Kıbrıs'ta Önce Askerlik Sonra Seferberlik

Kuzey Kıbrıs'ta askerlikten sonra uygulanan her yıl bir gün seferberlik uygulamasına katılmadığı ve para cezasını ödemeyi reddettiği için dün (26 Temmuz) askeri mahkeme karşısına çıkan Yeni Kıbrıs Partisi (YKP) Yürütme Kurulu Sekreteri Murat Kanatlı'nın davası 29 Eylül tarihine ertelendi.

Savaş çıkması durumunda da savaşın tarafı olmayacağını ifade eden Murat Kanatlı, bu nedenle seferberlik görevini yerine getirmesinin anlamsız olacağını söyledi.

Kuzey Kıbrıs'ta üç askeri yapı var

Kanatlı'nın yaşadığı süreçten yola çıkarak Kuzey Kıbrıs'taki askerlik uygulamalarını merak ettik.

Kanatlı, bianet'e yaptığı açıklamada, Kuzey Kıbrıs'ta Kıbrıs Türk Alayı, Barış Kuvvetleri ve Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı olmak üzere üç askeri yapı olduğunu ifade etti.

Kıbrıs Türk Alayı: 1960'lardan kalma yapısını koruyan Kıbrıs Türk Alayı, adadaki diğer birliklerle iletişimini tamamen Genelkurmay Başkanlığı üzerinden kuruyor.

Kıbrıs Türk Alayı'nın komuta kademesi Genelkurmay tarafından belirlenirken bünyesinde 650 asker görev yapıyor.

Barış Kuvvetleri: Bu birlik Türkiye'den gönderilen 40 bin civarı askerden oluşuyor. Murat Kanatlı, bu birlikte görev yapan subayların bir bakıma "dış görev" olarak Kuzey Kıbrıs'a atandığını, Kuzey Kıbrıs'ın "savaş bölgesi" olarak kabul edildiği için subayların fazladan maaş aldıklarını söylüyor ve ekliyor: "Burada önemli olan nokta, buradaki asker sayısı özellikle fazla tutuluyor ki, daha fazla subay atanabilsin."

Subaylar, en az iki dönemi Kuzey Kıbrıs'ta "rehabilitasyon" olarak geçirdikten sonra Türkiye'ye dönüyor.

Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı: Kuzey Kıbrıs vatandaşlarının mecburi askerlik yaptığı Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı'nda görevli asker sayısı sürekli olarak değişiyor. Ancak her dönem ortalama beş bin civarı askerin bu birlikte askerlik yaptığı tahmin ediliyor.

Üniversite mezunu Kuzey Kıbrıs vatandaşlarının, yüksek lisans ve doktora yapmaları durumunda 34 yaşına kadar askerliklerini erteleme hakları bulunduğunu söyleyen Kanatlı, bu kişilerin görünürde 12 ay "yedek subay" olarak askerlik yaptığını söylüyor.

Ancak katılımın düşük olması nedeniyle "yedek subay" olarak kışlaya girenlerin çoğunlukla çavuş statüsünde askerlik yaptığını vurguluyor.

Kuzey Kıbrıs'ta üniversite mezunu olmayanlar da tıpkı Türkiye'deki gibi 15 ay askerlik yapıyor.

"Amaç militarizmi canlı tutmak"

Kıbrıs'ta "savaş hali"nin devam ettiğinin iddia edilmesi nedeniyle, erkekler yılda bir gün seferberliğe çağrılıyor.

Bu uygulamadaki amacın eldeki yedek birliğin bir savaş durumunda ne kadar hızlı toparlanabildiğini görmek olduğunu söyleyen Kanatlı, ancak esas amacın militarist yapıyı insanlara tekrar ve tekrar hatırlatmak olduğu görüşünde.

Seferberlik nedir? Ne yapılır?

Seferberlik için Güvelik Kuvvetleri Komutanlığı'na gidildiğini söyleyen Kanatlı, bu komutanlığın subaylarının çok büyük kısmının Türkiye'den gelmesine ve Güvenlik Kuvvetleri Komutanı'nın da Türkiye Genelkurmay'ı tarafından atanmasına dikkat çekiyor.

Kuzey Kıbrıs Anayasası'nın geçici 10. maddesinde de "savaş hali" sürdüğü sürece polis ve benzeri kuvvetlerin hepsinin Türkiye'deki Genelkurmay Başkanlığı'na bağlı olduğunu hatırlatan Kanatlı, seferberlik uygulamasının ayrıntılarını şöyle sıralıyor:

* Askerliğini yapan herkesi 40 yaşına kadar 5-6 periyoda bölerek yılda bir kez seferberliğe çağırıyorlar.

* Önceden nerede, hangi birlikte, hangi görevle askerlik yaptıysanız yine oraya gidip askeri üniformayı giyip bir günlük askerlik yapıyorsunuz.

* Burada önemli olan şu: Siz orada o kapıdan giriyorsunuz ve üniformayı giyip elinize silahı alıyorsunuz. Bir gün de olsa, bu her yıl tekrarlanan bir savaş hazırlığıdır. Sizi devamlı olarak savaş olabilir paranoyasıyla teyakkuz halinde tutmaya çalışıyorlar.

* Sadece insanlar değil, askeriye tarafından kayda alınmış cip, kamyonet gibi araçlar da seferberlikte çağrılıyor.

* Oraya gittiğiniz zaman uygun adım yürümek, atış talimi yapmak gibi şeylerin yanı sıra askerlikte hangi görevde yer aldıysanız, o görevleri tekrar hatırlıyorsunuz. Ancak yaşını başını almış insanlar karşısında komutanların çok da sözü geçmiyor.

* Bu durum Güney Kıbrıs'ta da var. Ancak orada yılda üç-dört gün sürüyor.

Vicdani ret hareketi "seferber" olmuyor

İnsanların artık seferberliğe katılmamaya başlaması üzerine seferberliğe katılmayanlar hakkında dava açmayı bıraktıklarını, onun yerine asgari ücretin belli bir kısmı oranında para cezası vermeye başladıklarını söyleyen Kanatlı, Kuzey Kıbrıs Vicdani Ret İnisiyatifi olarak bu parayı da ödemeyi reddettiklerini söylüyor.

Kuzey Kıbrıs'ta askerlik karşıtı faaliyetlere ilk olarak 1993'te Salih Askeroğlu'yla beraber başlamaya çalıştıklarını, ancak tamamen kapalı ve zor bir süreçte bu girişimin başarısız olduklarını söyleyen Kanatlı, 2008'de Kuzey Kıbrıs Vicdani Ret İnisiyatifi ile birlikte çalışmalarının tekrar başladığını anlatıyor.

Yaklaşık bir yıllık çalışma sonucunda kampanya yapabilecek aşamaya geldiklerini söyleyen Kanatlı, ilk olarak 2009 yılıyla birlikte seferberliğe katılmadıkları için gelen para cezalarını ödememeye başladıklarını ifade ediyor.

Haziran 2011'de yargılanmaya başladıklarını, ancak mahkemenin yapacak çok bir şeyi olmadığı için bu davalara bakmak istemediğini, bu nedenle devamlı olarak duruşmaları ertelediğini söylüyor. (EKN)