Kıyıların yüzde 84,5’i insan etkisiyle bozuldu

* Fotoğraf: Pixabay

Queensland Üniversitesi’nden uzmanlar, insanlar tarafından tahrip edilen ve hiç el değmemiş kıyı bölgelerini tespit etmek için bir yürüttükleri çalışma kapsamında, insan faktörünün dünya çapındaki kıyı bölgelerine olumsuz etkisini haritalandırdı. 

Ayrıntıları Conservation Biology dergisinde yayımlanan araştırma, küresel ölçekte acil kıyı rehabilitasyonu ve korunması ihtiyacı olduğunu ortaya koydu.

Bilim insanları, 2013’ten bu yana dünya genelinde yüzde 15,5 kıyı bölgesinin bozulmadan kaldığını ve bozulmayan en geniş kıyı bölgesinin Kanada’da olduğunu tespit etti. Kanada'yı Rusya ve Grönland izledi.

Yüzde 84,5'i insan eliyle bozulan kıyıların yüzde 47,9’unda ise bozulmalar o kadar yüksek ki artık orijinal haline geri döndürülmesi imkansız.

En çok zararı savanlar ve mercan resifleri görüyor

Üniversiteye bağlı Yeryüzü ve Çevre Okulu’ndan Brooke Williams, deniz otları, savanlar ve mercan resifleri bulunan kıyı bölgelerinin insan baskısına sahip en yüksek alanlar olduğunu kaydetti.

TIKLAYIN - Dünyada mercan resifinin yüzde 14'ü yok oldu

Williams çalışma kapsamında ücretsiz bir veri setinde derlenen bulguların, insanlığın Dünya’nın değerli kıyı ekosistemleri üzerindeki yaygın etkileri hakkında değerli bilgiler sağladığını söyledi. 

“Bozulmadan kalan kıyı bölgelerini korumak ve bozulmuş olanları eski haline getirmek istiyorsak hızlı ve kararlı şekilde hareket etmemiz gerekiyor”

Tahribat insan sağlığını tehdit ediyor

Hükümetleri, söz konusu bozulmamış kıyı bölgelerini korumaya ve bozulmuş olanları restore etmeye çağıran Williams, şöyle devam etti:

“Bu bölgelerin bozulma hızı, yalnızca kıyıdaki türler ve habitatlar için değil, aynı zamanda dünyanın dört bir yanındaki kıyı bölgelerinde yaşayan sayısız insanın sağlığı ve ekonomik güvenliği için de büyük tehditler oluşturuyor.”

Bilim insanlarından hükümetlere çağrı

Araştırmaya katılan Queensland Üniversitesi’den Dr Amelia Wenger de hükümetleri korumaktan sorumlu oldukları bu alanlarla ilgili uyararak bozulmuş olanları restore etmeye çağırdı ve şunları söyledi: 

“Bu kıyı bölgelerinde biyoçeşitliliği ve ekosistem hizmetlerini korumanın ne kadar önemli olduğunu zaten biliyor olsak da bu bozulmanın ne kadar hızlı ve ne kadar yayıldığını açıkça görebilmek gerçekten ufuk açıcı.” 

Kıyılar neden önemli?

Kıyı; suyun aşındırma, biriktirme ve yığma yapmasıyla oluşan yer şeklidir. Kıyılar okyanus, deniz, göl akarsu gibi her türlü suyun çevresini kaplayan yatay ve dikey kapsamı olan, suyun oluşturduğu kumsal, çakıl depoları, bataklık ve sazlıkları da kapsar.

Karanın denizle buluştuğu kıyılar gezegenin işlevselliği, biyolojik çeşitlilik ve milyarca insanın geçim kaynağı olması bakımından kritik önem taşır.

Dünya nüfusunun yüzde 74’ü de kıyıdan 50 kilometre uzaklıkta yaşıyor ve insan faktörünün kıyılara oluşturduğu baskı hayli ağır. 

Örneğin Türkiye; Karadeniz'de bin 785, Marmara Denizi'nde bin 89, Ege Denizi'nde 2 bin 805, Akdeniz'de bin 577 ve bütün adalarda ise bin 67 kilometre deniz kıyısına sahip.

Ancak bu kıyıların birçoğu, sanayi ve turizm yatırımı, su ürünleri üretimi, konut, liman, iskele yapımı gibi değişik amaçlarla kullanılıyor ve bu durumun sonucunda yoğun yapılaşma nedeniyle doğal yapı bozuluyor.

(TP)