KËTË TEKST NUK DO TA KUPTOJË ASKUSH!
Yə tχəλ a ċəċa a.Ša ɣa-la.na.w.mə.t za bza a.wádya-ba, za λamsá dəwa.wt.
Dunay ɣa t°axə´-bza ɣa a.ċʼanə za tə´t Tevfik Esenç 08.10.1992 gə´ dəwa.qʼa. Wana´ ɣafa t°axə´-bza a.bayna.wə.qʼa. A ċəċa.n Türkiye gə´ yə tχəλ a.mə.məs˙a.fa.n, a.mə.ša ɣa-la.fa.n, a.mə.tχə.fa.n.
08.10.1992 λáqʼala; š´ə.nanaw-warad, š´ə.mas˙a, š´ə.warada, š´ə.wadya.qʼa.n yə c°aɣ̅ °ə. Dunay ɣa´w.bza “na´-bza ɣa´ məṡ°a” txa´ž´ š´əx!
“yə´zaqʼala a t°axə´-bza a č´aqʼa´” a. qʼa´. qʼa´ Tevfik Esenç ala a č´aqʼa´...
Nëse një gjuhë zhduket, një popull vdes!
Si Komponentët Lidhjes së Drejtave të Gjuhës, Monitorimit dhe Raportimit (DHİBRA) viti 2020 Dita e Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare po e presim me popullin Ubıh i cili është depertuar nga Kafkazia në kohën e Perandorisë Osmane dhe e ka humbur gjuhën në Turqi.
Ata që kanë shkruar këtë tekst dhe nënshkrimet e të cilëve që gjënden në fund të këtij teksti askush nuk po mund ta kuptoje përkthimin e kësaj deklerate në gjuhën Ubıh. Sepse kjo gjuhë me vdekjen e Tevfik Esençit më datën 8 Tetor 1992 është varrosur nën dhe i cili ka qenë i fundit që mund ta fliste këtë gjuhë. Në këto toka humbëm gjuhën me përrallat, vajtimet, përgjumjet e tyre ...
Ne që punojmë për gjuhët e ndryshme dhe/ose shumësi gjuhësore në Turqi, me rastin e 21 shkurtit, i cili u shpall Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare më 17 Nëntor 1999 nga UNESCO ne u mblodhëm së bashku nga solidariteti i inicuar ndërmjet subjekteve të shoqërisë civile që janë të ndjeshëm për rëndësinë dhe kuptimin e gjuhës amtare, për zhvillimin e bashkëpunimit dhe miqësisë.
Si përbërës të një rrjeti që do të zgjerohet me pjesëmarrje të reja, ne i ftojmë të gjithë të monitorojnë nga afër çdo shkelje të të drejtave të gjuhës, të respektojnë dhe mbrojnë të gjithë gjuhën e tyre amtare.
Ndërsa e përshëndesim këtë ditë domethënëse me një thirrje të përbashkët, duam të theksojmë rëndësinë materiale dhe shpirtërore dhe vlerën pashoqe të të gjithë gjuhëve amtare për njerëzimin, veçanërisht për gjuhët e humbura, gjuhët e rrezikuara dhe gjuhët e pakicave.
Ne duam dhe avokojmë që pluralizmi të mbizotërojë në të gjitha fushat e jetës, në mënyrë që të hiqen pengesat për të gjitha gjuhët, që çdo individ të jetojë gjuhën e vet ashtu siç dëshiron, dhe shumësia gjuhësore shihet si një garanci e bashkëjetesës paqësore.
Gjuhët tona amtare ose përbërësit e rrjetit që veprojnë mbi shumësinë gjuhësore, ne u bëjmë thirrje të gjithëve që kanë të paktën një gjuhë amtare të jenë të ndjeshëm ndaj shkeljeve të të drejtave të tyre dhe të luftojnë për arritje të reja.
Për të mbajtur në vazhdimesi këtë ndjeshmëri dhe luftë, le të mbështesim aktivitetet e kryera me rastin e 21 Shkurtit Ditës së Gjuhës Amtare dhe të marrim pjesë në aktivitete që do të organizohen!
Gjithë gjuhëve të botës urime ‘Dita e Gjuhës Amtare’!
Agos Ermenice Ek, Aramyan Okulundan Yetişenler Derneği, Arap Alevi Gençlik Meclisleri, Aras Yayıncılık, Avesta Yayınevi, Avlaremoz Platformu, Bianet, Ehliddar, El Amaneser, Gazete Sabro, Gor Hemşin Kültür Dil Tarih Dergisi, Gürcü Dil Merkezi, Gürcü Haber Portalı, Gürcü Kültür Merkezi, Hemşin Kültürünü Araştırma ve Yaşatma Derneği, Heyamola Yayınevi, İsmail Beşikci Vakfı, İstanbul Arap Alevi Meclisi, İstanbul Kafkas Kültür Derneği, İstos Yayınevi, Jıneps Gazetesi, Kafkas Dernekleri Federasyonu, Kürt Araştırmaları Derneği, Laz Kültür Derneği, Medya Kitabevi, Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırma Derneği, Mızağe Dergi, Nor Zartonk, Ogni Dergisi, Peywend Yayınları, RUMVADER, Sefarad Kültürü Araştırma Merkezi, Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı, Süryani Dernekleri Federasyonu, Türkiye Kültürleri Araştırma Grubu, Uncire Dergisi, Vejiyaişê Tiji (Tij Yayıncılık), Weşanxaneyê Vateyî (Vate Yayınevi), Yaşam Bellek Özgürlük Derneği, 1864 Hafıza Merkezi. (KGS/APA)
* Arnavutçaya çeviren: Kamil Bitiş
** Dil Hakları İzleme Belgeleme ve Raporlama Ağı (DHİBRA) [email protected]