"İşten Çıkarılan Hakkını Arayamayacak"

Cenazeye gitmek istediği için işinden olan ve işe iade davası açmak için gereken 100 TL'yi ancak 2 Ekim'de toplayabilen Havva Kaya'ya, kanun değişikliği nedeniyle 616 TL masraf çıkarıldı. Kaya, bu parayı bulamadığı için dava da açamadı. Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) İstanbul Şubesi, tebliğin iptali için Danıştay'a başvurdu.

1 Ekim 2011'de yürürlüğe giren yeni Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 120. maddesine göre, "Davacı, yargılama harçları ile her yıl Adalet Bakanlığı'nca çıkarılacak gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarı, dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorunda."

İzmit Gebze'de bir inşaat firmasında, 700 TL net maaşla sekreter olarak çalışan Kaya, bir akrabasının cenazesine gitmek için izin istedi. Yazılı izin verilmeyen Kaya, sözlü izin alarak cenazeye katıldı. Ertesi gün "mesaiye gelmediği" gerekçesiyle iş akdi feshedildi. 33 yaşındaki Kaya, ailedeki tek çalışan ve annesiyle babasına bakmakla yükümlüydü.

5 Eylül'de işten çıkarılan Kaya, işe iade davası açabilmek için önceki kanuna göre gereken 100 TL'yi ancak 2 Ekim'de temin edebildi. Ancak kanun değişmişti ve dava öncesi yatırması gereken tutar 616 TL olmuştu. Bu miktarı ödeyemeyen Kaya, 5 Ekim'de işe aide davası açma şansını da kaybetti.

"Hak arama özgürlüğüne aykırı"

ÇHD İstanbul Şubesi avukatları, Danıştay'a "Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansı Tarifesi Tebliği"nin yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle yaptıkları başvuruda, Kaya'nın dava açma hakkının da iade edilmesi gerektiğini belirtti. Dilekçede, kanun değişikliğinin, "bireylerin adalete erişim, hak arama özgürlüğü, etkili hukuki yollara başvurma haklarını ortadan kaldırdığına" dikkat çekildi.

"Kanunun 120. maddesi ve bu maddeye dayandırılarak çıkarılan 'Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansı Tarifesi Tebliği' adalete erişimi ve yargı hizmetlerini ücretsiz yapmak bir yana çok yüksek harç ve avans ödeme zorunluluğu getiriyor. Bu düzenlemeyle, başta yoksullar olmak üzere, toplumun adalete erişimi imkansız hale geliyor."

Tebliğin 3. ve 4. maddelerine göre, dava açarken, "tebligat ve posta ücretleri, keşif giderleri, bilirkişi ve tanık ücretlerini" içeren gider avansının mahkeme veznesine yatırılması gerekiyor. Dilekçedeki hesaplamaya göre, dört yıldır asgari ücretle çalışan ve işinden çıkarılan bir işçinin 6 bin tutarındaki kıdem ve ihbar tazminatı alacakları için 926,40 TL ödemesi gerekiyor:

Taraf sayısının beş katı tutarında tebligat gideri: 60 TL

En az üç tanık için tebligat gideri: 18 TL

En az üç tanık için tanıklık ücreti: 90 TL

Bilirkişi ücreti: 300 TL

Keşif ücreti: 300 TL

Diğer işlemler: 50 TL

Peşin nisbi harç: 90 TL

Başvuru harcı: 18,40 TL

Toplam: 926, 40 TL

Dilekçede, "İşsiz kalan birinin yasal haklarını aramak için bu kadar yüksek avans ödemek zorunda bırakılması, o kişiyi dava açamaz hale getiriyor, 'Paran yoksa yargıyı meşgul etme' deniyor" ifadesi kullanıldı. (AS)