İnternet’te İfade Özgürlüğü Kılavuzu
Ankara 12. Sulh Ceza Mahkemesi’nin 17 Ocak'ta koyduğu erişim yasağı kalktıktan bir gün sonra bu kez Sivas 2. Sulh Ceza Mahkemesi’nin 16 Ocak'ta verdiği bir karar uygulamaya sokulmuştu. Karar, görüntülerin kaldırılması üzerine kaldırıldı ve site dün (23 Ocak) akşam itibarıyla yeniden erişime açıldı.
"Atatürk'e hakaret" içeren görüntüler gerekçe gösterilerek dünyada milyonlarca ziyaretçisi olan youtube.com video paylaşım sitesine bir haftadır Türkiye'den erişim yasaktı.
İnternet’te ifade özgürlüğünün ilkeleri
Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın (AGİT) 20 Haziran 2006 tarihinde ortaklaşa yapılan bir çalışmayla yayımladığı "İnternet'te İfade Özgürlüğü"ne dair tavsiyeler İfade özgürlüğü kapsamında kalan konulara açıklık getiriyor.
Tavsiyeler şu sorulara yanıt getirmeyi amaçlıyor: İfade özgürlüğü kapsamında kaldığı sürece devletler, İnternet'te içerikleri denetlemeye çalıştıklarında nasıl bir temelde hareket etmeliler? Siteler filtrelenmeli midir? Yoksa, İnternet üzerindeki faaliyet gösteren yayınlar bunun için izin mi almalılar? İnternet'te teknik hizmeti üstlenenlerin sorumluluğu nedir?
RSF ve AGİT’ten altı temel ilke
Tavsiyelerin tüm devletleri ilgilendirdiğini açıklayan RSF, çalışmayı Dünya Bilgi Toplumu Zirvesi'ne de katkı oluşturması amacıyla duyurmuştu. Bildirge, şu altı temel ilkeye dayanıyor:
1. İnternet'te bilgi dolaşımını ilgilendiren her düzenleme Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi'nin 19. maddesinden tanımlandığı üzere ifade özgürlüğü ilkesini dayanmalıdır.
2. Demokratik ve şeffaf bir toplumda, her vatandaş İnternet üzerinden erişmek istediği bilgiye kendisi karar verir. İçeriğin hükümetlerce filtrelenmesi ve sınırlandırılması (rating) kabul edilemez. Filtreleri İnternet kullanıcılarından başkası yerleştiremez. Daha üst düzeyde (ulusal ve hatta yerel) bir filtreleme bilginin özgür dolaşımına aykırıdır.
3. Bir İnternet sitesine hükümet yetkilileri nezdinde kayıt zorunluluğu getirilmesi kabul edilemez. Televizyon veya radyo kuruluşları için geçerli olan frekans tahsis şartı, altyapısı sınırsız kaynaklara dayanan İnternet için geçerli değildir. Tersine, İnternet yayınlarına kayıt zorunluluğu, İnternet üzerinde dolaşan fikirler, düşünce ve bilgilerin baskı altında tutulması gibi bir tehlike yaratır.
4- İnternet'te teknik hizmet verenler, yargı kararı karşı gelmedikçe, basit bir içerik iletimi veya bir içeriği barındırmaktan sorumlu tutulamazlar. Bir sitedeki içeriğin yasal ve yasadışı oluşuyla ilgili kararı teknik servisleri değil ancak Yargı verir. Böylesi bir yargı prosedürü ise, şeffaflık ve sorumluluk ilklerini dayanmalı ve karara itiraz hakkını saklı tutmalı.
5- Bir devletin mevzuatı, ancak kendi topraklarında barındırılan (host edilen) içeriklere uygulanabilir ("upload rule" ilkesi); bu topraklarda "yüklenen" içerikleri kapsayamaz.
6- İnternet, İnternet günlükleri (blog'lar) gibi gün geçtikçe gelişen, değişen medya çeşitleri ile yeni yayıncılık olanaklarını içeriyor. İnternet'te yazı yazan kişilerle birlikte İnternet habercileri, ifade özgürlüğüne dair temel haklardan, iletişimle kaynaklarının gizliliğine dair ek güvencelerden de yararlanabilmelidirler. (EÖ/TK)
