Görme engelliler seçim günü oy şablonlarını nasıl kullanacak?

Engelsiz Erişim Derneği, 14 Mayıs seçimlerinde Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) görme engelli yurttaşların oy vermesi için hazırladığı şablonların nasıl kullanılacağını dair bir video yayımladı.

Hazırlanan şablonlarda, Braille (görme engelli insanların okuyup yazması için kullanılan alfabe) ve büyük puntolu Latin harfler bulunmadığı için görme engelli yurttaşlar oy kullanırken tercih ettikleri cumhurbaşkanı adayının ve partinin oy pusulasındaki yerini bilmesi gerekiyor.

Tercih ettikleri partinin oy pusulasındaki sırasını bilmeyen görme engelli yurttaşlar, YSK'nin internet sayfasından partilerin oy pusulasındaki sırasını öğrenebilir.

Ayrıca Boğaziçi Üniversitesi Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Merkezi (GETEM), YSK'nin internet sitesindeki oy pusulalarına dair bilgileri görme engelli yurttaşlar için seslendirdi.

"En büyük eksiklik üzerinde yazı olmaması"

Oy pusulası şablonlarındaki eksiklikleri bianet'e değerlendiren Engelsiz Erişim Derneği Başkanı Nurşen Korkmaz, "Şablonun en büyük eksikliği üzerinde yazının olmaması. Yazı derken Braille yazı ya da az görenler için de mürekkep yazı Latin alfabesi ile ve büyük puntolarla yazılmalıydı. Kör seçmenler, okuryazar olan kör seçmenler, delik sayma yöntemiyle hangi partiye oy vereceğini bulup oyunu kullanacak" dedi.

"Yazısız bir pusula olur mu mesela? Böyle bir şey mümkün değil. Örneğin belli bölgelerde okuryazar sayısı az diye pusulalar yazısız çıkarılmıyor. Şablonlar da böyle olmalı" diyen Korkmaz, görme engellilerin okuryazarlığının yok sayıldığını belirterek sözlerini şöyle sürdürdü:

"Okuyarak kendi adayını bulamıyor. İkinci büyük eksikliklerden birisi de bu şablonlar seçmen kâğıtlarıyla birlikte kör seçmenlere gönderilmiyor. O sandıkta kaç tane kör seçmenin oy kullanacağı belli. Belli olmasa bile bu çalışma da yapılabilirdi. O kör seçmen sayısı kadar da şablon gönderilebilirdi. Bu sayede şablonlar kişiye özel olurdu. Bir inceleme fırsatı olmalıydı. İlk kez oy kullanacak kör seçmenler de olacaktır. Şablonla hiç tanışmamış olan kör seçmenler de mutlaka olacaktır. Önceden bu şablonu görmesi gerekirdi. Bu da büyük bir eksiklik. Ayrıca YSK aday listelerini kendi sitesinde yayımladı ama erişilebilir bir şekilde yayımlamadı. Seslendirilmesi de gerekiyor."

"YSK 'Sıkıntı olmayacak' dedi"

2 Mayıs'ta YSK'yle bir görüşme gerçekleştirdikleri belirten Korkmaz, görüşmede kendilerine bazı şablon örnekleri gösterildiğini ve "Pusulalar şablonların delikleriyle tamamen oturuyor. Burada bir sıkıntı yok" denildiğini aktardı.

Korkmaz, "Her şablonu göremedik. Ancak her pusulaya uygun şablon üretildiği söylendi. Ayrı ayrı seçim bölgeleri var. Bu pusulalara göre ayrı ayrı şablonlar üretilmiş. Eğer mürekkep şablona bulaşırsa bu sefer kör seçmenin oyu da açık olacak, ifşa olacak. Bu da önemli bir eksiklik" diye konuştu.

Fotoğraf: Nurşen Korkmaz

Görme engelli seçmenlerin mutlaka önceden kendi adaylarının kaçıncı sırada olduğunu dinlemesi gerektiğini beliren Korkmaz, GETEM'in seslendirme çalışması olduğunu hatırlatarak şunları kaydetti:

"Biz daha evvel şablonları zaten GETEM'le tasarlayıp kör seçmenlere göndermiştik. Orada her seçim bölgesine dair adaylar parti isimleriyle birlikte, sırasıyla tek tek seslendirildi.Mutlaka önceden dinleyerek kime oy vereceklerse onun yerini zihinlerinde belirleyebilirler. Aslında şablonlar kullanışlı, tamamen kullanılamaz bir şablon değil. Tasarım olarak Engelsiz Erişim Derneği'nin tasarladığı şablonlara gerçekten çok benziyor. Şablon deliklerini bize bakacak şekilde tuttuğumuzda sol tarafta 'kulak' diye isimlendirdiğimiz yer var. Pusulayı o tarafa denk yaslayacağız ve tamamen oturuyor. Soldan sağa doğru sayacağız. Soldan sağa doğru saydığımızda bu seslendirilmiş aday listelerinden hangi partinin kaçıncı sırada olduğu öğreneceğiniz ve kime oy vermek istiyorsak onun sırasını bulacağız. Mührü basacağız. Fakat en doğrusu bu şablonların kişiye özel olması. Kişi, şablonuyla oyunu kullanıp şablonunu alıp yanında götürmeli."

"Umarım erişilebilir bir seçim olur"

Her şeye rağmen YSK tarafından şablon basılmasının önemli bir gelişme olduğunu belirten Korkmaz, "Umarım erişilebilir bir seçim olur ve sonraki seçimlerde bu konuda daha dikkatli ve daha detaylı çalışılır. Bu alanda çalışan derneklerle şablonun nasıl üretileceğine dair bilgiler alınır ve bu eksiklikler giderilerek gerçekten oyumuzu gizli, bağımsız ve tek başımıza kullanacağımız seçimler de olacaktır. Yıllardır bunun mücadelesini verdik. Şablonlar en erişilebilir şekilde tasarlanana kadar bunun takibini yapmaya ve mücadelesine devam edeceğiz" dedi.

(AD/VC)