İmza Verin ve Sorun: Çocuğun Orada Ne İşi Var?

Hayata Destek Derneği çocuk işçiler için yürüttüğü “Bu İş Çocuk Oyuncağı Değil” projesi kapsamında aynı adlı bir imza kampanyası düzenliyor.

12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliği ile Mücadele Günü’nde Türkiye’deki çocukların çalıştırılmasın “dur” demek, “Orada ne işi var?” diye sorabilmek için destek bekliyor.

İmza metni ise bir manifesto:

Çocuk olmak;
anne-babamızla aynı işi yapmak zorunda olmak değil!

Çocuk olmak;
ev diyeceğimiz bir yer olmadan, mahsul toplamak için oradan oraya göç etmek değil!

Çocuk olmak;
en ağır şartlarda, günde 10 saatten fazla çalışmak zorunda olmak değil!

Çocuk olmak;
kayıtlı olduğumuz okula, senede sadece birkaç gün gidebilmek değil!

Çocuk olmak;
sırf böyle bir dünyaya doğduk diye, önceden belirlenmiş bir kaderi yaşamak değil!

Çocuk olmak;
oyun oynamamızın lüks olduğunu kabullenip susmak değil!

Çocuk olmak;
kanunlarla korunmuş haklarımızdan mahrum büyümek değil!

Çocuk olmak;
Böyle bir şey değil!

Bu İş Çocuk Oyuncağı Değil Projesi

* bianet'ten Nilay Vardar geçtiğimiz yıl Proje'nin Düzce'deki kampındaydı.

Hayata Destek, afet risk ve etkilerinin en aza indirilmesi için Türkiye ve çevre ülkelerde afete hazırlık, risk azaltma, acil müdahale ve iyileştirme çalışmaları yapan bölgesel bir insani yardım kuruluşu.

Bu İş Çocuk Oyuncağı Değil Projesi’ni 2012 yılından itibaren yürütüyor.

2012'de, çocuk işçileri fındık bahçelerinden uzak tutmak amacıyla Ordu Uzunisa'da, göçer ailelerin konaklama yerinde çocukları için bir yaz kampı düzenledi ve Karadeniz Bölgesinde çocuk işçiliğinin önlenmesine yönelik farkındalık yaratma amaçlı atölyeler gerçekleştirdi.

1 Ağustos 2012'de başlayan proje dahilinde altı Hayata Destek gençlik ekip üyesi, yaklaşık 120 çocukla gündelik bazda formal olmayan eğitim tekniklerine dayanan ve eğlence ve oyun etkinliklerini içeren destek çalışmaları yaptı. Hayata Destek, ayrıca Ordu Valiliği Halk Eğitim Müdürlüğü işbirliğiyle 3-6 yaş arası çocuklarla okul öncesi çalışmalar yaptı ve yedi yaşında ve daha büyük çocuklara spor, sanat ve halk oyunları sınıfları açtı.

Geçtiğimiz yıl saha çalışmalarını Ordu Uzunisa ve Düzce'de yürüten Hayata Destek fındık hasatı boyunca toplamda 800 çocuğa eğlenceli oyunlar içeren okul dışı eğitimler düzenledi ve psiko-sosyal destek verdi. Saha çalışmaları 2014 yılında Düzce'de devam ediyor.

Çocuk işçi sayısı

Hayata Destek Derneği Türkiye’de bir milyona yakın çocuk işçinin çalıştırıldığını söylüyor.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2012 Çocuk İşgücü Anketi’ne göre, nüfusun yüzde 20,6'sını oluşturan 6-17 yaş grubundaki 15 milyon 247 bin çocuktan 893 bini çalışıyor.

Çalışan çocukların yaşı

2012’den bu yana sahada ve saha dışında faaliyetler yürüten Hayata Destek ekibi gözlemlerine göre, mevsimlik tarımda çocuklar, ortalama 11 yaşından itibaren tarlalarda/bahçelerde çalışmaya başladıklarını bazı durumlarda yaşın 9’a dek inebildiğini söylüyor.

Çocukların çalıştırılmasının sonuçları

Hayata Destek Derneği çocuk işçiliğinin çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri arasında eğitimden kopmaları, kaza ve hastalıklara maruz kalmaları, beslenme yetersizliği gibi sorunları sıralıyor.

Madende çocuk

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı'nın (TEPAV) Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine dayanarak gerçekleştirdiği Madencilik Sektörü: Çocuk İşçiler, Hukuk ve İstatistikler başlıklı araştırması kömür ve linyit madenlerinde, 2012 sonu itibariyle 15 yaşında 164, 16 yaşında 334, 17 yaşında 274 çocuk işçi olduğunu gösteriyor.

18 yaş altındaki çalışanların toplam sayısı 772.

