Gençlerin İşe, Yoksulluktan Korunmaya, Özgürlüğe İhtiyacı Var

Bilgi Üniversitesi yayınlarından çıkan "Türkiye'de Gençlik Çalışmaları ve Politikaları" kitabına göre, Türkiye'de genç işsizliği yıllardır yetişkin işsizliğinin iki katı. Hükümet 2006'da gençlerin istihdamına yönelik ulusal bir strateji hazırlayacağını taahhüt etti; ama hâlâ oluşturulmuş ve kamuoyuyla paylaşılmış böyle bir strateji yok.

İstihdam vergileri yüksek

Birçok akademisyenin katkıda bulunduğu, Nurhan Yentürk, Yörük Kurtaran ve Gülesin Nemutlu'nun derlediği kitapta, gençlerin sosyal haklarına ilişkin bazı saptama ve öneriler şöyle:

• 20-24 yaş grubundaki gençlerin yalnızca yüzde 18,5'i üniversite mezunu.
• Gençlere hizmet veren rehberlik, iş bulma ve eşleştirme kurumlarına, politikalarına ihtiyaç var.
• Bu kurumlar niteliksiz ve geçici işlerde çalışan gençlere ikinci bir mesleki eğitim ve nitelik kazanma olanağı sağlamalı.
• İlk işe girecek olan gençleri ve kadınları istihdam için istihdam vergilerinin azaltılması, belirli süreler için istihdam vergisi muafiyeti gibi uygulamalar hayata geçirilebilir.

SSGSS 18 yaş üstü gençleri dışladı

• Yeni Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası (SSGSS) yasası 18 yaş altındaki herkesi sağlık sigortası kapsamına alıyor. Ama primi devletçe karşılanmayan ve öğrenci olmayan, prim ödemeyen 18 yaş üstü gençler kapsam dışında. Bunun olumsuz sonuçları görülecek.
• Üreme sağlığı konusunda bilgilendirme, madde bağımlısı gençler için ücretsiz rehabilitasyon ve koruyucu sağlık hizmeti veren merkezler kurulmalı. SSGSS'de bu konular derinlemesine ele alınmıyor.

Gençlik merkezlerine ihtiyaç var

• Okul ve ev ortamı gençlere özel alanlar sağlayamıyor. Gençler ev ortamında yaratamadıkları kendilerini ifade ortamları için sokak ve kahvehanelere mecbur kalıyor.
• Gençlerin bölgelerin farlı ihtiyaçlarına göre farklı hizmetler sağlayacak, esnek gençlik merkezlerine ihtiyaç var.
• Üniversiteli gençlerin Kredi ve Yurtlar Kurumu'na barınma amaçlı başvurularının taleplerinin karşılanma oranı 2004'te yüzde 44.
• Yurt-Kur yurtlarında öğrenci başına düşen alan sosyal alanlar, kantinler, koridorlar da dahil, yalnızca 13,5 metrekare.
• 104 öğrenciye bir bilgisayar düşüyor.

Yurtların disiplin yönetmeliği gençleri potansiyel suçlu görüyor

• Yurt-Kur disiplin yönetmeliği yasaklayıcı, gençleri potansiyel suçlu kabul ediyor. Yönetmelik gençlerin özel hayatına dokunulmayacak şekilde değiştirilmeli, gençleri bireysel ve örgütlü katılımını esas almalı.
• Yoksulluk ve sosyal dışlanma
• 100 gençten 56'sının hanesine giren aylık gelir 700 YTL veya daha düşük.
• Bu oran Güneydoğu için yüzde 83.
• 15-24 yaş grubunda, 6 bin ila 170 bin genç temel barınma, eğitim ve istihdam standartlarından yoksun olduğu için dezavantajlı durumda.
• Dezavantajlı gençlere özel tasarlanmış politikalara ve merkezlere ihtiyaç var.

Barışçıl eğitim

• Eğitim sistemi ayrımcılıkla ve yabancı düşmanlığıyla mücadelede zayıf. Hatta ders kitaplarında ayrımcılığı pekiştirici öğeler bulunuyor. Ayrıca sosyal muhafazakar, sosyal dışlanmayı kıramayan ve dezavantajlılar lehine işlemeyen bir yapıya sahip.
• "Okul" barış, uzlaşma ve birlikte yaşama kültürünü esas alan radikal bir dönüşümden geçmeli.
• Eğitim sistemi eleştirel sentez ve yaklaşım becerisini geliştirecek şekilde olmalı.

Gençlik siyasette "boyun eğen"

• Gençlerin siyasete katılımı düşük. Ama bunu nedeni ilgisizlik değil. Aksine sorunların farkındalar ve rahatsızlar. Ama siyasi partilerde yapılan siyasete olumsuz bakıyorlar.
• Siyasi partilerin yapıları gençlere özgün duruş, yaratıcılık ve katılım olanağı vermiyor. Gençlere partilerde merkezin otoriter yapısını sorgulamak yerine boyun eğmek ve sessiz kalmak dayatılıyor.
• Siyasi partiler dışında, gençlerin bireysel özgürlüklerini kaybetmeden birlikte çalışabildikleri ortamlar ve sivil ağlar siyasete katılımda olumlu.

YÖK disiplin yönetmeliği mutlaka değişmeli

• Yüksek Öğretim Kurumu Disiplin Yönetmeliği'nin amacı üniversiteli gençlerin siyasetle ilişkisini kesmek. Üniversitede boykot, siyasi ve ideolojik amaçlı bildiri, afiş bulundurmak, ideolojik propaganda yapmak okuldan atılma gerekçeleri. Mutlaka değiştirilmeli. (TK)

* Türkiye’de Gençlik Çalışması ve Politikaları

Derleyen: Nurhan Yentürk, Yörük Kurtaran, Gülesin Nemutlu

İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları

Nisan 2008, 501 sayfa.