Meraklı çocuklar aşıyı öğreniyor: Virüs bizden korksun!

Fotoğraflar: pixabay ve "Meraklı Çocuklar İçin Aşı Rehberi" kitapçığı kapağı.

7 yaşındaki Yiğit aşı olmaya gittikleri sırada aşıdan korkan arkadaşı Çınar'ı cesaretlendirmek için şöyle diyor: "Korkma, aşı bizden korksun."

Ama kliniğe gidip de aşı olduktan sonra aslında bunda korkulacak bir şey olmadığını görüyorlar ve Yiğit hemen değiştiriyor sözünü: "Asıl şimdi virüs bizden korksun!"

Aşılar bizi yakınlaştırır

Aşı, virüs, antikor...  Ne çok kelime, kavram girdi hem yetişkinlerin hem de çocukların hayatına. Bu kavramlar kimisi için hâlâ netleşmiş değil. 

Henüz çocuklar için COVID - 19 aşısı uygulamada olmasa da onlar da tüm dünyanın gündeminde aşı olduğunun farkındalar. Dünya Sağlık Örgütü, "Dünya Aşı Haftası"nın bu yılki temasını "Aşılar bizi yakınlaştırır..." olarak belirledi. 

Cesur bir hayal gücünün ürünü!

Aşının sadece COVID-19 salgını için değil pek çok salgın hastalıkta ne kadar önemli bir rol oynadığını göstermek adına "Meraklı Çocuklar İçin Bir Rehber: Corona Virüs" kitapçığı yayınlandı.

Hayatımızı her yönüyle etkileyen koronavirüs salgınının henüz yeni başladığı geçen yıl İnformel Eğitim-çocukistanbul, uluslararası partneri İtalyan PLEIADI'nin hazırladığı "Meraklı Çocuklar İçin Bir Rehber: Corona Virüs" kitapçığının ardından bu sefer de "Meraklı Çocuklar İçin Bir Rehber: AŞI"yı çocuklarla buluşturdu.

"Aşı bizi hastalıklardan nasıl korur, Bağışıklık sitemimiz nasıl çalışır? Hangi hastalıklar için aşılarımız var? İlk aşı ne zaman bulundu? Virüs/Antikor gibi soyut kelimeler ne anlama geliyor?" gibi soruların cevaplarının yer aldığı kitapçığın ilk sayfalarında ise ABD'li filozof John Dewey'nin şu sözü karşılıyor bizi: "Bilimdeki her büyük ilerleme, cesur bir hayal gücünün ürünüdür."

Bir kız çocuğunun büyükannesinin kolundaki çiçek aşısı izini görüp merak etmesiyle başlıyor hikaye: "Büyükanne kolundaki yara izi ne?"

Büyükanne de, "Bu sadece bir yara izi değil, arkasında 200 yıldan da eski meraklı ve becerikli genç bir doktorun hikayesi" diyor ve bizi 1796'nın İngilteresi'nde yaşayan bilim insanı Edward Jenner ile tanıştırıyor. 

Vapur iskeleleri, metro duraklarında 

İstanbul Kent Konseyi işbirliği ile yayına hazırlanan kitapçık, online olarak da yayınlandı.10 bin adet basılan kitap, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin desteğiyle de İstanbullu çocuklara ulaştırılacak. Vapur iskeleleri, metro duraklarına bırakılacak hatta süt dağıtım kanallarıyla beraber hediye edilecek.

Aşı haftasının başladığı gün olan 24 Nisan'da çevrimiçi bir etkinlikle tanıtılan kitabın editoryal desteğini Gebze Teknik Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü'nden Prof. Dr Uygar Tazebay yaptı. PEIADI Bilim İletişimi Direktörü ve Proje Sorumlusu Lucio Biondaro, İstanbul Kent Konseyi Başkanı Tülin Hadi ve virüs bilimci Prof. Dr. Selim Badur'un da katıldığı etkinliğe 9 yaşındaki Mustafa Kerem Akar, 10 yaşındaki Nil Girgin, 7 yaşındaki Yiğit Ömer Ar ve 12 yaşındaki Rüya Yiğit de soruları ve yorumlarıyla katkı sağladı. 

