İstanbul'da Sürdürülebilir Ulaşım Seçenekleri Var mı?

Embarq Türkiye- Sürdürülebilir Ulaşım Derneği (SUD)Direktörü Arzu Tekir ile İstanbul’daki ulaşımı, toplu taşımayı bunun ne kadar “sürdürülebilir” olduğunu ve İstanbul için sürdürülebilir ulaşım önerilerini konuştuk.

Arzu Tekir İstanbul’daki ulaşımda erişebilirlikten, şehrin araçlara teslim edilmesine dek genel sorunları sıraladı. Toplu taşıma özelinde ise son zamanlarda yaşanan otobüs kazalarına dikkat çekerek denetim eksikliğinin altını çizdi.

İstanbul’da eşitlikçi, erişilebilir ve çevreci olan sürdürülebilir ulaşım için ise öneriler arasında bisikletin ulaşımın bir parçası yapılması, yürünebilirliğin iyileşmesi, deniz ulaşımına önem verilmesi gibi önerileri sıraladı.

İstanbul ulaşımında genel sorunlar

İstanbul'da toplu taşıma

İstanbul’da toplu taşıma karayolu, raylı ve deniz olmak üzere üç hatta gerçekleşiyor. İETT verilerine göre karayolu ulaşımda yüzde 85 ile en büyük paydayı oluşturuyor. Onu yüzde 13 raylı sistem ve yüzde iki ile deniz ulaşımı izliyor.

Kara

Metrobüs, İETT, özel halk otobüsü, Otobüs A.Ş., minibüs, taksi dolmuş, taksi ve servis karayolu için toplu taşıma araçları. Kara ulaşımında yolculuk payının en çoğunu servisler kapsıyor. Onu minibüs, özel halk otobüsü ve taksi izlerken Otobüs A.Ş. ile metrobüsün payı eşit şekilde onları takip ediyor. En az pay taksi dolmuşlarda.

Raylı

Toplu ulaşımda raylı sistem araçları metro, hafif metro, tramvay, tüneş-füniküler, nostaljik tramvay, teleferik ve marmaray. Metro yolculuk payı en yüksek olan raylı araç. Onu sırasıyla tramvay, hafif metro, marmaray, tünel-füniküler ve nostalik tramvay ile teleferik izliyor.

Deniz

Deniz ulaşımı ise İDO, şehir hatları ve özel tekne-motor ile sağlanıyor. Şehir hatları deniz ulaşımındaki payın yarısında fazlasına sahip. Onu özel araçları ve İDO takip ediyor.

Arzu Tekir, suyla bağı bu kadar yüksek olan İstanbul’da deniz ulaşımının yeterli olmaması, otopark yönetiminin, toplu taşımayla entegrasyonu sağlayacak şekilde olmamasını İstanbul ulaşımındaki genel sorunlar arasında sıraladı.

Dikkat çektiği diğer nokta ise erişilebilirlik:

“Fiziksel engelli, çocuklu, eşya taşıyan, yaşlı her bireyin toplu taşımaya erişimi yürüyen merdivenler, engelli asansörü eksikliği, standart olmayan kaldırım yükseklikleri, rampalar yüzünden çok meşakkatli.”

Arzu Tekir, araç sahiplik oranındaki hızlı artış, vatandaşların kısa mesafelerde dahi özel araç kullanmak istemesine dikkat çekti.

“İstanbul’u araçlara teslim ediyoruz. Bunun değişmesi gerek. Aracımız olsun ancak ihtiyacımız olduğunda kullanalım. İstanbul’da ortalama özel araç doluluk sayısı 2011 verilerine her beş koltuktan üçü boş. İstanbul trafiğinin yıllık maliyeti üç buçuk milyar dolar.”

Toplu taşımada sorunlar

Geçtiğimiz hafta şehir içi toplu taşımada sık kullanılan otobüslerin karıştığı kazalar gündemdeydi. Tekir, bu kazalar için “denetim eksikliğine” dikkat çekti.

Toplu taşımanın kullanımının arttırılması için ise standartlarının da yükseltilmesi, sistem performasının da çok yakın takip edilmesi gerektiğini anlattı:

“Örneğin; araçların bakımının yapılması, şoförlerin giyiminden, iletişimine, vardiya sürelerine dikkat edilmesi ve takibinin yapılması, sürücü eğitimlerine önem verilmesi çok önemli. Özellikle şoförlerin kurallara riayet ederek, güvenli bir şekilde araç kullanması, hız limitlerine dikkat edip etmediği de denetlenmeli.”

Sürdürülebilir ulaşım nedir?

Arzu Tekir sürdürülebilir ulaşımın ne olduğunu Avrupa Birliği, Ulaştırma Bakanlığı Konseyi’nin tanımıyla açıkladı:

“Sürdürülebilir ulaşım, tüm toplumun temel erişim ve gelişme ihtiyaçlarının güvenli bir şekilde karşılayan, insan ve ekosistem sağlığını dikkate alan bugünün ve gelecek nesillerin eşitliğini destekleyen; araç değil, insan odaklı ulaşım proje ve politikalardır."