Aynı verilere göre, kömür ve linyit çıkarılmasında çalışan 18 yaşın altındakilerin yalnızca yüzde 14.5’i kayıtlı olarak istihdam ediliyor. Bir başka ifadeyle, 18 yaşın altında çalışanların yüzde 85.5’i kayıtdışı çalışıyor.

Mevsimlik tarım işçisi çocuklar

Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nden binlerce aile Çukurova’ya, Karadeniz, Ege, İç ve Batı Anadolu Bölgelerine, mevsimlik ve gezici tarım işçisi olarak göç ediyor ve özellikle pamuk, şeker pancarı, fındık, narenciye, kayısı, bakliyat, üzüm ve sebze üretiminde çalışıyor. Çocuklar da aileleriyle mevsimlik tarım göçüne katılıyor.

Çocuk işçi cinayetleri

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin raporuna göre, 2013’te 25’i tarım sektöründe olmak üzere en az 59 çocuk işçi hayatını kaybetti.

Yasalar ne diyor?

Dernek, Türkiye’nin Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 182 sayılı Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına ilişkin Acil Önlemler Sözleşmesi’ni imzaladığını ancak çocuk işçiler ile ilgili mevcut yasaların uygulanmadığına işaret ediyor.

* 18 yaş altı ve gezici olarak çalışan çocuklar, Türkiye tarafından ILO'nun 182 sayılı Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına ilişkin Acil Önlemler Sözleşmesi'ne göre en kötü biçimdeki çocuk işçiliği olarak tanımlandı ve bu şekildeki işçiliğin 2015 yılına kadar sonlandırılması taahhüt edildi.

* Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın, "Çalışma şartları ve dinlenme hakkı"nı düzenleyen 50. Maddesinde, "kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz; küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar, dinlenmenin çalışanların hakkı olduğunu, ücretli haftasonu ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir" ifadeleri yer alıyor.

* 857 sayılı İş Kanunu'nun 71 ve 85. maddelerine göre 15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasak. Türkiye özelinde. 14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış çocukların hafif işler dışında çalışmaları, 16 yaşını doldurmamış çocukların bazı ağır ve tehlikeli işlerde çalışmaları, 18 yaşını doldurmamış çocukların diğer bazı ağır ve tehlikeli işlerde çalışmaları ile 18 yaşını doldurmamış çocukların çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerinde çalışmaları, çocuk işçiliği kapsamında.

* 222 sayılı Temel Eğitim ve Öğretim Yasası, ilköğretim çağında olup okula devam etmeyenlerin ücretli veya ücretsiz çalıştırılamayacağını, okula devam edenlerin ise sadece ders zamanları dışında çalıştırılabileceğini belirtir.

* 8 yaş altı ve gezici olarak çalışan çocuklar, Türkiye tarafından ILO'nun 182 sayılı Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına ilişkin Acil Önlemler Sözleşmesi'ne göre en kötü biçimdeki çocuk işçiliği olarak tanımlanmış ve bu şekildeki işçiliğin 2015 yılına kadar sonlandırılması taahhüt edildi.

* Çocuk işçiliği, aynı zamanda: Umumi Hıfzısıhha Kanunu, Polis Vazife Ve Salahiyet Kanunu, Çıraklık Ve Mesleki Eğitim Kanunu, İlköğretim Ve Eğitim Kanunu, Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Sosyal Sigortalar Kanunu'nun ilgili maddelerine karşı, yasadışı bir aktivite olarak tanım buluyor.

* 4857 sayılı İş Kanunu'nun 71 ve 85. maddelerine göre 15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Türkiye özelinde. 14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış çocukların hafif işler dışında çalışmaları, 16 yaşını doldurmamış çocukların bazı ağır ve tehlikeli işlerde çalışmaları, 18 yaşını doldurmamış çocukların diğer bazı ağır ve tehlikeli işlerde çalışmaları ile 18 yaşını doldurmamış çocukların çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerinde çalışmaları, çocuk işçiliği kapsamındadır.

* 18 yaş altı ve gezici olarak çalışan çocuklar, Türkiye tarafından ILO'nun 182 sayılı Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına ilişkin Acil Önlemler Sözleşmesi'ne göre en kötü biçimdeki çocuk işçiliği olarak tanımlanmış ve bu şekildeki işçiliğin 2015 yılına kadar sonlandırılması taahhüt edilmiştir.

* Hayata Destek Derneği'nin kampanyasına katılmak için tıklayın.

* Manşet fotoğrafı: Nilay Vardar / Düzce / bia

* Haber fotoğrafları: Evrim Kepenek / Ordu / bia

DÜNYA ÇOCUK İŞÇİLİĞİ İLE MÜCADELE GÜNÜ