Havvadan Susacama Kadın Oradaydı
Anlatılan kadınlar, anne, eş, köle ya da melike rolleriyle hayatın içinde yeralan ve hayatın akışını değiştirmede önemli roller oynayan kadınlar.
Doğal olarak öncelikle Havva anlatılıyor. Yasak meyveyi yeyip Adem'e de yedirerek cennetten kovulmalarına neden olan Havva. Havva'yı Nihal Bengisu Karaca anlatıyor. Şeytanla işbirliği yapıp, ilk günahı işleyen ve işleten, bu nedenle 'hala erkeklerin kadına güvenmemesi gerektiği' gibi yaygın bir anlayışa yol açan Havva'nın yasak meyveyi yemesi olayını farklı bir açıdan değerlendiriyor Bengisu Karaca.
Havva en bilge, en politik, en akıllı, en güzel, en iyi kadın değil. İyi yanları olduğu kadar kusurları da olan, merak eden, "meyvesini yemememiz gerekiyorsa bu ağaç neden burada?" diye soran, sorgulayan, yemeye cesaret eden bir kadın ... Bütün kadınlar gibi bir kadın... Kadınların bütün özelliklerini taşıyan, kadının yeryüzündeki ilk prototipi olan bir kadın Havva...
Kitapta anlatılan diğer kadınlar: Hz. Muhammed'in büyükannesi Sare ve Hacer, Hz. Meryem, Hz. Yusuf'a aşık olan Zuleyha, Hz. Musa'yı büyüten Asiye, Hz. Muhammed'in eşi Hz. Hatice, Hz. Ebubekir'in kızı Ayşe, Hz. Muhammed'in kızı Hz. Fatıma, Hz. Hüseyin'in kardeşi Zeynep, Sümeyye, Ebu Süfyan'ın kızı Hint ve Sucam. Bu kadınların hikayelerini anlatan yazarlar ise eczacı, mimar, avukat, emekli öğretmen, grafiker, editör olan, yazan ve yazdıklarıyla ödüller alan günümüz kadınları.
Anlatılan kadınların ortak özellikleri dinler tarihi boyunca kilit noktalarda kilit roller oynamaları ve o günün koşullarına başkaldıran, kaderlerini kendileri çizen baskın kişilikli kadınlar olmaları. Kimi zaman teslimiyetçi bir davranış sergiliyor görünseler de aslında inandıkları, doğru bildikleri yolda engel tanımadan, akılları ve duygularıyla, yanlışları ve doğrularıyla ilerlemekten geri durmamaları... Düşünmeleri, sormaları, sorgulamaları ve cesaretleriyle tarihin yönünü değiştirebilen kadınlar olarak varolmaları...
"Kadın Oradaydı" kitabının kahramanları olan 12 dini ve siyasi kadın figürünün, 12 İslamcı entelektüel kadın tarafından "insani bir kimliğe" büründürülerek, geniş bir perspektiften ve tarafsız bir açıdan yazılmaya çalışılmış olması kitabın dini ve ansiklopedik bilgilerle dolu bir kitap olmasını engellemiş.
Aksine, kadın yazarların anlattıkları kadın figürlere karşı sevgi ve hayranlık beslemeleri ama bunun yanında kusurlarından, duygularından ve yanlışlarından da söz etmeleri, "Kadın Oradaydı"nın bilgiye ve kuru anlatıma sahip bir kitap olmaktan çok kadın hikayelerinin kadınlar tarafından kadınca anlatıldığı bir kitap olarak ortaya çıkmasına neden olmuş.
Elest kitaplarının sahibi ve editörü Elif Çakır'ın önderliğinde hazırlanan "Kadın Oradaydı"da, dinler tarihinde etken olan ve aynı zamanda hayatın içinde, hayatla iç içe yaşayan 12 kadının , yalana karşı gerçeğin yanında duruşları, acıları, sevinçleri, inançları uğruna verdikleri mücadele akıcı bir dille anlatılmış.
Havva'nın Adem'i sevmesine rağmen ona koşulsuz olarak itaat etmeyişi, Hz. Asiye'nin kocasının zulmüne karşı sessizce direnişi, Hz. Sümeyye'nin en özgür cariye oluşu, Hint'in kini, öfkesi ve tövbesi, Züleyha'nın aşkı için her şeyi feda edişi, Sare ve Hacer'in aynı erkeği sevmeleri nedeniyle karşı karşıya gelişleri kadınların kaleminden, günümüz kadınlarıyla özdeşlik kurulmaya çalışılarak dile getirilmiş.
Kitaptan bir alıntı...
"Kadın Oradaydı" üzerine bunca söz söyledikten sonra, kitabın bakış açısını ve dilini örneklendirmek açısından bu yazıyı kitaptan bir alıntıyla sonlandırmanın yerinde olacağını düşünüyorum.
"Bir Hz. Hatice, bir Hz. Meryem değildir Havva. Hz. Meryem, Hz. Ayşe, Hz. Hatice deriz de Züleyha, Sara ve Havva için Hz. nitelemesini kullanmayız. Onlar bu yönleriyle, başlarına bir Hz. sıfatı eklenmemiş halleriyle "bizden birileri" gibidirler. Tıpkı bizim gibi her hali, bütün hayatı idealize edilebilecek bir hal ve gidişat üzerinde olan "örnek" kadınlar değillerdir. En mübarek, en iyi, en çalışkan, en güvenilir değildiler, "en..."lerin insanı olmaktan çok, insan olmanın iyiliklerini ve kusurlarını kuşanmış bir halde, sınavlarının bir kısmını başarıyla diğer bir kısmını hezimetle sonlandırmış kullardandırlar." (YS/BB)
* Afet Ilgaz, Belkıs İbrahimhakkıoğlu, Cihan Aktaş, Fadime Özkan, Fatma Şengil Süzer, Hasibe Turan, Halime Kökçe, İnci Şahin, Melek Paşalı, Nihal Bengisu Karaca, Sibel Eraslan, Yıldız Ramazanoğlu,
Kadın Oradaydı - Vahiy Sürecinde Kadın Rolleri
Elest, Mart 2004
316 sayfa