Ferhunde Özbay'dan “Dünden Bugüne Aile, Kent, Nüfus”

Prof. Dr. Ferhunde Özbay'ın makaleleri, “Dünden Bugüne Aile, Kent, Nüfus” başlıklı kitapta toplandı.

İletişim Yayınları’ndan çıkan kitap, Özbay’ın 30 yıllık bir dönemi kapsayan makaleleriyle Türkiye’nin 1950’lerden bugüne geçirdiği değişimi ortaya koyuyor.

Özbay kitabın girişinde, iktidar ile nüfus ilişkisini analiz eden bu makalelerin tümünü “nüfus sosyolojisi” olarak adlandırdığını belirtiyor.

Kitap üç bölümden oluşuyor: Kırsal kesimde toplumsal ve ekonomik yapı değişmelerinin aile işlevlerine yansıması; İstanbul nüfusu ve göçler; Nüfus ve iktidar.

Nisan 2015’te aramızdan ayrılan Özbay, bu kitabı ve amacını şöyle anlatmış:

“Cumhuriyetin başından bu yana nüfus yapısındaki değişmeler, iktidarlar tarafından, sosyal ve çoğunlukla da ekonomik kaygılarla bir sorun olarak nitelendirildi. Çözüm yolları genellikle erkekleri, egemen kültürel grupları ve üst sınıfları güçlendirme yönünde oldu. İktidarların nüfus ve sosyal yapı arasındaki ilişkilerden çıkarak belirlediği ‘sorun’ alanları buraya aldığım konulardan daha kapsamlı. Refah hizmetlerinin yeniden oluşturulması süreci ve bu süreç içinde benimsenen politikalar takip edildiğinde ‘nüfus mühendisliği’nin sınırsız ve ürkütücü boyutlarını görmek ve bunları sergilemek için daha çok ve daha yoğun emeğe gereksinim var. Bu kitapta sorduğum soruların ve yıllar içinde aradığım cevapların, gitgide karmaşıklaşan iktidar tekniklerine karşı yapılacak araştırmalara ilham vermesini umuyorum.”

Ferhunde Özbay kimdir?

Prof. Dr. Ferhunde Özbay, 8 Nisan 2015’te 71 yaşında hayata veda etti.

Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi olan Özbay, nüfus bilimleri, göç, aile, ev içi emek, sosyal tarih gibi konularda çalışıyor, feminist çalışmalara katkıda bulunuyordu. Özbay emekli olduktan sonra haftada bir gün sürdürdüğü öğretim üyeliğine bu dönem ara vermişti.

1944’te Ankara’da doğdu. Çocukluğu Ankara’da geçti. Özbay, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü'nde birlikte çalıştığı hocası Prof. Dr. Nusret H. Fişek’in 1992’deki ölümünün ardından şöyle yazmıştı:

“Bilimde yaşa ve titre göre hiyerarşi olmaması gerektiğini, özgür bir düşünme ve tartışma ortamının ne kadar geliştirici olduğunu öğrendim. Gençlere öz güven vermenin başka bir yolunun olmadığını öğrendim. Şimdi bu öğrendiklerimi öğrencilerime aktarmaya çalışıyorum ve yaşım ilerledikçe genç kuşaklarla tartışmanın bana da ne kadar yararlı olduğunu görüyorum.”

Özbay’ın bianet’te de “1930'lardan 2012'ye Nüfus Mühendisliği” ve “Çerkes Göçüyle Tetiklenen Evlatlık Uygulamaları” başlıklı iki makalesi yayınlandı.

Ferhunde Özbay Bali Makine yöneticisi Jak Kamhi ile evliydi. (ÇT)