçlarının çok fazla arttığını da düşünürsek, az sayıda ve dağınık yaşayan halkların bu arada çerkeslerin de anadillerini korumalarının gittikçe daha da ne kadar zorlaştığı açıkça ortaya çıkar. Ve aynı zamanda, tüm anadiller gibi Çerkesçenin de varlığını sürdürebilmesinin, bir anavatan, bu anavatanda bir nüfus yoğunluğu ve, bu dili sahiplenen ve kullanan bir devlet mekanizmasının varlığı gibi ancak birçok faktör ve bileşenin bir arada olması ile ancak mümkün olduğu gerçeğini ortaya koyuyor.

Her şeye rağmen, sonradan unutacak olsalar bile, Nartan'ın anne babasının da yaptığı gibi, çocukların ilk duyacağı ses yine de anadilleri olsun. (YT/APA)

Anadilinde Sağlığa Erişim Hakkı ve Tanıklıklar

DR. ÇİÇEK CENGİZ ŞAKİROĞLU: Başka Bir Ülkede "Hastayım" Diyememek...

DR. ADNAN SELÇUK MIZRAKLI: Hastanın Hikayesini Bilmeden İletişim Kuramazsınız...

ERKAN KAYILI: Paris'te Anadilinde Doktorla Konuşamayınca

DR. YAKUP TEMEL: Nartan ve Anadiller