"Muzır Neşriyatın Muzırlıkları"
Uluslarası PEN ve PEN Türkiye'nin ortaklaşa düzenlediği "Söze Özgürlük" Edebiyat Paneli'nin teması "Muzır Neşriyatın Muzırlıkları"ydı.
Oturum başlamadan önce Pen Duygu Asena Ödülü, "İnancın Sınandığı Zor Mekanlar: Hücreler" adlı kitabı nedeniyle hapis yatan ve hapisten yeni çıkan Nevin Berktaş'a verildi.
Ödülünü, bu yıl Uluslarası Basın Enstitüsü'nün (IPI) "Basın Özgürlüğü İçin Diyalog Ödülü" ne layık görülen Zeynep Oral'dan alan Berktaş, "Ödülü 12 Eylül hapishanelerinde, ölüm oruçlarında ve sokak ortasında katledilenler adına alıyorum" dedi ve ekledi:
"Büyük bir dayanışma sayesinde beni hapisten erken çıkartmak zorunda kaldılar. Bugün bu ödülü dayanışmanın bir ürünü olarak alıyorum"
Kolaylaştırıcılığını Elif Bereketli'nin yaptığı panelin ilk oturumunda Belge Yayınları'nın sahibi Ragıp Zarakolu ve avukat Haluk İnanıcı konuştu.
"Kuruldakiler hem muhbir hem bilirkişi"
İnancı, Muzır Kurulu'nun 1927'de oluşturulduğunu ama esasen 1986'da Darbe rejimi ile değişiklik yapılarak işlevsellik kazandırıldığını söyledi.
"10 kişilik kurulda Bakanlıklardan, gazete cemiyetlerinden ve diyanetten de temsilci var. Kuruldakilerin iki görevi var; çıkan yayınları muzır ve müstehcenlik açısından resen inceleyip ihbar etmek ve yayınla ilgili açılacak davada bilirkişi olmak. Yani hem muhbir hem bilirkişi."
İnanıcı, yasanın kendisinin sorunlu olduğunu ancak uygulamada daha da büyük sıkıntılar yaşandığını söyledi.
"Muzır Kurulu yasa emretmemesine rağmen edebi eseri alıyor, küçükleri korumak amacıyla muzır, müstehcen cümleler arayıp yeni bir metin hazırlayıp işte suç diyor. Biz uzun yıllar bu romanın kendisi değil, sizin metniniz diyip savunma yaptık."
"Yasaklama değil, kısıtlama yapılabilir"
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) çocukları korumak adına aldığı kararlarından örnekler veren İnanıcı, AİHM'in yasaklama değil belli ksııtlamalar getirdğini belirtti.
"AİHM pornografi içeren durumlarda devletlerin çocukları korumak için bazı önlemler alması gerektiğini kabul eder. Ama bu kısıtlamaları katı kurallara bağlar.
Şunları sorar: 'Yasa demokratik tolum gerekliliklerine uygun mu ?, 'Eğer uygunsa öngörülen sakınca başka yollarla giderilemiyor mu ?' Mesela müstehcen bir filmi 12'de göster deme imkanın varsa filmi yasaklamana gerek yok gibi. "
"Muzır tanımı yapılmalı"
İnanıcı Türkiye'deki Muzır Kurulu'nun lağvedilip farklı bir düzenlemeye gidilmesi gerektiğini söyledi.
"Yasa Milli Eğitim mevzuatına atıf yapıyor; bu mevzuatla her şeyi yasaklayabilir. Bu kaldırılmalı. Kurul lağvedilmeli, tespiti yargı organı yapmalı. Çok net 'Muzır' tanımı yapılmalı. İnsanlar önceden neyin suç olduğunu bilmeli. Yasalara uymayanlara hapis değil, para cezası verilmeli."
"Ulusal savaş dedim, komünist propagandası oldu"
İkinci konuşmacı Ragıp Zarakolu, 1980'lerde çocukların cinsellik yanında sınıfsal içerikli yayınlardan da "muzır" diyerek "korunduğunu" söyledi.
"80'lerde alternatif, özgürlükçü eğitim ve çocuk edebiyatı kitapları yayınlayan Gözlem Yayınevi, sınıfsal içerikli yayın yaptığı gerekçesiyle kapatıldı. Bir daha da o tarz çocuk kitapları yayınlayan yayınevi olmadı."
Zarakolu, 1971'de 21 yaşındayken yazdığı yazıdan dolayı yargılanmasını şöyle anlattı:
"And Dergisi'ndeki yazımda 'Vietnam Savaşı'nı ulusal savaş diye tanımladığım için yargılandım. Bilirkişi olan profesör Vietnam'daki savaşçıların komünist olduğunu ve ulusal savaş yapamayacağını bu yüzden de benim komünizm propagandası yaptığımı söyledi. Bir profesörün böyle düşünebilmesi de akademinin utancıdır." (NV/ŞA)