İnfaz Yasası'ndaki Değişiklikler Cezasızlığın Önünü Açtı

Ordu’da 20 yaşındaki üniversite öğrencisi Ceren Özdemir’i evinin önünde bıçaklayarak öldüren kişinin açık cezaevinden kaçmış bir mahkum olması açık cezaevine geçiş koşulları ve İnfaz Yasası'ndaki boşlukları gündeme getirdi.

7 Eylül günü İstiklal Caddesi’nde İTÜ mezunu 23 yaşındaki Halit Ayar’ı öldüren kişilerden biri de açık cezaevinden kullandığı izin sırasında bu cinayeti işlemişti.

Ceren Özdemir cinayetinde ise katil zanlısı Özgür Arduç'un 1 Aralık günü açık cezaevinden firar ettiği ortaya çıktı. 

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, cinayet sonrası sosyal medyada eleştirilere neden olan bu konu hakkında “Yılbaşından bugüne kadar onlarca huzur operasyonu yaptık. Binlerce firariyi yakaladık ve yakalamaya devam ediyoruz. Tüm Türkiye güvenlik endişesiyle karşı karşıya değil” ifadelerini kullandı.

Halit Ayar ve Ceren Özdemir cinayetleri üzerinden adli mahkumların açık cezaevi koşullarını ve Türkiye’deki infaz sistemini ceza hukukçusu avukat Gökmen Yeşil'le konuştuk. Mevcut İnfaz Yasası'nın caydrıcılık içermediği ve cezasızlığın toplumun bilinçaltına yerleştiğini belirten Yeşil'in görüşleri şöyle:

"1 ay cezaevinde kalan 'uzun kaldım' diyor"

"İnfaz yasasında son 15 yıldır yapılan değişiklikler cezasızlık sonucunu doğuracak şekilde korkunç bir tabloya dönüştü. Değişiklikler kişilerde 'ben zaten herhangi bir ceza almayacağım' algısını yaratan bir psikolojik ortam yarattı.

"Avukat olmamız sebebiyle farklı suç tiplerinden insanlarla avukat müvekkil görüşmeleri yapıyoruz. Siyasi mahpusları bir kenara bırakarak söylüyorum, adli nitelikteki suçların istisnasız tamamında kişideki algı ' herkes çıkıyorken ben niye bu kadar uzun kaldım' şeklinde. Uzun denilen süre bir veya bir buçuk ay. Suç tipini ne olursa olsun...

"50 kilo uyuşturucuyla yakalanan kişi de taksirle de olsa başka birini öldüren kişi de bu cümleyi kuruyor. Dolayısıyla toplumdaki bireylerde bir adalet mekanizmasının etkisi, baskısı yok, ceza çekerim korkusu yok. Cezasızlık tüm toplumun bilinçaltına işlemiş durumda. Suçların temel sebebi bu demiyorum ama caydırıcı olmaması açısından da önemli bir etki yaratıyor.

"On binlerce kişi ceza çekmeden dışarı çıktı"

“Yasadaki değişikliklerle infaz erteleme, denetimli serbestlik, açık cezaevi gibi uygulamalar binlerce hatta on binlerce kişinin herhangi bir ceza çekmeden, hapishanede kalmadan dışarı çıkması sonucunu doğurdu. 

"Mahkumlar bu infaz düzenlemelerini mesela 4'te 3 mü olacak, 5'te 2 mi, 10'da 1 mi olacak gibi basit formülasyonlarla ifade ediyorlar. Bu örneğin aldığı cezanın 10'da 1'ini kapalı hapishanede geçirip çıkması anlamına geliyor.

"Caydırıcılığı yok"

“Esasen iki sorunla karşı karşıyayız. Birincisi uzun süreli hapis dönemi dahil kişinin tabiri yerindeyse suçla yüzleşmesi, bir özeleştiri süreci yaşaması için uygun zeminler değil. Yani toplumda bilinen ya da medyada kullanılan ifadeyle bir rehabilitasyon süreci yaşanmıyor orada. Kaldı ki ben rehabiliteden bahsetmiyorum. Suçla yüzleşmekten, toplumsal yönleri de olan suç olgusuyla yüzleşmekten bahsediyorum.

“İkincisi zaten özellikle de siyasi mahpuslarla doldurulmuş hapishanelerde belli suç tiplerinde on binlerce insan herhangi bir şekilde hapiste kalmadan dışarı çıkıyorlar. Bu da nihayetinde suç işleyenlerde ya da işleme potansiyeli taşıyanlarda 'ben ne yaparsam yapayım ya hiç içeri girmeyeceğim ya da 3-5 ay sonra çıkacağım' algısı yaratıyor. Dolayısıyla mevcut ceza ve infaz sisteminin kişiler üzerinde hiçbir caydırıcılığı maalesef yok."

Açık cezaevine ayrılma koşulları nasıl?

Resmi Gazete'de 17 Ağustos 2016'da yayımlanarak yürürlüğe 671 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Kurum ve Kuruluşlara İlişkin Düzenleme Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 32. maddesiyle 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanuna eklenen Geçici 6. maddesindeki düzenleme ile, 01.07.2016 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından denetimli serbestlik ile ön şart olan yarı açık cezaevine geçiş süreci değiştirildi. Anayasa Profesörü Ersan Şen, bu geçici maddeyle yapılan düzenlemeyi şöyle anlatmıştı:

"Bu düzenleme ile 01.07.2016 tarihinde ve bu tarihten önce işlenen ve maddede istisna olarak sayılanlar dışında kalan suçlardan verilen cezaların denetimli serbestlik uygulanarak infazı için koşullu salıverilmeye bir yıl veya daha az süre kalması şartı değiştirilerek bu süre iki yıla çıkarılmış ve süreli hapis cezalarının infazında koşullu salıverilmeden faydalanılabilmesi için cezanın 2/3’ünün kapalı cezaevinde çektirilmesi şartı 1/2 olarak değiştirilmiştir. Düzenleme; 01.07.2016 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından, denetimli serbestlik tedbirinden faydalanma sürelerini iyileştirmiştir."

Öte yandan yönetmelikte 07 Eylül 2016 ve 22 Şubat 2017'de yapılan iki yönetmelik değişikliğiyle de açık cezaevine geçiş ve dolayısıyla denetimli serbestlik yasası uygulamaları değiştirildi. Yapılan değişiklik sonrası açık cezaevine geçiş koşulları şöyle güncellenmişti:

• Cezalarının toplamı 10 yıldan az olan hükümlüler, cezalarının sadece 1 ayını kapalı cezaevinde geçirmek, “iyi halli” olmak ve koşullu salıverilme süresine 7 yıl veya daha az kalması kaydıyla açık cezaevine ayrılma hakkına sahiptirler.
• Cezalarının toplamı 10 yıl veya yukarı olan hükümlüler ise, toplam cezalarının 1/10’unu (onda birini) herhangi bir cezaevinde geçirmek, “iyi halli” olmak ve koşullu salıverme süresine 7 yıl veya daha az kalması şartıyla açık cezaevine ayrılma hakkına sahiptir.

(TP)