Sürdürülebilir ulaşım çözümlerini ise erişilebilir, eşitlikçi ve çevreci olarak sınıflandırdı:

* Erişilebilirdir, farklı ulaşım alternatifleri sunar, ulaşım sistemlerinin etkin bir şekilde işletilmesini ve toplu taşıma sistemlerinin kalitesini yükseltecek ve yolcu memnuniyetini arttıracak, orta ve uzun vadeli sosyal, kültürel, çevresel ve insan sağlığına yönelik kalıcı çözümler sunar.

* Eşitlikçidir, farklı gelir düzeylerinden, yaş gruplarından, fiziki ve sosyo-kültürel gruplardaki kişilerin kent içinde iş, okul, hastane, şehrin sunduğu sosyal ve kültürel imkanlara erişimini sağlayacak ulaşım çözümlerini içerir.

* Çevrecidir, sürdürülebilir ulaşım çözümleri ile hava kirliliğinin önlenmesi, enerjinin verimli kullanılması hedeflenir.

İstanbul ve sürdürülebilir ulaşım

Peki İstanbul’da sürdürülebilir bir ulaşım sistemi var mı? ArzuTekir, fiyat entegrasyonu sağlanmış, akıllı ulaşım teknolojileri kullanılıyor, raylı sistemlere yatırım artıyor diyerek İstanbul’da iyi bir toplu taşıma altyapısı olduğunu söyledi.

“Sürdürülebilir ulaşımın çözümlerinden bilişim teknolojilerinin de kullanıldığı yenilikçi projeler olan araç paylaşım çözümleri, araçtaki boş koltukların doldurulmasını sağlayan ortak seyahat çözümleri de İstanbul da gündemimize girmeye başladı.”

Bunun yanında bisiklet ve yürümenin çok önemsenmediğine dikkat çeken Tekir pek çok metropol gibi İstanbul’un da hızlı kentleşme ve plansız şehircilik yaklaşımlarından olumsuz etkilendiğini anlattı:

“İstanbul’da bir araç ortalama 32 bin kere dur-kalk yapıyor, trafikte kaybedilen sure günde iki saat, trafik yoğunluğu en yüksek şehirlerden biri."

İstanbul için öneriler

Bisiklet

Arzu Tekir, Dernek olarak İstanbul’da sürdürülebilir ulaşım için önerilerinin başında bisikletin ulaşımın bir parçası olarak ele alınmasını söyledi.

“Evet, İstanbul yedi tepeli bir şehir, bir Amsterdam ya da Kopenhag olmasını beklemiyoruz ancak uygun olan bölgelerde toplu taşıma ile entegrasyonu sağlanarak trafik sorununun çözümünde katkı sağlayacaktır. Yatırım maliyetleri yüksek değil, ekonomik, çevreci, turizme ve istihdama da önemli katkı sağlayacak bir ulaşım yöntemi.”

Yürüme

Yürümenin de bir ulaşım türü olduğunu ve 2012 yılı hane halkı araştırmasına göre İstanbulluların yüzde 48'inin ulaşımını yaya olarak gerçekleştirdiğini belirten Tekir, yürünebilirliğin iyileştirilmesi, yayaların güvenli bir şekilde erişiminin sağlanmasının önemine dikkat çekti.

"Pek çok yerde gördüğümüz soluk yaya geçitlerinin dahi park yeri olarak kullanılması, araçlara yollara açıp çocuklu, yaşlı, engelli ya da engelsiz yayanın bol merdivenli üst geçitleri kullanmalarını beklemek, karşıdan karşıya geçerken yayalara gösterilen saygısızlık İstanbul'a yakışmıyor."

Metrobüs

Yolcuların binmek için zorluk çektiği metrobüs de Tekir’in önerileri arasında. Tekir, hızlı otobüs taşımacılığında metrobüsün öne çıkarılması gerektiğini söyledi. Tekir metrobüs ile 40 bin aracın trafikten çekildiğini anlattı.

“Yatırım maliyetlerinin, raylı sistem çözümlerine göre düşük olması, hızlı bir şekilde uygulamaya geçilebilmesi açısından desteklediğimiz ulaşım çözümlerinden.”

Deniz ulaşımı

Vapurlar sadece martılara simit atılıp hoş vakit geçirilen yerler değil. Tekir, İstanbul'da sürdürülebilir ulaşım için deniz ulaşımına dikkat çekti:

"Deniz ulaşımına önem verilmesi ve kıyıya paralel taşımacılığın, diğer ulaşım türleri ile entegrasyonun sağlanması ile trafiğin rahatlayacağını düşünüyoruz." (BK)

* Embarq Türkiye - (SUD) hakkında bilgi için tıklayın.