Ferhat Tunç'tan Dersim'e Ağıt: Hawa Çuxure
Ferhat Tunç Şuware Kırmanciye (Dersim Ağıtları) albümünde yer verdiği Hawa Çuxure ağıdına klip çekti. Ağıt Dersim’de Dersim 1938’de Slu Ağa aşiretine mensup onlarca kişinin öldürülüşünü anlatıyor.
Klip ise 14 Ağustos 1938’de 217 insanın öldürüldüğü Halvori kayalıklarında çekildi. Klipin çekimlerini İsmail Ateş, montajını ise İstanbul’da ADA Film montaj stüdyosunda Ahmet Çeken yaptı.
Hawa Cuxure |
|
Yıkılası Çukur köyü uzanır çetin çepeller Konuk gelmiş bize gece vakti Celal Bayar İçim rahat değil, korkarım ki bizde nesil bırakmasın Tuz ekmeğimizi yemiyor, bakışları öylesine hain
Ah aman aman ulu beyim aman Bağladılar kadının erkeğin kolunu Düşürdüler yola, Götürdüler Mazgirt Geçidine Kurdular ağır makineliyi tam karşımıza
Başımızı delip geçti kurşunları sırtımızda Yaktı ciğerlerimizi top mermileri zalimlerin (Kadın) dedi bre zalim de öldür öldüreceksen Sancıyor karnımda bebek |
Ağıt’ın hikayesini, kipin basın bültenindeki haliyle paylaşıyoruz:
“Katledilen Axayê Cuhuxure (Çuxure Ağaları) , 1937-38 harekâtı sırasında devlete alabildiğine destek olmuş kişilerdi aslında. Yiyecek temin etme, barındırma, yol gösterme ve milislik etme dâhil kendilerinden istenen her şeyi yaptıkları söylenir.
“Bir gün bölgede bulunan tümen komutanı ailenin devletle ilişkilerinde en önde gelen kişisi Slu Ağa ile konuşuyor, Başbakan Celal Bayar’ın bir gün sonra kendilerini ziyaret geleceğini ve hazırlık yapmasını söyler. Tabi Slu Ağa keyifle kabul ediyor. Koca Başbakan’a hizmet etmeyip de kime edecekler?
“Ertesi gün gerçekten de geliyor Başbakan. Ne var ki umduklarının tersine, Bayar hiç yüz vermiyor kendilerine. Tabi bu da büyük bir yıkım oluyor Slu Ağa için, kuşkulanmaya başlıyor. Başlamasına başlıyor ama yine de devletten kendilerine herhangi bir zarar gelmeyeceğini düşünüp önlem alma yoluna gitmiyor.
“Slu Ağa aşiretine mensup kadın ve çocuklarda dâhil evlerinden alınan onlarca kişi, Cuxur köyünden uzak Kerte Mazger dedikleri bir yerde ağır makinalı tüfeklerle taranarak katledilirler. Hawa Cuxure bu son derece trajik katliama yakılan bir ağıttır.
“14 Ağustos 1938 yılında Halvori köyünde yaşayan ve aralarında çocukların da bulunduğu toplam 217 kişi, evlerinden alındıktan sonra kayalıkların başına getirilir. Getirildikleri yerde bu 217 kişinin akıbeti, Çuxur köylülerinden farklı olmayacaktı… Halbori köylüleri, kurşuna dizildikten sonra kayalıklardan Munzur nehrine atılırlar. Munzur nehrinin bu katliam nedeniyle günlerce kan aktığı söylenir. Kurşunlandıktan sora süngülenip uçurumdan aşağı atılan çocuklardan biri hayatta kalmayı başarır.” (EA)