PRESS IN ARREST RAPORU
Ekim'de günde 3 gazeteci hakim karşısına çıktı
Haberin İngilizcesi için tıklayın
Gazeteci davalarını ve yargılamalarını raporlayan Press in Arrest, Ekim 2020 Basın Özgürlüğü Raporu'nu açıkladı. Rapora göre Ekim’de ifade özgürlüğü ihlal edilen en az 74 gazeteci yargılandı.Yargılanan gazetecilerin davalarında savcılıklar, 3 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ve toplam 321 yıl 6 aydan, 916 yıl 4 ay 15 güne kadar hapis cezası talep etti.
Yargılanan gazetecilerin 21’i kadındı. Kadın gazeteciler ise, toplamda 70 yıl 3 ay 15 günden 185 yıl 8 aya kadar hapis cezası talebiyle hakim karşısına çıktı.
Raporda Ekim ayında tutuklanan gazeteciler için “Türkiye’de ‘halkın haber alma hakkı’na yönelik engellemeler bu kez; Van’da güvenlik güçlerince gözaltına alınan iki yurttaşın helikopterden aşağı atıldığı iddiasını haberleştiren 4 gazetecinin tutuklanmasında kendisini gösterdi. Türkiye’de “yargının” gazetecilere yönelik bir baskı aygıtı olarak kullanıldığı ise; Ekim ayında neredeyse günde 3 gazetecinin, kendisini yargı karşısında mesleklerini ve halkın haber alma hakkını savunurken bulmaları ile bir kez daha gözler önüne serildi” ifadelerine yer verildi.
Ekim ayındaki gazeteci yargılamalarından detaylar şöyle:
- 1 gazeteci hakkında “gerekçesiz” ceza istendi.
- 7’si kadın 26 gazeteci “terör” ile suçlandı.
- 8 gazeteci “Cumhurbaşkanına hakaret etmek” iddiasıyla yargılandı.
- 4’ü kadın 10 gazeteci beraat etti.
- Yargılanan 4 gazeteci; toplamda, 7 yıl 11 ay hapis cezası ve 500 TL adli para cezasına çarptırıldı.
- Tartışmalı “Basit Yargılama Usulü” ilk kez bir gazeteci için uygulandı.
- 40 gazetecinin yargılandığı davalarda mahkeme heyeti değişti.
- ‘Yargılamanın aleniyeti’ 32 kez ihlal edildi.
- “Masumiyet karinesi” 3 kez ihlal edildi.
- Ekim ayında yargılanan en az 43 gazetecinin davası 2021 yılına kaldı.
Yargılamalarda dikkat çeken detaylar bazı detaylarsa şöyle;
- Gazetecilerin sosyal medya paylaşımları veya haberleri üzerinden menfaat elde edip etmediklerinin belirlenmesi için banka hesapları incelenecek.
“Türk Lirası’nın dolar kuru karşısındaki değer kaybına bağlı olarak yaşanan ekonomik kriz” ile ilgili 2018 yılında yapılan bir haber sebebiyle 6 gazeteci “Sermaye Piyasası Kanunu’na muhalefet” iddiasıyla yargılanıyor.
Haberin yayımlandığı dönemde, Amerika Birleşik Devletleri ile Türkiye arasında yaşanan Rahip Andrew Brunson’un Türkiye’de tutuklu olarak yargılanması ile başlayan kriz nedeniyle; Türk Lirası’nın dolar karşısındaki değeri iki haftada 4.70 TL seviyelerinden 7 TL’ye tırmanmıştı.
Savcılık, haberin; “ülkemiz bankacılık ve finans sisteminin acz içinde olduğu izlenimi vermeye çalışan gerçeğe aykırı ve maksatlı ifadeler” içerdiğini iddia etti.
Yargılamanın bu ay görülen dördüncü duruşmasında, gazetecilerin banka hesaplarının bilirkişi tarafından incelenerek sosyal medya paylaşımları veya haberleri üzerinden menfaat elde edip etmediklerinin belirlenmesine karar verildi.
- Savcı “gerekçe” sunmadan gazeteci için ceza talep etti.
Gazeteci Ender İmrek, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın kullandığı ve 50 bin dolar değerinde olduğu iddia edilen Fransız marka çanta ile ilgili Haziran 2019’da yazdığı yazı üzerinden yargılanıyor.
Yargılamanın Ekim ayındaki üçüncü duruşmasında savcı, İmrek’in cezalandırılmasını talep etti. Ancak talep ettiği cezayı herhangi bir “gerekçeye” dayandırmadı.
Avukatlar “gerekçesiz mütalaaya” itiraz etti. Hakim itirazı kabul etmedi.
Avukatlar ile hakim arasındaki tartışma devam ederken, duruşma savcısı; “Benim mütalaanın çok şey anlattığını anlamış olmanız gerekir” dedi.
Duruşma; “gerekçesiz mütalaa” karşısında İmrek’in savunmasının alınması için ertelendi.
- “Basit yargılama usulü” ilk kez bir gazeteci için uygulandı.
“Basit yargılama usulü”, Ekim 2019’da yürürlüğe giren ve kamuoyunda 1. Yargı Reformu Paketi olarak bilinen yasal düzenleme ile yargı sistemine eklendi.
Buna göre, bazı suçlamalar karşısında yürütülen yargılamalar, duruşma açılmadan dosya üzerinden yürütülebilecek.
“Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı alenen hakaret etmek” iddiasıyla yargılanan gazeteci Hikmet Tunç ve avukatı, yargılamanın “basit yargılama usulü” ile sürdürülmesini kabul etti. Buna göre; duruşmasız devam edecek olan yargılamada, savunma ve deliller yazılı olarak sunulacak, olası bir mahkumiyet kararında ise ceza, dörtte bir oranında indirilebilecek.
Yargılamaların yanı sıra gazeteciler hakkında yeni soruşturmaların ve davaların açıldığı, tutuklamaların yapıldığı Ekim ayında;
- En az 9 gazeteci hakkında soruşturma başlatıldı ve/veya suç duyurusunda bulunuldu, gözaltına alındı veya ifadeye çağrıldı.
- En az 2 gazeteci hakkında yeni dava açıldı.
- 4 gazeteci tutuklandı.