Göç Mağdurları Geri Dönüşte de Mağdur

"Son iki yıldır köyüne geri dönmek isteyen göç mağdurlarının önüne çeşitli engeller çıkarıldı. Kaymakamlıklara ve Valiliklere yapılan on binlerce başvuru yanıtsız bırakıldı."

Siyasi parti ve demokratik kitle örgütü temsilcilerinden oluşan bir heyetin, 26- Van'da göç mağdurlarıyla 27 Mayıs tarihlerinde yaptığı toplantılar ve köy ziyaretleri sonrasında hazırladığı göç raporunun vardığı sonuç böyle.

Yine göç raporuna göre;

* Valilikler tarafından geri dönüş izni verilen yerleşim yerlerine dönüş, güvenlik güçlerince engellenmektedir.

* Valilik ve Kaymakamlıklar tarafından hazırlanan dilekçelerdeki, göç mağdurlarına, köylerini terör nedeniyle terk ettiklerine ilişkin maddeyi işaretlemeleri için baskı yapılmakta,

* Maddi ve manevi tazminat isteklerinde bulunmayacaklarına dair taahhüt istenmektedir.

Van-Bitlis arası

Köye geri dönüş kapsamında siyasi parti ve demokratik kitle örgütleri temsilcilerinden oluşan bir heyet, Van'da zorunlu göç mağdurlarıyla toplantı yaptı ve Van-Bitlis illeri arasında boşaltılan Söğütlü, Düzcealan ve Çevre köylerini ziyaret etti. Heyet, geziye ilişkin gözlemlerini raporlaştırılarak kamuoyuna açıklandı.

Ankara'da bulunan İHD Genel Merkezi'nde bugün(31 Mayıs) saat 11.00'de İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Başkanı Hüsnü Öndül , Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Genel Başkanı Yavuz Önen , Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Genel Başkanı Kaya Güvenç , Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) Genel Başkan Yardımcısı Hamit Ceylani , Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) Genel Başkan Yardımcısı Yıldırım Kaya , Toplumsal Hukuk Araştırmaları Vakfı (TOHAV) temsilcileri ve Göç Edenler Sosyal Yardımlaşma ve Kültür Derneği (GÖÇ-DER) temsilcileri raporu açıkladı.

Raporun Sonuçları

Açıklanan göç raporunda zorla göç politikasının sonuçları şöyle açıklandı:

* Türkiye'nin Güneydoğusunda 1990'lı yıllar boyunca yaklaşık 3700 yerleşim alanından üç milyondan fazla bir nüfus kendi iradeleri ve denetimleri dışında yaşam ortamlarını terk etmek zorunda bırakıldı .

* Boşaltılan ve yakılan yerleşim alanlarında yol, su, elektrik gibi temel altyapı olanakları da yok oldu. Tarlalar kullanılamaz hale geldi.

* Meyva bahçeleri yok edildi, ağaçlar kesildi. Yayla yasakları hayvancılığın yok olmasına neden oldu.

* Boşaltılan köylerdeki arazi ve mülkler köy korucuları tarafından tahrip edildi ya da el konuldu.

Göç yoksullaştırdı

* Göç mağdurları, göç ettikleri yerlerde , barınma, iş, sağlık ve eğitim gibi temel hizmetlerden yoksun kaldılar. Üretim ve yaşam alanlarından kopartılarak temel hak ve özgürlüklerinden yoksunlaştırılan insanlar yoksulluk sınırı altında yaşamaya mahkum edildiler.

Raporda, hükümetten köye geri dönüş sürecinde yaşanacak sıkıntıları gidermek ve barınma koşullarını sağlamak amacıyla şu tedbirlerin alınması istendi:

* Kişilerin yaşam ortamlarını seçmeleri ve zorla yerlerinden edilmeden önceki yaşam ortamlarına dönmeleri, en temel hak ve özgürlükleridir.

* Kişi ya da toplulukların yaşam ortamlarına geri dönmeleri ya da başka bir yerde yerleşmeleri "gönüllülük" esasına dayandırılmalıdır.

Zararları ödenmeli

* Zorunlu göçten kaynaklanan mal ve mülk zararlarının tazmin edilmesi, yaşam alanlarının insan hakları standartlarına göre oluşturulması, barınma, beslenme, sağlık, eğitim ve çalışma haklarının korunması için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

* Geri dönüş öncesi, boşaltılan tüm köyler ve bunların çevreleri mayınlardan temizlenmelidir.

İhtiyaçlar karşılanmalı

* Valiliklerin köylerine geri dönenler için yaptığı yardım son derece yetersizdir. Bu yardımların düzenli, gerçek ihtiyaca yanıt verecek biçimde örgütlenmesi gerekmektedir.

*Arıcılık, tütüncülük ve hayvancılık gibi ekonomik faaliyetlerin canlandırılması için gerekli donanımların sağlanması ve teşvik edilmesi gerekmektedir.

Şiddet ve baskı ortamı ortadan kaldırılmalı

* Köye dönmek isteyenler üzerindeki güvenlik güçlerinin baskısına son verilmelidir. Geçici köy koruculuğu sistemi ortadan kaldırılmalıdır . Geçmişte yaşanan şiddetin yarattığı korkunun ortadan kaldırılması yönünde çaba sarf edilmelidir.

* Sivil toplum kuruluşlarının bölgede etkin çalışma yapmasını sağlayacak koşullar oluşturulmalıdır. Böylesi demokratik süreçlerle hazırlanacak kapsamlı bir bölgesel kalkınma planının hazırlanması zorunludur.

* Köyüne dönmek isteyen herkesin geri dönüş koşullarının varolmasına rağmen, bu olanağın sağlanması yönünde Valilikler ile Jandarma arasındaki çelişkinin giderilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. (YV/NU)