Gümrük Kapılarında Oy Kullanma Çilesi
Gümrük kapılarında seçime katılım oranı
2002 yılı milletvekili genel seçim sonuçlarını incelediğimizde, seçime katılım oranının yüzde 79,08 olduğunu görüyoruz. Gümrük kapıları dahil Türkiye genel seçim sonuçlarına göreyse, seçime katılım oranı yüzde 79,14'e yükseliyor.
Seçime katılım oranındaki bu küçük de olsa yükselme, bize gümrük kapılarında seçime katılım oranının ülke içindekinden daha fazla olduğunu işaret ediyor. Şaşırıyoruz. Bunun üzerine gümrük kapıları seçim sonuçlarını inceliyoruz. Bir de ne görelim, seçime katılım oranı yüzde 100.
Yurtdışında yaşayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının tümü tüm zorluklara rağmen oy kullanmayı başarmışlar mıydı gerçekten? Şaşırmaya devam ediyoruz. Peki gümrük kapılarında kaç kişi oy kullanmış? 2002 yılı seçiminde gümrük kapılarından oy kullanan kişi sayısının 115,459 olduğunu görüyoruz!
Seçime katılım oranı, oy kullanan seçmen sayısının kayıtlı seçmen sayısına bölümüyle hesaplanır. Yüksek Seçim Kurulu'nun verilerine göre, 2002 yılı genel seçimlerinde oy kullanan seçmen sayısı ile kayıtlı seçmen sayısı birbirine eşit, yani kayıtlı seçmen sayısı da 115, 459.
Aslında özellikle gümrük kapıları için "kayıtlı seçmen" ibaresi sorunludur, çünkü seçim tarihine kadar bir aylık zaman aralığında gümrük kapısından geçerken vatandaş aynı anda kayda alınıyor ve oy kullanabiliyor. Böyle olunca da, önce "kayıtlı seçmen" oluveriyor, ardından hemen "oy kullanan seçmen" oluyor. Bire-bir. Nitekim, bu koşullarda seçime katılım oranı her halükarda yüzde 100'ü gösterecektir. Bir kişi oy kullanmış olsa bile! Seçime katılım oranının, oy kullanan seçmen sayısının oy kullanma hakkına sahip seçmen sayısına bölümüne göre hesaplanması gerekmez mi?
Aslında yüzde 2
Gümrük kapılarında oy kullanma hakkının şartlarına göre Türkiye'de seçmen kütüğüne kayıtlı olmayan, 18 yaşından büyük, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan (çifte vatandaşlığı olsa da, T.C. vatandaşı olması yeterli) herkes nüfus cüzdanını ibraz ederek oy kullanma hakkına sahip. Bu şartlara uygun kişi sayısı yüz binlerle değil milyonlarla söylenebilir. Türkiye dışında yaşayan T.C. vatandaşlarının 5 milyon civarında olduğunu biliyoruz. Bu sayıyla değerlendirdiğimizde, gümrük kapılarında seçime katılım oranının yüzde 2 civarında kaldığını hatırlatmadan geçemeyiz.
Oy kullanma çilesi
Yurtdışında yaşayan vatandaşların oy kullanma yollarının belirtilen birkaç gümrük kapısı olarak sınırlandırılmasını kınıyorum. Bu gümrük kapılarına genel olarak yurtdışına çıkma veya yurtdışından dönme durumlarında erişim vardır. Sanırım, özellikle bu gümrük kapılarına oy kullanmak üzere yapılabilecek girişlerin ne kadar masraflı olabileceği aşikar. Bari yurtdışına çıkan veya yurtdışından dönen bir yolcu-vatandaşın oy kullanması kolay olsa! O da ne yazık ki kolay değil. Tam bir çile!
30 Haziran'da Sabiha Gökçen Havaalanı'nda oy kullanmayı başarmış biri olarak, gümrük kapısında oy kullanma çilesinin ne demek olduğunu öğrenmiş bulunmaktayım. Sadece bir tane seçim sandığı konulmuş olan bu havaalanında oluşan kuyruk nedeniyle oy kullanmayı planlayan insanların büyük bir kısmı oy kullanmaktan vazgeçti. Kuyruğa girip uçağın son çağrısına yetişmek zorunda kaldığından oy kullanamayanlar da cabası. Seçime katılım oranı mı demiştiniz?
Yurtdışındakilerin de seçilme hakkı olmalı
Yurtdışı "diaspora seçim bölgesi" olarak tanımlanıp yurtdışında yaşayan vatandaşların sadece seçme hakkı değil, aynı zamanda seçilme hakkı da olmalı. Hatta, bu sayede diaspora seçim bölgesi de bağımsız adaylar çıkarabilirdi! Oysa gümrük kapılarından bağımsız adaylara oy verme hakkı bile yok. (US/TK)