İntihar Saldırıları Ruhsal Bozukluktan Değil Düşmanlıktan

Bir insan nasıl intihar bombacısı olur? Onlarca, yüzlerce, binlerce insanı katletmeye nasıl karar verir? Bu insanları katletmek için kendini yok etmeye nasıl ikna olur? İntihar saldırısına giden süreç nereden beslenir?

Mersin Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı’ndan psikiyatrist Ayşe Devrim Çıngı Başterzi, bianet’in intihar saldırılarıyla ilgili sorularını yanıtladı.

Başterzi, “Burada bir ruhsal hastalık söz konusu değil. Beyinlerinin yıkanması da söz konusu değil” değil diyor, intihar bombacısının öldürdüğü insanların tamamını düşman olarak algıladığını belirtiyor.

Başterzi, bu tür saldırılar için tüm dünyada “intihar eylemi” ve intihar bombacısı” kelimelerinin kullanıldığını hatırlatırken, “canlı bomba” söyleminin insan bedeni savaşta kullanılan militer bir araçmış gibi bir algı yarattığını söyledi: “İntihar bombacısı dediğimizde ise şunu söylemiş oluyoruz: ‘bir insan kendi öleceğini bile bile bir yığın kişiyi katledebiliyor”.

“Hepsini düşman olarak algılıyor"

Başterzi, travma yaşayan, geçmişte kendi sevdiklerini, yakınlarını kaybeden, katliamlara şahitlik eden kişilerde intihar bombacısı olma olasılığının daha yüksek olabildiğini belirtiyor.

“Bir intihar eylemcisi profili çizmek çok da kolay değil. Ama içlerinde bulunduğu kültürde, şiddetin, düşmana zarar vermenin kutsandığını, intihar eylemlerinin kahramanlık kabul edilen önemli bir eylem haline getirildiğini biliyoruz.

“Bir intihar bombacısı bir yığın kişiyi yok ettiğini biliyor ama bu kişilerin hepsini düşman olarak algılıyor. Düşmanını yok ederek de arkada bıraktıklarına bir yol açtığını düşünüyor. Kendisine cennet kapısını açtığını ve benzeri şeyler düşünenler de olabilir.

“Bu kişiler özellikle çocukluk çağında çokça travmayla karşılaşmış olabiliyor. Bu travma karşısında hissettiği çaresizliği ve güçsüzlüğü böyle bir eylem yaparak, üstesinden gelerek atlattığını düşünüyor.

“Bu konudaki çalışmalara göre, örgüt içinde ötelenmek, yeterince kahraman bulunmamak gibi etkilerin de intihar eylemcisi olma kararını arttırdığı düşünülüyor.

“Yani travmayla kötü ve hastalıklı bir baş etme yolu. Ezilmişliğin öfkesiyle yakından ilişkili olduğu söylenebilir. Bu eylemin sonunda bir değer kazanacağını düşünmesi de önemliymiş gibi görünüyor.”

Neden Ortadoğu’da daha çok?

Başterzi, intihar eylemini yapmanın beyin yıkamayla açıklanamayacağını belirtiyor.

“İlaç veriliyor gibi şeyler söyleniyor sıklıkla. Ama bir insanın ilaçla bunu göze alması nadir rastlanabilecek bir şey. Bir hastalıklılık ya da kandırılmışlık hali yok, insanlar bunu eylemin meşruiyetine olan inançla yapıyor.”

Peki intihar eylemlerinin Ortadoğu’da daha sık görülmesi nasıl açıklanıyor?

“Ortadoğu’da bunun daha çok görünmesini genellikle bu kültürde şehitlik, şehadet gibi kavramların olmasına bağlıyorlar. Ama bir yandan da zaten birçok kayba uğrayan ve kaybedecek bir şeyleri olmayan kişiler arasında daha çok olduğu söyleniyor. Özellikle çocukluk çağında katliamlara şahit olanlar, daha sonra ağır bir şekilde intikam isteğiyle, kendini yok etme pahasına düşmana zarar vermeye gidiyor.” (ÇT)