"Yetişkinler için de yol gösterici"

Tazebay, kitapçığın aşı konusunun tam can alıcı noktasına değindiğini söylüyor. Sadece çocuklar için değil, büyükler için de açıklayıcı bir kitapçık ve metin olduğunu aktaran Tazebay, büyük aile bireylerinin de bu kitapçığı okuduğu zaman pek çok şeyin netleşeceğini düşünüyor. Çocukların bu tip çalışmalarla buluşmasının da bilime olan inançlarını yükselteceği görüşünde.  

"Evrim ders kitaplarında yok, ama iki aydır mutasyon konuşuyoruz"

Aşı kabulünü ve aşılara olan güveni arttırmak, aşı tedirginliğini aşmak için de yol gösterici bir rehber bu. Prof. Badur da aşı karşıtlığı için çalıştığını aktararak şunları söylüyor: 

"Aşı karşıtlığı aslında ülkeden ülkeye kültürden kültüre değişiyor. Neoliberal politikalarla aşı karşıtlığı çok farklı bir boyut kazandı. Herhangi bir bilimsel kanıt olmayan fikirler yükselmeye başladı. Pandemi döneminde aşı karşıtlığı ve komplo teorileri birlikte gidiyor. Türkiye'de ise evrim kuramı ders kitaplarından çıkarıldı ama herkes mutasyon ve varyantları konuşuyor. Mutasyon basite indergersek, bu demek aslında."

İki dilli kitapçık

İnformel Eğitim-çocukistanbul'dan Sibel Çetingöz kitap ile ilgili "'meraklı çocuklar' bizim anahtar kelimemiz oldu" diyor.  

"Çocuklar için soyut olan bu kavramlarla ilgili, onların anlayabileceği dilde meraklarını mümkün olduğunca gideren bir rehber oluşturmaktı amaç. Ailelerin de aşıyı çocuklara hangi dille anlatacaklarına dair yardımcı materyal hazırlamak da başka bir amacımızdı."

Hem İtalyanca hem de Türkçe olarak iki dilli yayınlanan kitabın bu iki dilli oluşuyla ilgili de şunları söylüyor:

"Pedagojik bir dille anlatmanın yanı sıra kültürel bir değişimi de vurgulamak istedik. Hedeflerden biri de çocukların kendilerini yalnız hissetmemeleri. Salgının, dünyadaki bütün çocuklar için bir zorluk olduğunu vurguluyor."

Otizmli ve görme engelliler için de yayınlanacak

Lucio Biondaro ise rehberin 34 dile çevrildiğini ve dünyada 2 milyon ailenin indirdiğini belirtiyor. Aşıya güveni artırmak için bu rehberi yayınladıklarını söyleyen Biondaro, ayrıca otizmli ve görme engelli çocuklar için de çevirilerinin yapılacağını aktarıyor.   

Çocuklar neler söylüyor?

Peki, çocuklar neler söylüyor aşı, virüs ve "Meraklı Çocuklar İçin Bir Rehber: AŞI" kitapçığıyla ilgili:

Nil: Çiçek aşısının nasıl yapıldığını öğrendim. Virüsün Latince'de zehir demek olduğunu öğrendim, bu çok ilginç geldi. Çiçek aşısının 1980'de ortadan kalktığını bilmiyordum mesela. 

Kerem: Bu kitap çok bilgi veriyor. Kitaptaki kızın babaannesinin kolundaki yara iziyle başlaması çok ilgi çekici olmuş. Bilimde Latince kullanıldığını öğrendim. 

Yiğit: Bilim insanlarına teşekkür ederim, çok güzel yazmışlar, iyi bilgiler var kitapta. Çınar diye arkadaşımla aşı olmaya gitmiştik, aşı bizden korksun demiştik. Ama aşı olduktan sonra anladık ki virüs bizden korksun. Çocuklar aşı olurken korkuyorar ya, aslında aşılar için üzerine ayıcıklar, şekiller yapsalar kormazlar belki, daha iyi olmaz mı?

Rüya: Şu an dünyamızı koronavirüs sardı ama 200 yıl önce de dünyayı başka virüslerinsardığını öğrendim kitaptan. Ve aşı sayesinde bundan kurtulduğumuzu öğrendim. 

"Meraklı Çocuklar İçin Bir Rehber: AŞI"ya ulaşmak için burayı tıklayın.

(AÖ)