Hapishane İçi Akraba Görüşlerine Yeni Düzenleme
Resmî Gazete’de 5 Aralık’ta yayınlanan yönetmelikle birlikte, aynı cezaevlerinde ve ceza infaz kampüslerinde bulunan ve birbiriyle akraba olan mahkumların ziyaret izinleri başsavcılığa bağlandı.
Aynı cezaevinde bulunan akrabalar, daha önce, cumhuriyet başsavcılığının yazılı iznini alarak birbirleriyle görüşebiliyorlardı. Fakat son yıllarda ceza infaz kampüsleri adı altında yapılan ve birden fazla cezaevinin aynı yerde olduğu yerleşkelerde görüş imkânı zorlaşmıştı. Bir ceza infaz kampüsünde birden fazla cezaevi olduğu için, aynı kampüste fakat farklı cezaevinde kalan akrabalar birbirleriyle görüşemiyorlardı.
Yeni değişiklik ile, kampüs cezaevlerinde bulunan tüm hükümlü ve tutuklular aynı cezaevindeymiş gibi görüşebilecek. Görüşme için başsavcılıktan yazılı izin almak yeterli olacak.
Yönetmelik Türkiye vatandaşı olmayan mahkumları ilgilendiren değişlikler de içeriyor.
Değişiklerin ne getirdiğini Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği’nde (CİSST), vatandaş olmayan mahpuslar alanında çalışan Aylin Çelikçi’ye sorduk.
Aylin Çelikçi, “Yapılan değişiklikle artık kampüs hapishanesi içerisinde farklı ceza infaz kurumlarında kalan yabancı uyruklu mahpuslar akrabalık bağlarını kanıtlamak şartıyla görüş yapabilecek. Akraba olmayanlar için böyle bir hak hala sunulmuyor” dedi.
Ziyaret izni için başvurulan kurum değişti
Yönetmelikteki önemli değişikliklerden biri de ziyaret izni için başvurulması gereken kurumun değişmesi oldu. Çelikçi karardaki değişikliği olumlu bulduklarını söylerken, değişikliği şöyle anlattı:
“Mahpus adli suçlardan hükümlü ve tutuklu ise görüşten bir hafta önce ilgili cumhuriyet başsavcılığına, mahpus terör veya örgütlü suçlardan hükümlü ve tutuklu ise görüşten iki hafta evvel Adalet Bakanlığı’na başvurmak gerekiyordu. Başvurular posta yoluyla da gerçekleştirilebiliyordu.”
“Değişiklikle beraber bütün yabancı mahpuslar 9. maddede belirtilen kişiler (akrabalar ve 3 kişilik arkadaş görüşçü) tarafından ziyaret edilmek istendiğinde Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvuracak.
“9. Maddeye dahil olmayan ziyaretçiler için ziyaret edilecek mahpus terör ve örgütlü suçlardan içerideyse yine Adalet Bakanlığı’ndan izin almak gerekecek. Cumhuriyet Başsavcılıklarından izin almanın mahpuslar için kolaylaştırıcı olacağını düşünüyorum ama tabii bir süre izlemek gerekecek.”
“Ziyaret izni alan kişilere belge verilecek”
CİSST yetkilisi Çelikçi, çok şikayet aldıkları bir konuda daha değişiklik yapıldığı vurguladı.
Değişikliğe göre, bir kere görüş izni alan kişilere verilecek belge ile her ziyarette izin alma zorunluluğu ortadan kalkacak. Kararın olumlu olduğunu ama riskler taşıdığını belirten Çelikçi, durumu şöyle özetledi:
“Ziyaretçiler bu belgeyle direk ceza infaz kurumuna giderek görüş gerçekleştirebiliyor. Öncesinde uzun süren ve izin alıp alamayacağı belli olmayan bürokratik işlerle uğraşmak gerekiyordu.”
“Ancak bunun da şöyle bir riski olabilir: Bugün pratikte bazı mahpus ailelerine görüş hakkı olmasına rağmen izin verilmiyor. Böyle ailesiyle hiç görüş yapamayan mahpuslar var. Bir kere izin alan mahpus yakınının değişiklikle beraber belge verilerek tekrar izin almasına gerek kalmayacak diye önceden 1-2 kere izin verdikleri kişilere artık hiç izin vermeyebilirler.”
Aylin Çelikçi’nin aktardığına göre ağırlaştırılmış müebbet cezası alanlar bu değişikliklerin dışında bırakılmış durumda. Ayrıca mavi kart sahibi mahpus ve ziyaretçiler de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ile aynı şekilde değerlendirilecek.
“Değişiklikler olumlu ama yeterli değil”
Aylin Çelikçi, değişikliklerin genel olarak olumlu fakat yetersiz olduğunu söyledi. İnsan hakları ihlaline sebep olacak uygulamalar için önlem alınması gerektiğini vurgulayan Çelikçi, denetlemelerin tam olarak yapılması gerektiğini belirtti.
Yabancı uyruklu mahpusların birçoğu görüş hakkından yararlanamıyor. Ziyaretçilerin sürekli yurtdışından Türkiye’ye gelmelerinin maddi olarak zorlayıcı olduğunu ifade eden Çelikçi, alınması gereken önlemleri şöyle sıraladı:
* Çoğu mahpus ailesinin daha kolay ulaşabileceği bölgelerdeki ya da havaalanlarına yakın hapishanelere sevk olmak istiyor. Bu talepler geri çevrilmemeli.
* Akrabalık bağları konsolosluklar aracılığıyla ispatlanıyor. Türkiye’de konsolosluğu bulunmayan veya işlemeyen kişiler için görüş yapmak imkansız hale gelebiliyor. Bunun için de düzenlemeler yapılmalı.
* Yabancı mahpuslar için açık ve kapalı görüş hakkından yararlanmak hep zor olduğu için, telefonla görüş onlar için büyük önem arz ediyor. Yurtdışı arama tarifleri daha pahalı, bunun için yeni bir düzenleme yapılabilir veya ücretsiz telefon kartları sağlanabilir.
* Yabancı mahkumlar için Skype ya da muadili bir görüntülü görüşme uygulaması başlatılabilir. Bu bizim arkasında durduğumuz ve çok önemli gördüğümüz bir uygulama. Hindistan’da ve İtalya’da örnekleri var. Bu uygulamanın, görüş hakkından yararlanamayan yüzlerce yabancı uyruklu mahpus için daha kalıcı bir çözüm olacağını düşünüyoruz. (OI/AS)